Waarom een fundering onmisbaar is in bouw- en renovatieprojecten

Published by Redactie on augustus 1, 2025 | Category fundering

Wanneer het gaat om bouwen of verbouwen, wordt vaak gesproken over het ontwerp, de materialen, de isolatie en andere zichtbare aspecten van een woning of gebouw. Echter, een fundamenteel onderdeel dat vaak in het voorbije blijft, is de fundering. Toch speelt deze het belangrijkste rol in de stabiliteit, veiligheid en levensduur van een bouwwerk. In dit artikel bespreken we waarom een fundering nodig is, welke eisen eraan worden gesteld, en hoe de keuze van het juiste funderingstype beïnvloed wordt door factoren zoals bodemgesteldheid, belastingverdeling en weersinvloeden. Op basis van de beschikbare informatie in de bronnen wordt een duidelijk overzicht gegeven van de technische, functionele en praktische aspecten van funderingen, met een focus op de Nederlandse context.

De functie van een fundering

Een fundering is het ondergrondse deel van een gebouw dat zorgt voor stabiliteit en draagkracht. Het verdeelt de belasting van het bouwwerk gelijkmatig over de ondergrond, waardoor het gebouw niet zakt of scheurt. Bovendien zorgt een goed ontworpen fundering voor bescherming tegen externe krachten zoals aardbevingen, wind en grondwater. In Nederland, waar de bodem van regio tot regio sterk kan variëren, is de keuze van een geschikt funderingstype van groot belang. In delen van de Randstad en het westen van het land, waar de bodem vaak zacht is (zoals klei of veen), is het gebruik van palen of andere diepe funderingstechnieken vaak noodzakelijk om verzakkingen te voorkomen.

Belastingverdeling en stabiliteit

Een fundering moet in staat zijn om het gewicht van het gebouw en eventuele extra belastingen (zoals meubilair, mensen en regenwater) veilig te dragen. Deze belasting kan puntelijk zijn (bijvoorbeeld bij kolommen) of verspreid (bijvoorbeeld bij muren). Een fundering berekent daarom niet alleen de totale belasting, maar ook hoe deze wordt verdeeld over het grondoppervlak. De draagkracht van de bodem speelt hierbij een cruciale rol. In zachte bodems is een diepere fundering of het gebruik van palen nodig om de belasting op een steviger lager te plaatsen.

Waterbeheer en vochtbestendigheid

Een goed ontworpen fundering houdt ook rekening met grondwater en vochtproblemen. Door de fundering op een voldoende diepe plek te plaatsen (bijvoorbeeld 600 mm onder het maaiveld), kan het vriespunt van de grond worden vermeden, waardoor ijsvorming en uitzetting van de grond worden voorkomen. Bovendien kan een fundering worden voorzien van een afwateringssysteem of isolatie om vochtproblemen te beperken en de thermische isolatie van het gebouw te verbeteren.

Eisten aan een fundering

Volgens de beschikbare informatie zijn er meerdere eisen waaraan een fundering moet voldoen. Deze eisen zijn grotendeels standaard en worden vaak bepaald door de bouwtechniek, de bodemgesteldheid, en de omgevingsfactoren. Hieronder een overzicht van de belangrijkste eisen die worden genoemd in de bronnen:

Gewicht van het gebouw: Het totale gewicht van het bouwwerk, inclusief de gebruikte materialen, moet worden berekend. Daarbij dient een veiligheidsmarge te worden meegenomen.
Constructie van het gebouw: De constructie bepaalt het type belasting. Zo leidt een constructie op kolommen tot puntbelastingen, wat vaak een zwaardere fundering vereist. Een constructie met muren leidt daarentegen tot verspreide belastingen.
Grondgesteldheid: De stabiliteit en draagkracht van de bodem zijn bepalende factoren. Zachte bodems vereisen vaak diepe funderingstechnieken of palen.
Grondwater: De aanwezigheid van grondwater heeft invloed op de fundering. Een fundering moet zo worden ontworpen dat het grondwater buiten het bouwwerk blijft en geen schade veroorzaakt.
Omgeving: De omgeving, inclusief de klimaatfactoren, heeft invloed op de keuze van fundering. In regio’s met een hoge grondwaterstand of onstabiele bodems kan een specifieke fundering benodigd zijn.
Kosten: De keuze van een fundering hangt ook af van de budgettaire aspecten. Hoewel een duurdere fundering in de korte termijn hogere kosten met zich meebrengt, kan dit in de lange termijn besparing opleveren door minder onderhoud en schade.

Veiligheidsaspecten

Een fundering is niet alleen belangrijk vanwege functionele aspecten, maar ook vanwege veiligheidsnormen. In Nederland is het gebruik van een constructieberekening van de fundering verplicht bij vergunningaanvragen. Deze berekening is uitgevoerd door een erkende constructeur of bouwkundig ingenieur en zorgt ervoor dat de fundering voldoet aan de wettelijke eisen. De berekening bevat onder andere gegevens over de belastingverdeling, de draagkracht van de bodem, de benodigde afmetingen van de funderingsconstructies en de stabiliteit van dragende muren en andere constructieelementen.

Soorten funderingen en hun toepassingen

Afhankelijk van de bodemgesteldheid, het gewicht van het bouwwerk en de omgevingsfactoren kunnen verschillende funderingstypen worden gekozen. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende funderingstypen en hun toepassingen:

1. Strokenfundering

Een strokenfundering bestaat uit betonnen stroken die onder dragende muren worden geplaatst. Deze fundering is ideaal voor lichte constructies op stevige ondergronden. Ze wordt vaak gebruikt bij nieuwbouwprojecten in regio’s met een stabiele bodemgesteldheid. Echter, bij zachte bodems kan een strokenfundering niet voldoende ondersteuning bieden, wat kan leiden tot verzakkingen en scheuren.

2. Poerfundering

Een poerfundering wordt vaak gebruikt bij zware constructies, zoals bij grote gebouwen of bruggen. Deze fundering bestaat uit een zwaar betonnen blok dat onder een kolom of draagconstructie wordt geplaatst. Door de grote afmetingen en het gebruik van sterk beton kan een poerfundering hoge belastingen dragen. Ze is vooral geschikt in regio’s met een sterke ondergrond.

3. Palenfundering

Een palenfundering bestaat uit palen die diep in de grond worden geplaatst. Deze fundering is ideaal voor zachte bodems waar dieper gefundeerd moet worden. In delen van Nederland waar de bodem zacht is (zoals klei of veen), is het gebruik van palen vaak noodzakelijk om verzakkingen te voorkomen. Palenfunderingen kunnen worden gemaakt van beton, staal of hout en worden vaak gebruikt bij nieuwbouwprojecten of bij funderingsherstel.

4. Vrije fundering

Een vrije fundering wordt vaak gebruikt bij lichte constructies zoals schuren, tuinhuisjes of garages. Deze fundering bestaat uit een betonnen plaat of strook die op een stevige ondergrond wordt geplaatst. Ze is goedkoper dan andere funderingstypen en geschikt voor projecten met een beperkt budget. Echter, bij zachte bodems kan een vrije fundering niet voldoende ondersteuning bieden.

5. Combinatiefundering

In sommige gevallen wordt een combinatie van funderingstypen gebruikt. Bijvoorbeeld bij nieuwbouwprojecten waarbij delen van het gebouw op een strokenfundering rusten en andere delen op palen. Deze combinatie is vaak nodig in regio’s met een ongelijkmatige bodemgesteldheid. De keuze van een combinatiefundering hangt af van de specifieke omstandigheden van het bouwproject en wordt meestal bepaald door een bouwkundig ingenieur.

Wanneer is een funderingsberekening nodig?

Een funderingsberekening is niet alleen verplicht bij vergunningaanvragen, maar ook in verschillende situaties waarin de stabiliteit en veiligheid van een bouwwerk in het gedrang komt. Volgens de beschikbare informatie zijn er meerdere gevallen waarin een funderingsberekening nodig is:

Nieuwbouw van een woning: Bij het bouwen van een nieuw huis is het verplicht om een funderingsberekening uit te voeren. Deze berekening is nodig voor de vergunningaanvraag en zorgt ervoor dat de fundering veilig en duurzaam is.
Aanbouw of uitbouw: Wanneer er een uitbreiding of aanbouw wordt gedaan aan een bestaand bouwwerk, is het vaak nodig om de fundering aan te passen. Dit kan leiden tot extra belastingen die de bestaande fundering niet kan dragen.
Plaatsing van een schuur, berging of tuinhuis: Ook bij kleinere constructies, zoals een schuur of tuinhuis, is het soms nodig om een funderingsberekening te maken. Dit is vooral relevant in regio’s met een zachte bodem.
Plaatsing van een garage: Een garage is een relatief zwaar bouwwerk dat vaak op een stevige fundering moet rusten. Afhankelijk van de omstandigheden kan een funderingsberekening nodig zijn.
Verwijderen van een dragende muur: Wanneer een dragende muur wordt verwijderd, kan dit extra belastingen op de fundering veroorzaken. Een funderingsberekening is dan noodzakelijk om te bepalen of de fundering aangepast moet worden.
Aanleg van een dakterras of dakopbouw: Een dakterras of dakopbouw voegt extra gewicht toe aan het bouwwerk en kan extra belastingen op de fundering veroorzaken. Een funderingsberekening is dan nodig om te bepalen of de fundering aangepast moet worden.

De rol van de constructeur

Een funderingsberekening wordt altijd uitgevoerd door een erkende constructeur of bouwkundig ingenieur. Deze professional heeft de nodige kennis van bouwtechniek, materiaalkeuze en wettelijke eisen. De berekening is een technisch document dat uitgebreid aangeeft hoeveel belasting de fundering kan dragen en of deze voldoet aan de veiligheidsnormen. Bovendien is het een noodzakelijk document voor verzekeringen en eventuele aansprakelijkheid in het geval van schade.

Uitvoering van een fundering

De uitvoering van een fundering is een complex proces dat meerdere stappen omvat. Hieronder een overzicht van de belangrijkste stappen, zoals beschreven in de bronnen:

1. Het uitlijnen van de fundering

De eerste stap is het uitlijnen van de fundering. Dit betekent dat het ontwerp van de fundering duidelijk moet zijn. Gebruik wordt gemaakt van palen of haringen die per halve meter in de grond worden aangebracht. Tussen deze palen wordt een koord gespannen om een duidelijk beeld te krijgen van de vorm van de fundering.

2. Het uitgraven van de fundering

De tweede stap is het uitgraven van de fundering. De fundering moet minimaal 600 mm onder het maaiveld worden uitgegraven om de winter te kunnen trotseren en eventuele ijsvorming te voorkomen. Het is belangrijk om aan beide kanten van de fundering 10 cm ruimte te houden voor de bekisting.

3. De bekisting van de fundering

De bekisting is een van de belangrijkste stappen in het proces. Planken worden tegen de palen rondom de fundering geplaatst om het beton in te kunnen storten. Het is belangrijk dat de planken goed uitgelijnd zijn. Dit kan worden gecontroleerd met een waterpas.

4. Maak de fundering vochtbestendig

Na de bekisting wordt de fundering vochtbestendig gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld door het aanbrengen van een bitumenlak of een vochtbestendig membraan. Deze maatregel zorgt ervoor dat het water buiten de fundering blijft en geen schade kan veroorzaken.

5. Het storten van het beton

De volgende stap is het storten van het beton in de bekisting. Het beton moet gelijkmatig worden verdeeld en goed worden afgewerkt. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het beton volledig vult en geen luchtbelletjes bevatten.

6. De afwerking en het drogen van het beton

Na het storten van het beton moet de fundering drogen en verharden. Dit proces kan meerdere dagen tot weken duren, afhankelijk van de omstandigheden. Tijdens deze periode moet de fundering beschermd worden tegen weersinvloeden.

Funderingsherstel en -inspectie

Soms kan een fundering in de loop van de tijd slijten of schade oplopen. Dit kan leiden tot verzakkingen, scheuren of andere structurele problemen. In dat geval is funderingsherstel nodig. Er zijn verschillende signalen waaraan je kunt zien dat funderingsherstel nodig is:

Scheuren in binnen- en buitenmuren
Klemmende deuren of ramen
Scheve vloeren of aflopende muren

Bij deze tekenen is het verstandig om een specialist te laten inspecteren. Een funderingsinspectie kan helpen bij het identificeren van de oorzaak van het probleem en het inschatten van de benodigde herstelmaatregelen. In sommige gevallen is het nodig om nieuwe palen te plaatsen of de fundering te versterken.

Samenvatting

Een fundering is de basis van elk bouwwerk en speelt een cruciale rol in de stabiliteit, veiligheid en levensduur van een gebouw. In Nederland, waar de bodemgesteldheid van regio tot regio kan variëren, is het gebruik van een geschikt funderingstype van groot belang. Afhankelijk van factoren zoals het gewicht van het bouwwerk, de constructie, de bodemgesteldheid en de omgevingsfactoren, kan een funderingsberekening nodig zijn. Deze berekening wordt uitgevoerd door een erkende constructeur of bouwkundig ingenieur en is verplicht bij vergunningaanvragen. Bovendien is een funderingsberekening noodzakelijk bij situaties zoals nieuwbouw, aanbouw, uitbouw, verwijdering van dragende muren of het aanleggen van een dakterras. De uitvoering van een fundering is een complex proces dat meerdere stappen omvat, waaronder het uitgraven, de bekisting, het storten van beton en de afwerking. In sommige gevallen kan een funderingsherstel nodig zijn wanneer er tekens zijn van schade of verzakkingen. Door de juiste kennis en expertise te hebben over funderingen, kunnen eigenaren en professionals ervoor zorgen dat hun bouw- of renovatieprojecten veilig en duurzaam zijn.

Bronnen

nodig
waaron