Wanneer is een fundering op staal de juiste keuze voor jouw bouwproject?

Published by Redactie on augustus 1, 2025 | Category fundering

In de Nederlandse bouwpraktijk zijn er verschillende funderingstechnieken in gebruik, afhankelijk van de bouwbelasting en de kwaliteit van de ondergrond. Een veelgebruikte methode is de fundering op staal. Deze techniek is eenvoudig, kostenefficiënt en geschikt voor een breed spectrum aan bouwprojecten, maar niet in ieder geval de juiste keuze voor elke situatie. In deze artikel geef ik een gedetailleerde uitleg over wat een fundering op staal is, wanneer deze methode het beste kan worden toegepast, wat de voordelen zijn en wat de beperkingen en risico’s kunnen zijn. Hierbij ben ik uitsluitend gebaseerd op de informatie uit betrouwbare bronnen.

Wat is een fundering op staal?

De term “fundering op staal” is vaak verwarrend, omdat het niet verwijst naar het materiaal staal. De oorsprong van de benaming ligt in het oude Nederlands, waarbij “staal” verwijst naar een vaste, stevige ondergrond. In de praktijk betekent dit dat een fundering op staal rust op een draagkrachtige grondlaag die direct onder het maaiveld ligt. Dit is in tegenstelling tot een fundering op palen, waarbij men dieper moet gaan om een stabiele grondlaag te bereiken.

De fundering op staal wordt uitgevoerd door een verbreed funderingselement – zoals een strookfundering, een plaatfundering of een poerenfundering – aan te leggen op de draagkrachtige bodem. Deze funderingselementen bestaan meestal uit gewapend beton, die de belasting van het bouwwerk gelijkmatig over de ondergrond verdelen. Het doel is om zowel de stabiliteit van de constructie te waarborgen als mogelijke grondzettingen te beperken.

Een voorwaarde is dat de fundering op vorstvrije diepte wordt aangelegd, meestal tussen 1 en 3 meter onder het maaiveld, afhankelijk van de grondsoort. Dit is essentieel om schade door bevroren grond te voorkomen.

Wanneer is een fundering op staal geschikt?

De keuze voor een fundering op staal hangt sterk af van de kwaliteit van de ondergrond. De methode is het meest geschikt in gebieden waar de draagkrachtige grondlaag zich niet te diep onder het maaiveld bevindt. Dit is vaak het geval in zandrijke gebieden, zoals in het oosten van Nederland. In deze regio’s is een fundering op staal een efficiënte en betaalbare oplossing.

De fundering op staal is meestal niet geschikt in gebieden met zwakke ondergrond, zoals veen, zachte klei of andere grondsoorten met een lage draagkracht. In dergelijke situaties is een fundering op palen vaak de betere keuze, omdat deze methode het bouwwerk op een stabielere, dieperliggende grondlaag plaatst.

Hier zijn enkele specifieke factoren die bepalen of een fundering op staal de juiste keuze is:

1. Draagkracht van de ondergrond

De ondergrond moet voldoende stevig zijn om de belasting van het bouwwerk te dragen. Dit wordt bepaald via sonderingen, waarbij het draagvermogen van de grond gemeten wordt in N/mm². Een fundering op staal is meestal alleen haalbaar wanneer de grond minstens een belasting kan dragen van 0,1 N/mm². In zandrijke gebieden is dit vaak het geval, terwijl het in veen- of klei-gebieden zelden het geval is.

2. Belasting van het bouwwerk

De fundering op staal is meestal geschikt voor lichte tot middelzware constructies, zoals woningen, schuren, garages en kleinere aanbouwen. Voor zwaardere gebouwen of complexe constructies kan een fundering op staal niet voldoen aan de benodigde stabiliteit. In dergelijke gevallen is een diepere fundering, zoals een paalfundering, beter geschikt.

3. Grondzetting

Een fundering op staal is gevoelig voor grondzettingen, vooral in grondsoorten die geneigd zijn tot instabiliteit, zoals veen of zachte klei. In dergelijke situaties is het risico op doorzakking of scheuren in de structuur groter. In de praktijk wordt in deze gebieden vaak gekozen voor een paalfundering, omdat deze methode minder gevoelig is voor grondzettingen.

4. Grondwaterstand

De grondwaterstand speelt ook een belangrijke rol bij de toepassing van een fundering op staal. Een te hoge grondwaterstand kan leiden tot optrekkend vocht en stabiliteitsproblemen. De fundering moet daarom op een voldoende diepe niveau aangelegd worden om deze risico’s te vermijden.

5. Geografische locatie

In Nederland is de fundering op staal vooral gebruikelijk in regio's met een zandrijke ondergrond, zoals het oosten, het zuiden en het zuidwesten van het land. In het westen en het noorden van Nederland, waar de ondergrond vaak zacht of vochtig is, wordt vaker een paalfundering gebruikt. Deze geografische variaties zijn belangrijk om te overwegen bij het kiezen van een funderingstechniek.

Voordelen van een fundering op staal

De fundering op staal heeft meerdere voordelen ten opzichte van andere funderingstechnieken, zoals paalfundering. Deze voordelen maken deze methode een populaire keuze in regio’s waar de ondergrond geschikt is:

1. Kostenefficiëntie

Een fundering op staal is relatief goedkoper dan een paalfundering. Dit komt doordat minder apparatuur nodig is voor de uitvoering, en omdat de fundering dichterbij het maaiveld wordt aangelegd, waardoor dieper gegraven hoeft te worden.

2. Snelheid van uitvoering

Omdat de fundering op staal dicht bij het maaiveld ligt, is de uitvoering sneller dan bij diepere funderingstechnieken. Dit verkort de bouwperiode en kan kosten besparen.

3. Eenvoud van uitvoering

De techniek is relatief eenvoudig en vereist minder specialistische kennis dan bijvoorbeeld het plaatsen van heipalen. Dit maakt het geschikt voor kleinere constructies en verbouwprojecten.

4. Minder afval en milieuimpact

Door het minder diep te graven en minder materialen te gebruiken, leidt een fundering op staal tot minder afval en een lagere milieuimpact in vergelijking met diepere funderingstechnieken.

Beperkingen en risico’s

Hoewel een fundering op staal meerdere voordelen biedt, zijn er ook beperkingen en risico’s die in overweging genomen moeten worden.

1. Afhankelijkheid van de ondergrond

De fundering op staal is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de ondergrond. In gebieden met een zwakke of instabiele bodem is deze methode niet geschikt. In dergelijke gevallen is een paalfundering de betere keuze.

2. Gevoeligheid voor grondzetting

De fundering op staal is gevoeliger voor grondzetting dan een paalfundering. In gevoelige grondsoorten, zoals veen of zachte klei, kan dit leiden tot doorzakking of scheuren in de constructie.

3. Risico’s bij verkeerde uitvoering

Als de fundering niet op de juiste diepte of op een niet-draagkrachtige grondlaag wordt aangelegd, kunnen er ernstige stabiliteitsproblemen ontstaan. Dit is vooral van toepassing bij aanbouwen die op een fundering op staal zijn geplaatst, terwijl het hoofdgebouw op een paalfundering staat. In dergelijke gevallen kan de aanbouw doorzakken, wat leidt tot scheuren en een hoge vloerhoogteverschil.

4. Beperkte toepassing in natte gebieden

In natte of vochtige gebieden kan een hoge grondwaterstand leiden tot stabiliteitsproblemen. De fundering moet daarom op een voldoende diepe niveau aangelegd worden, wat in sommige gevallen niet mogelijk is.

Grondverbetering als alternatief

In situaties waarin de ondergrond niet voldoende draagkracht heeft, kan grondverbetering een alternatief zijn. Hierbij wordt de slecht dragende grondlaag vervangen door schoon zand of andere draagkrachtige materialen. Deze methode maakt het mogelijk om toch een fundering op staal te kiezen, in plaats van een paalfundering.

Grondverbetering is echter niet altijd haalbaar. Het hangt af van de diepte van de slecht dragende laag en de beschikbaarheid van geschikte materialen. In sommige gevallen is een paalfundering de enige haalbare oplossing.

Aanbevelingen voor homeowners en bouwprofessionals

Bij het kiezen van een funderingstechniek is het belangrijk om een grondanalyse uit te voeren. Deze analyse geeft inzicht in de draagkracht van de ondergrond en helpt bij de keuze van de meest geschikte funderingsmethode. Hierbij kan een constructeur of bouwkundig ingenieur een essentieel adviesrol spelen.

Als de ondergrond geschikt is, is een fundering op staal een kostenefficiënte en snelle oplossing. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de beperkingen en risico’s, en eventueel grondverbetering in overweging te nemen.

Bij verbouwprojecten, zoals aanbouwen of uitbreidingen, is het essentieel om te controleren of de nieuwe fundering compatibel is met de bestaande constructie. Bijvoorbeeld, als een aanbouw op een fundering op staal is geplaatst, terwijl het hoofdgebouw op een paalfundering staat, kan dit leiden tot stabiliteitsproblemen.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte en betrouwbare methode in de Nederlandse bouwpraktijk, vooral in zandrijke gebieden waar de ondergrond voldoende draagkracht heeft. Deze methode is kostenefficiënt, snel uit te voeren en geschikt voor kleinere en middelzware constructies. Het is echter niet geschikt in iedere situatie en vereist een zorgvuldige evaluatie van de ondergrond en de bouwbelasting.

Bij het kiezen van een funderingstechniek is het belangrijk om een grondanalyse uit te voeren en eventueel advies in te winnen bij een bouwkundig deskundige. In situaties waarin de ondergrond niet geschikt is, kunnen alternatieven zoals grondverbetering of paalfundering in overweging genomen worden.

Door een zorgvuldige aanpak en een goed begrip van de voor- en nadelen van een fundering op staal, kunnen homeowners en bouwprofessionals ervoor zorgen dat hun bouwproject stabiel, duurzaam en veilig is.