Wat betekent fundering op staal en wanneer wordt deze techniek toegepast?

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

In de bouwsector is de term fundering op staal vaak gebruikt, maar wat deze precies betekent, is voor veel mensen onduidelijk. Hoewel de naam suggereert dat staal als materiaal centraal staat, is dit niet het geval. De term verwijst eigenlijk naar een specifieke bouwtechniek waarbij een bouwwerk of constructie direct op een draagkrachtige bodem rust. In dit artikel leggen we de oorsprong van de term uit, bespreken we de werking van deze fundering, en geven we inzicht in de toepassing en voordelen ervan.

Deze fundering is een veelgebruikte methode in de bouw, vooral in gebieden waar de ondergrond voldoende draagkracht heeft. Het is een eenvoudige en kostenefficiënte techniek, maar het is ook belangrijk om te weten wanneer deze methode het beste werkt. In het volgende overzicht geven we een gedetailleerde uitleg over de fundering op staal, inclusief technische aspecten, toepassingsgebieden en mogelijke risico’s.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een bouwtechniek waarbij een gebouw of constructie direct op de draagkrachtige bodem wordt geplaatst, zonder gebruik te maken van diepe palen of andere funderingstechnieken. Deze methode is geschikt voor stabiele gronden en wordt vaak toegepast bij woningen en constructies in gebieden waar de ondergrond voldoende hard en betrouwbaar is.

De term fundering op staal verwijst niet naar het gebruik van het metaal staal als bouwmateriaal. De oorsprong van de term ligt in het Oudhollands, waar staal betekent: ondergrond of harde bodem. Het woord komt ook voor in de vorm opstal en betekent letterlijk op de beschikbare ondergrond.

In de praktijk bestaat een fundering op staal meestal uit een betonnen plaat of strokenfundering die direct op de ondergrond rust. Deze fundering zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld, waardoor er minder kans is op ongelijke zettingen of verzakkingen.

Soorten funderingen op staal

Er zijn verschillende vormen van funderingen op staal, afhankelijk van de belasting van het gebouw en de eigenschappen van de ondergrond. De meest gebruikte vormen zijn:

Plaatfundering: een doorlopende betonnen plaat die over het gehele grondoppervlak is gestort. Deze methode is geschikt voor zware constructies en wanneer de ondergrond niet homogeen is.
Strokenfundering: een strookvormige fundering onder dragende muren of wanden. Deze methode is goedkoper dan een plaatfundering en voldoet meestal voor lichtere constructies.
Poerfundering: betonnen blokken of platen onder kolommen of lichte drukpuntbelastingen. Deze methode is geschikt voor constructies waar de belasting niet over het hele grondoppervlak gelijkmatig is verdeeld.

Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen, en de keuze hangt af van factoren als de soort grond, de belasting van het gebouw en de verwachtingen ten aanzien van grondbewegingen.

De oorsprong van de term

De term fundering op staal is historisch ontstaan en verwijst naar het proces waarbij de bouwgrond wordt afgegraven tot een draagkrachtige laag wordt gevonden. In vroegere tijden werd deze ondergrond als een monster beoordeeld door een deskundige die adviseerde of het geschikt was om op te bouwen.

De term staal komt uit het Oudgermaans (stal) en het Oudfrans (estal), wat staat voor stand of rustend op. Het begrip op staal funderen betekent dus letterlijk op de beschikbare, stevige ondergrond funderen. In de moderne bouw wordt dit begrip gebruikt om aan te geven dat de fundering op een stevige bodem rust, zonder gebruik van diepe palen of andere complexe funderingstechnieken.

De betekenis van staal is dus puur historisch en heeft niets te maken met het metaal. Het is een verwarring die vaak ontstaat, aangezien het woord staal in het Nederlands ook gebruikt wordt voor het bouwmateriaal. In de bouwsector is het belangrijk om te begrijpen dat fundering op staal een methode is, niet een materiaal.

Hoe werkt een fundering op staal?

De constructie van een fundering op staal volgt een duidelijke methode, waarbij eerst de ondergrond wordt gecontroleerd en vervolgens de fundering wordt aangelegd. De werkwijze kan als volgt worden samengevat:

Grondonderzoek: Voordat een fundering op staal kan worden uitgevoerd, is het essentieel om een grondonderzoek uit te voeren. Dit gebeurt vaak via een sonderingsonderzoek, waarbij de draagkracht van de bodem wordt bepaald. De ondergrond moet voldoende stevig zijn om de belasting van het gebouw te dragen.
Uitgraven van de bouwput: De bovenste lagen van de grond worden verwijderd totdat de draagkrachtige laag is bereikt. De fundering wordt meestal op een diepte van ongeveer 1 meter aangelegd, afhankelijk van de vorstvrije diepte.
Aanbrengen van de funderingsplaat of stroken: Afhankelijk van het ontwerp wordt een plaatfundering of strokenfundering geplaatst. Deze constructie zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de belasting van het gebouw over de ondergrond.
Constructie opbouwen: Nadat de fundering is afgewerkt, kan de opbouw van het bouwwerk beginnen. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met eventuele grondbewegingen of vochtige grond.

Wanneer wordt een fundering op staal toegepast?

De keuze voor een fundering op staal hangt af van verschillende factoren, waaronder de eigenschappen van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de verwachtingen van stabiliteit. Deze techniek is meestal geschikt voor gebieden waar de ondergrond voldoende draagkracht heeft en waar het bouwwerk niet te zwaar is.

Geschikte grondsoorten

Een fundering op staal is meestal geschikt voor:

Zandgrond: Zand is een draagkrachtige grondsoort en voldoet vaak aan de eisen voor een fundering op staal. In het midden, zuiden en oosten van Nederland is zandgrond vaak te vinden.
Stevige kleigrond: Ook klei kan geschikt zijn, zolang het niet te vezig of vochtig is. Kleigrond moet voldoende hard zijn om de belasting van het gebouw te dragen.
Grindgrond: Deze grondsoort is vaak zeer draagkrachtig en geschikt voor funderingen op staal.

Niet geschikte grondsoorten

Er zijn ook grondsoorten waarop een fundering op staal niet is toegestaan of niet effectief is:

Veengrond: Veengrond is onstabiel en neigt tot verzakking. In veengebieden is een fundering op staal meestal niet haalbaar.
Zachte kleigrond: Als de klei te zacht of vochtig is, kan deze onder het gewicht van het gebouw verzakken.
Grond onder zeeniveau: In gebieden die onder zeeniveau liggen, is een fundering op staal vaak niet mogelijk. In deze situaties is een paalfundering vaak de betere keuze.

Belasting van het gebouw

Een fundering op staal is meestal geschikt voor lichtere constructies, zoals woningen, schuren of garages. Voor zwaardere gebouwen, zoals appartementen of commerciële panden, is vaak een andere funderingstechniek nodig.

Vorstvrije diepte

De fundering moet altijd op vorstvrije diepte worden aangelegd, om opvriezen van de ondergrond te voorkomen. Dit betekent dat de fundering meestal op ongeveer 1 meter diepte wordt aangelegd, afhankelijk van de klimaatomstandigheden in de regio.

Voordelen van fundering op staal

De fundering op staal is een populaire keuze in de bouwsector, vooral bij kleinere projecten, vanwege verschillende voordelen:

Kostenefficiëntie: In vergelijking met andere funderingstechnieken, zoals paalfundering of schroeffundering, is een fundering op staal vaak goedkoper. Er zijn minder materialen nodig en het bouwproces is relatief eenvoudiger.
Snelheid: De constructie van een fundering op staal is vaak sneller uit te voeren dan dieper funderingstechnieken. Dit verkort de bouwtijd en verlaagt de totale bouwkosten.
Eenvoud: De fundering op staal is technisch eenvoudig en vereist minder specialistisch gereedschap of expertise.
Stabiliteit: Bij een goede uitvoering en in de juiste ondergrond kan een fundering op staal stabiel en duurzaam zijn.
Gebruik in stabiele gronden: In gebieden met zand- of stevige kleigrond is deze fundering een betrouwbare keuze.

Risico’s en mogelijke problemen

Ondanks de voordelen zijn er ook enkele risico’s en mogelijke problemen die kunnen optreden bij een fundering op staal. Deze hangen af van de kwaliteit van de uitvoering, de eigenschappen van de ondergrond en de omgevingsomstandigheden.

Verzakking

Een van de meest voorkomende problemen is verzakking. Dit kan gebeuren als de ondergrond niet voldoende stevig is en onder het gewicht van het gebouw ineenstort. Dit probleem is vooral relevant in veengebieden of bij zachte kleigrond. Verzakking kan leiden tot scheuren in muren, daken of vloeren en vereist vaak ingrijpende sanering.

Grondbewegingen

Grond kan door veranderingen in vochtgehalte of temperatuur bewegen, wat leidt tot ongelijke zettingen of verschuivingen in de fundering. Dit kan gebeuren in vochtige grondsoorten of bij extreme klimaatomstandigheden. De fundering kan hierdoor instabiel worden, wat op lange termijn schade kan veroorzaken.

Hoge grondwaterstand

In gebieden met een hoge grondwaterstand kan het probleem van opstijgend vocht optreden. Dit kan leiden tot vochtige muren, roestvorming en een oncomfortabele leefomgeving. Het is daarom belangrijk om bij een fundering op staal een goed afwateringssysteem aan te leggen en eventueel een vochtbarrière toe te passen.

Onjuiste uitvoering

Een fundering op staal is technisch eenvoudiger dan diepere funderingstechnieken, maar de uitvoering is toch kritisch. Een onjuiste berekening van de belasting of een onvoldoende verbrede funderingsvoet kan leiden tot instabiliteit. Het is daarom belangrijk om dit werk aan ervaren professionals over te laten.

Wanneer is een fundering op staal niet de juiste keuze?

Hoewel een fundering op staal in veel gevallen geschikt is, zijn er situaties waarin andere funderingstechnieken beter zijn. Dit geldt vooral wanneer de ondergrond niet voldoet aan de vereisten.

Veengebieden

In veengebieden is een fundering op staal meestal niet haalbaar. De grond is te onstabiel en neigt tot verzakking. In deze situaties is een paalfundering of schroeffundering vaak de betere keuze, omdat deze funderingstechnieken dieper werken en op een stabielere grondlaag rusten.

Zware belastingen

Wanneer het gebouw zwaar is of een hoge belasting heeft, is een fundering op staal niet voldoende. Dit geldt voor zware industriële gebouwen of appartementen. In dergelijke gevallen zijn diepere funderingstechnieken nodig.

Lage grondwaterstand

In gebieden met een hoge grondwaterstand is een fundering op staal niet altijd geschikt. Het risico op opstijgend vocht is groter, en er is meer kans op vochtklachten. In deze gevallen is het belangrijk om extra maatregelen te nemen, zoals een vochtbarrière of een goed afwateringssysteem.

Samenvatting van de toepassing

De toepassing van een fundering op staal hangt af van verschillende factoren:

Factoren	Aanbeveling
Stabiele grond (zand, stevige klei)	Geschikt
Veengrond	Niet geschikt
Hoge belasting	Niet geschikt
Lage grondwaterstand	Geschikt
Veiligheid tegen verzakking	Essentieel

Alternatieven voor fundering op staal

Wanneer een fundering op staal niet haalbaar is, zijn er alternatieve funderingstechnieken beschikbaar. Deze zijn vaak geschikter voor onstabiele gronden of zware constructies.

Paalfundering

Een paalfundering is een diepe fundering waarbij palen in de grond worden geboord of geslagen tot een stabielere grondlaag. Deze methode is geschikt voor zware gebouwen en onstabiele gronden, zoals veen of zachte klei.

Schroeffundering

Een schroeffundering is een moderne funderingstechniek waarbij schroefpalen in de grond worden gedraaid. Deze methode is sneller dan paalfundering en is geschikt voor zowel zware als lichte constructies.

Platfundamente

Een platfundament is een andere vorm van fundering waarbij het gebouw op een brede, horizontale plaat rust. Deze methode is vaak gebruikt in combinatie met paalfundering en is geschikt voor zware constructies.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte techniek in de bouwsector, vooral in gebieden met stabiele grond en lichte constructies. De term verwijst niet naar het gebruik van het metaal staal, maar naar het feit dat het bouwwerk direct op een draagkrachtige bodem rust. De oorsprong van de term ligt in het Oudhollands, waar staal betekent ondergrond of harde bodem.

De constructie van een fundering op staal volgt een duidelijke methode, waarbij eerst de ondergrond wordt gecontroleerd en vervolgens de fundering wordt aangelegd. Deze techniek is kostenefficiënt en technisch eenvoudig, maar het is belangrijk om rekening te houden met mogelijke risico’s, zoals verzakking of grondbewegingen.

Hoewel een fundering op staal in veel gevallen geschikt is, zijn er situaties waarin andere funderingstechnieken beter zijn. Dit geldt vooral in veengebieden, bij zware belastingen of bij een hoge grondwaterstand. In dergelijke gevallen is een paalfundering of schroeffundering vaak de betere keuze.

Het is daarom belangrijk om bij een bouwproject altijd een grondonderzoek uit te voeren en eventueel een funderingsadviseur in te schakelen. Dit zorgt ervoor dat de fundering correct wordt aangelegd en dat het gebouw stabiel en duurzaam is.