Invloed van grondwater op funderingen en oplossingen voor water onder fundering

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Een stabiele fundering is de basis van elk bouwwerk, doch de invloed van grondwater op die fundering kan niet worden onderschat. Grondwater kan zowel een bedreiging zijn als een uitdaging worden, afhankelijk van het grondwaterpeil, de bouwtechniek en de materialen die gebruikt zijn. In dit artikel geven we een overzicht van de effecten van grondwater op funderingen, de vochtproblemen die hierdoor kunnen ontstaan, en welke maatregelen je kunt nemen om schade te voorkomen of te beheersen.

We richten ons op de situatie in Nederland, waar oudere huizen vaak op houten palen of ondiepe funderingen staan, en waar klimaatverandering en wisselende weersomstandigheden steeds grotere invloed uit oefenen op het grondwaterpeil. De nadruk ligt op zowel preventieve maatregelen als technische oplossingen zoals schroeffunderingen en bitumineuze coatings.

Wat is grondwater en hoe werkt het?

Grondwater is water dat zich in de bodem bevindt, onder het oppervlak. Het ontstaat door neerslag (zoals regen of sneeuw) die in de grond sijpelt en zich op een bepaalde diepte verzamelt. Dit peil wordt het grondwaterpeil genoemd en kan variëren door factoren zoals seizoenen, regenval en droogte. Het grondwaterpeil is vaak te raadplegen via websites van lokale gemeenten of via regionale bodemkaarten.

Grondwater speelt een belangrijke rol in de stabiliteit van funderingen. Als het grondwaterpeil te hoog of te laag is, kan dit leiden tot funderingsproblemen. In de volgende hoofdstukken bespreken we de verschillende manieren waarop grondwater de fundering kan beïnvloeden en wat de gevolgen kunnen zijn.

Invloed van grondwater op funderingen

Er zijn verschillende manieren waarop grondwater een fundering kan beïnvloeden, afhankelijk van het type fundering, de bodemstructuur en de locatie.

1. Houten palen en grondwater

Voor oudere woningen, vooral in de westelijke steden van Nederland, is de fundering vaak op houten palen aangebracht. Deze palen zijn diep in de grond gedreven tot een dragende laag en dienen als steun voor het bouwwerk.

Houten palen moeten onder het grondwaterpeil blijven om te voorkomen dat ze gaan rotten. Wanneer het grondwaterpeil daalt, zoals tijdens een droogte of door klimaatverandering, kunnen de palen droog komen te staan. Hierdoor beginnen ze te rotten en kan de fundering instabiel worden. Dit kan leiden tot verzakkingen, scheuren in muren en funderingsproblemen.

Een versterking van de fundering, bijvoorbeeld via schroeffunderingen of het aanbrengen van waterdichte coatings, kan hier helpen om schade te voorkomen.

2. Ondiepe funderingen en grondwater

Een ondiepe fundering is meestal gebruikt op stevige grond zoals zand. In zachte grondlagen zoals veen of klei zijn diepere funderingen vaak nodig. Echter, in de jaren na de Tweede Wereldoorlog werden vaak huizen met ondiepe funderingen gebouwd, terwijl de bodem dit niet kon aan. Dit heeft geleid tot funderingsproblemen in vele woningen.

Wanneer het grondwaterpeil fluctueert, kan de grond krimpen of uitzetten, wat leidt tot verzakkingen of scheuren in muren en vloeren. Dit effect wordt verergerd door klimaatverandering, die extreem weerspatronen zoals droogte en zware regenval veroorzaakt.

Capillaire werking en vochtproblemen

Een belangrijk mechanisme waarmee grondwater vochtproblemen veroorzaakt is de capillaire werking. Dit is het proces waarbij water via kleine poriën in bouwmaterialen (zoals beton, baksteen of mortel) omhoog trekt, zoals een spons die vocht opneemt.

Wanneer het grondwaterpeil dicht onder de fundering staat, trekt het via capillaire werking omhoog in de funderingsmuren en vloeren. Dit leidt tot vochtige muren, vochtplekken en schimmelvorming, vooral in kelders en kruipruimtes.

Dit type vocht is vaak traag, maar kan op de lange termijn leiden tot serieuze schade aan de structuur van het huis. Het is daarom belangrijk om bij de bouw of renovatie rekening te houden met waterdichte maatregelen, zoals het aanbrengen van bitumineuze coatings op ondergrondse muren.

Waterdruk tegen funderingen

Hoog grondwater veroorzaakt ook hydrostatische druk op de fundering. Deze druk kan water via de kleinste scheurtjes in muren en vloeren duwen. Zelfs zonder zichtbare scheuren kan water binnendringen, wat leidt tot vochtproblemen, schimmelvorming en verminderde sterkte van de fundering.

De effectiviteit van een fundering wordt daardoor ondermijnd. In extreme gevallen kan dit leiden tot verzakkingen of structuurinstabiliteit.

Problemen door slechte drainage

Slechte drainage rondom het huis kan het probleem van hoog grondwater verergen. Wanneer het water niet goed wordt afgevoerd, blijft het tegen de fundering staan en kan het binnendringen in de woning. Dit is vooral een probleem in stedelijke gebieden, waar de grond vaak minder water doorlaat en weinig ruimte is voor natuurlijke drainage.

Een goede afwateringssysteem is daarom essentieel bij de bouw of renovatie van een woning. Het vermindert de druk op de fundering en voorkomt het opstijgen van vocht door capillaire werking of door waterdruk.

Oplossingen voor water onder fundering

Om funderingsproblemen te voorkomen of te beheersen, zijn verschillende technieken en materialen beschikbaar. Hieronder geven we een overzicht van de meest gebruikte oplossingen.

1. Bitumineuze coatings

Een bitumineuze coating is een waterdichte laag die wordt aangebracht op de buitenkant van ondergrondse muren. Deze coating is sterk, elastisch en volgt de bewegingen van de muur, waardoor eventuele barsten of kieren worden afgedicht.

De coating fungeert als een waterdichte 'jas' rondom ondergrondse constructies en voorkomt zo het insijpelen van vocht. Dit maakt het een effectieve oplossing voor zowel nieuwe bouwprojecten als bestaande woningen met vochtproblemen.

2. Drainagesystemen

Een goed drainagesysteem is essentieel bij een hoge grondwaterstand. Door het water snel af te voeren, wordt de druk op de fundering verminderd. Een typisch systeem bestaat uit drainagebuizen, sproeibeurten en afvoerkanalen.

In stedelijke gebieden kan het ook nodig zijn om regenwaterafvoer te verbeteren, bijvoorbeeld door het aanleggen van waterbergen of zwarte waterafvoerkanalen.

3. Schroeffunderingen

Een schroeffundering is een moderne en betrouwbare oplossing voor funderingsproblemen, vooral in gebieden met een hoge of wisselende grondwaterstand. Deze fundering bestaat uit schroefpalen die worden gedraaid in de grond tot een dragende laag.

De voordelen van een schroeffundering zijn:

Snelle en efficiënte installatie
Minimale invloed op de omgeving
Duurzaam en stabieler dan traditionele funderingen
Minder gevoelig voor opdrijven en erosie
Ideaal voor aanbouw, uitbouw of versterking van bestaande funderingen

Schroeffunderingen zijn daarom een goede keuze bij aanbouwprojecten of als er funderingsschade is ontdekt. Ze bieden een stabiele basis en zijn geschikt voor diverse grondsoorten.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

De invloed van klimaatverandering op funderingen is steeds duidelijker. Door extreme weersomstandigheden zoals droogte en zware regenval fluctueert het grondwaterpeil, wat funderingsproblemen kan veroorzaken.

1. Droogte

Tijdens droogteperiodes kan het grondwaterpeil snel dalen. Dit heeft twee belangrijke gevolgen:

Houten palen drogen uit en gaan rotten
Klei- en veenlagen krimpen, wat leidt tot verzakkingen

2. Zware regenval

Grote hoeveelheden regen kunnen leiden tot overstromingen en verzadigde grond, wat de draagkracht van de fundering vermindert. Hierdoor kunnen verzakkingen en scheuren ontstaan.

3. Adaptatie aan klimaatverandering

Om schade door klimaatverandering te voorkomen, is het belangrijk om aanpassingen in de bouwpraktijk door te voeren. Dit kan onder andere bestaan uit het:

Verhogen van de funderingsdiepte
Gebruik van schroeffunderingen
Versterken van bestaande funderingen
Installeren van drainage en waterafvoer

Bij renovaties of nieuwbouwprojecten is het daarom verstandig om rekening te houden met de verwachtingen van klimaatverandering in de regio.

Preventie en tijdsplanning

Het belangrijkste in het beheersen van water onder fundering is preventie. Vochtproblemen en funderingsafbraak ontwikkelen zich vaak traag en worden pas opgemerkt na tientallen jaren. Daarom is het verstandig om bij bouw of renovatie vroege maatregelen te nemen, zoals het aanbrengen van bitumineuze coatings of het installeren van drainage.

Het is ook belangrijk om regelmatig te controleren of het grondwaterpeil in de omgeving verandert. In sommige gevallen is het nodig om grondwaterpeilmetingen uit te voeren of een bodemspecialist in te schakelen.

Conclusie

De invloed van grondwater op funderingen is complex en kan leiden tot funderingsproblemen, vochtproblemen en schimmelvorming. Deze effecten worden verergerd door klimaatverandering, droogte en zware regenval. Houten palen en ondiepe funderingen zijn vooral gevoelig voor veranderingen in het grondwaterpeil.

Om schade te voorkomen zijn maatregelen zoals bitumineuze coatings, drainagesystemen en schroeffunderingen effectief. Deze oplossingen zijn zowel geschikt voor nieuwbouwprojecten als voor renovaties van bestaande woningen.

Bij de planning van een bouw- of renovatieproject is het verstandig om rekening te houden met het grondwaterpeil en de verwachte klimaatverandering in de regio. Dit zorgt voor een stabilere fundering en een langer durende woning.