Funderingskeuze in de bouw: wanneer is een fundering op palen verplicht of wenselijk?

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Wanneer je een woning bouwt, uitbreidt of verandert, is een goed ontworpen en geïnstalleerde fundering van levensbelang. De fundering vormt namelijk de basis van de constructie en heeft directe invloed op de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van het gebouw. In Nederland, waar het bodemprofiel vaak zwak is, is een correcte fundering niet alleen een bouwtechnisch vereiste, maar ook een maatschappelijk belang. De vraag die hierbij centraal staat is: wel of geen fundering op palen?

Deze keuze wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder de ondergrond, de bouwmethodiek, de bouwvergunningseisen en de technische standaarden zoals het Bouwbesluit. In dit artikel leggen we uit wanneer een fundering op palen noodzakelijk is, wat de voordelen zijn van een constructieberekening, en hoe het funderingslabel in het licht van het nationale beleid een rol speelt in de markt. Ook behandelen we de maatschappelijke en juridische aspecten die bij funderingsproblematiek horen.

De rol van de fundering in de bouw

Een fundering is de ondersteuning van het gebouw en moet voldoen aan een aantal fundamentele eisen. Volgens het Bouwbesluit (zie bron [5]) moet de fundering zorgen voor:

Stabiliteit: de fundering moet het gewicht van het gebouw opnemen en het gelijkmatig over de ondergrond verdelen.
Veiligheid: de fundering moet niet leiden tot verzakking of instorting.
Waterhuishouding: de fundering moet waterdicht zijn om infiltratie en schimmelvorming te voorkomen.

De keuze voor een fundering op palen of een andere funderingssysteem hangt af van de ondergrond. In stedelijke gebieden, waar het grondoppervlak vaak grotendeels geconsolideerd is, is een fundering op een zandlaag vaak voldoende. In gebieden met veen of klei, die gevoelig zijn voor verwatering of compressie, is een diepere fundering nodig. Een fundering op palen kan hier het beste resultaat opleveren.

Wanneer is een fundering op palen nodig?

Een fundering op palen wordt vaak gekozen wanneer de bovenliggende grondlagen niet sterk genoeg zijn om het gewicht van het gebouw op te nemen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij:

Veenige ondergrond: veen is zeer duurzaam in het droog seizoen, maar in de regentijd kan het instorten en het grondoppervlak zakken.
Zachte kleigrond: klei houdt veel water vast, wat kan leiden tot samendrukking en vervolgens tot verzakking.
Bouwprojecten op bestaande grond: wanneer een uitbreiding of aanbouw op bestaande grond wordt uitgevoerd, kan een fundering op palen helpen om de bestaande structuur te ontlasten.

Het voordeel van een fundering op palen is dat de palen diep in sterkere grondlagen worden geplaatst. Dit zorgt voor een betere stabiliteit en minder kans op verzakking. Bovendien kunnen palen in bepaalde gevallen een goedkoop alternatief zijn, omdat de constructieberekening kan aantonen welke palen precies nodig zijn (zie bron [1]).

De invloed van de ondergrond op funderingskeuze

De ondergrond speelt een cruciale rol bij de keuze van een funderingssysteem. Zand is een stevige grondsoort, omdat het korrelig is en water slecht opneemt. Wanneer je een fundering op zand aanlegt, kan het grondoppervlak het gewicht van het gebouw goed opnemen. In tegenstelling tot zand, houdt klei of veen veel water vast. Dit maakt deze grondsoorten zwakker, vooral bij veranderingen in het grondwaterpeil. Hierdoor kan de grond samendrukken en uiteindelijk tot verzakking leiden.

Bij het bouwen op zand is een fundering op een zandlaag vaak voldoende. Dit betekent dat een funderingssysteem zoals een betonnen funderingsblok of een funderingsschijf voldoende ondersteuning biedt. Echter, bij een zwakkere ondergrond is een fundering op palen aangeraden om diepere sterkere lagen te bereiken.

De noodzaak van een constructieberekening

Voor elke fundering is een constructieberekening verplicht. Deze berekening wordt uitgevoerd door een constructeur of bouwkundig ingenieur en is nodig om een omgevingsvergunning te verkrijgen. De constructieberekening zorgt ervoor dat de fundering technisch correct is en aan alle bouwtechnische eisen voldoet. Maar naast de juridische verplichting heeft een constructieberekening ook praktische voordelen (zie bron [1]).

Een constructeur berekent bijvoorbeeld welke palen nodig zijn voor de fundering. Dit betekent dat hij kan aantonen welke palen het goedkoopste zijn en hoe de fundering optimaal kan worden ontworpen. Hierdoor worden kosten bespaard op materiaal en arbeid, terwijl de fundering toch veilig en stabiel blijft.

Daarnaast zorgt een constructieberekening ervoor dat alle elementen van de constructie worden doorberekend. Dit omvat niet alleen de fundering zelf, maar ook eventuele aanbouwen of uitbreidingen. Door een constructieberekening te laten maken, voorkom je juridische risico’s en zorg je voor een betere levensduur van het gebouw.

Funderingslabels en hun betekenis

In de afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor funderingsrisico's. Dit heeft geleid tot het invoeren van een funderingslabel, dat vergelijkbaar is met een energielabel. Het funderingslabel geeft aan welk risico op verzakking of schade bestaat voor een bepaalde woning (zie bron [3]).

Het funderingslabel wordt bepaald aan de hand van een model dat door het KCAF is ontwikkeld. In dit model wordt onder andere gekeken naar:

Funderingssoort (hout of beton),
Bodemtype,
Grondwaterpeil,
Satellietbeelden.

De labels lopen van A tot E, waarbij A het laagste risico op funderingsproblematiek aangeeft en E het hoogste. Een label E betekent bijvoorbeeld dat er een groot risico is op verzakking en herstelwerkzaamheden zijn waarschijnlijk nodig.

Het funderingslabel is belangrijk voor kopers, verhuurders en bankspecialisten. Het geeft een duidelijk overzicht van de risico's en kan leiden tot hogere aankoopkosten, hogere verkoopprijzen of beperkte hypotheekmogelijkheden. In sommige gevallen kunnen kopers besluiten om geen woning te kopen als het funderingslabel E is. In andere gevallen is het label gewoon een waarschuwing dat er in de toekomst geld moet worden gereserveerd voor eventuele herstelmaatregelen (zie bron [4]).

De betekenis van het funderingslabel in de praktijk

Het funderingslabel heeft een vergelijkbare functie als het energielabel bij een woning. Het geeft kopers inzicht in de risico’s en maakt het transparanter. In het geval van een funderingslabel is het doel om bewustwording te creëren over de mogelijke kosten en risico’s van funderingsproblematiek.

Een label E betekent bijvoorbeeld dat het risico op verzakking hoog is. In dat geval is het verstandig om vooraf te onderzoeken of herstelwerkzaamheden nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren met een taxatierapport of een bouwkundig onderzoek. In sommige gemeenten is het mogelijk om al deze informatie vooraf in te zien, maar in andere gemeenten is er weinig informatie beschikbaar.

Als koper ben je verantwoordelijk om vooraf onderzoek te doen. Het funderingslabel is dan ook meer een waarschuwing dan een bindende verplichting. In het geval van een label E is het aan te raden om extra voorzichtig te zijn, omdat er hoogstwaarschijnlijk kosten verbonden zijn aan herstel of versterking van de fundering.

Funderingsproblematiek in Nederland: een groeiend maatschappelijk probleem

In Nederland is funderingsproblematiek een groeiend probleem. Dit komt grotendeels door het feit dat het land laaggelegen is en dat een groot deel van de ondergrond uit zachte grond bestaat. Veel woningen zijn gevestigd op veen of klei, wat maakt dat funderingsproblematiek al snel kan ontstaan.

In oudere steden is funderingsproblematiek al jaren bekend. Hier is er vaak een langdurige aanpak geweest, zoals de versterking van funderingen of het aanpassen van het grondwaterpeil. Echter, in veel andere regio’s is er nog weinig bewustwording over funderingsrisico’s. Dit maakt het moeilijk om een doeltreffende nationale aanpak te formuleren.

Volgens het Rli-advies "Goed gefundeerd" is er urgentie voor een nationale aanpak van funderingsproblematiek. De funderingsproblematiek is niet alleen een technisch en financieel probleem, maar ook een maatschappelijk probleem. Veel woningbezitters merken dat hun woning in de loop der jaren steeds meer in de steek blijft worden door de ondergrond. In sommige gevallen is er sprake van verzakking, scheuren in muren of instortingen.

Een voorbeeld van funderingsproblematiek is de situatie rondom het kanaal Almelo-De Haandrik. In deze regio zijn woningen in het verleden aangetast door funderingsproblematiek. Hoewel het Rli-advies suggereerde dat het graafwerk in het kanaal bij een deel van de schadegevallen een mogelijke oorzaak was, is er ook sprake van andere factoren, zoals veranderingen in het grondwaterpeil of verouderde funderingen.

De funderingsproblematiek in Nederland is dus een complexe kwestie die niet alleen technische oplossingen vereist, maar ook maatschappelijke en juridische aandacht.

De rol van bouwprofessionals in het funderingsproces

Het plaatsen van een fundering is een vakmanschap die niet licht kan worden ondernomen zonder professionele ondersteuning. Volgens het Bouwbesluit (zie bron [5]) moet de fundering voldoen aan strikte eisen op het gebied van stabiliteit, veiligheid en waterhuishouding. Hoewel schroeffunderingen of funderingspalen relatief eenvoudig lijken, is het van belang dat deze correct worden uitgevoerd.

Het is daarom aan te raden om een bouwprofessional in te schakelen bij het plaatsen van een fundering. Een professioneel bedrijf zoals Van Aken Schroeffunderingen zorgt ervoor dat de fundering volgens de geldende normen en eisen wordt uitgevoerd. Ze gebruiken geavanceerde technologie en apparatuur om de fundering snel en efficiënt te plaatsen, met minimale overlast voor de omgeving.

Het is belangrijk om te beseffen dat zelf een fundering plaatsen geen optie is. De fundering vormt namelijk de basis van de constructie en een fout in de fundering kan leiden tot grotere schade in de toekomst. Door een bouwprofessional in te schakelen, voorkom je juridische en technische problemen en zorg je voor een betere levensduur van het gebouw.

Conclusie

De keuze voor een fundering is een essentiële beslissing in het bouwproces. In Nederland, waar de ondergrond vaak zwak is, is het verstandig om aandacht te besteden aan de keuze van de fundering en aan de mogelijke risico's. Een fundering op palen is vaak nodig in gebieden met veen of klei, terwijl een fundering op zand of een zandlaag voldoende kan zijn in stedelijke gebieden.

De uitvoering van een fundering moet altijd vergezeld gaan van een constructieberekening. Deze berekening is verplicht voor een omgevingsvergunning, maar heeft ook voordelen op het gebied van kostenbesparing en technische controle. Bovendien is het funderingslabel een waardevolle tool voor kopers en verhuurders om inzicht te krijgen in de risico’s van funderingsproblematiek.

Funderingsproblematiek is in Nederland een groeiend maatschappelijk probleem. Het is daarom belangrijk dat woningbezitters bewustwording krijgen over de risico’s en dat er een nationale aanpak wordt uitgewerkt. Door aandacht te besteden aan fundering en bouwtechniek, voorkomen we schade en zorgen we voor veilige en duurzame woningen in de toekomst.