Funderingsproblemen in Nederland: welke gemeenten zijn het hardst getroffen?

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

De afgelopen jaren zijn funderingsproblemen in Nederland steeds vaker aan de orde gekomen, vooral in steden met een rijke bouwkundige geschiedenis. Door combinaties van oude funderingstechnieken, bodemdaling, klimaatverandering en de veroudering van woningen, zijn funderingsproblemen voor veel woningeigenaren en gemeenten een urgente uitdaging geworden. In dit artikel wordt ingegaan op de gemeenten die het hardst getroffen zijn, de oorzaken van de funderingsproblematiek, en de maatregelen die gemeenten en overheden treffen om dit vraagstuk aan te pakken.

Inleiding

Funderingsproblemen zijn niet nieuw, maar in de huidige context van bodemdaling, droogtes en ouder wordende woningen, is het een steeds urgenter onderwerp geworden. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de gemeenten waar funderingsproblemen het meest voorkomen, de technische oorzaken van deze problemen, en de maatregelen die genomen worden om dit vraagstuk te bestrijden. Het artikel is opgebouwd op basis van feiten en maatregelen zoals die beschreven staan in de beschikbare bronnen. De nadruk ligt op objectiviteit en feitelijkheid.

Welke gemeenten zijn het hardst getroffen?

In Nederland zijn verschillende steden en gemeenten bekend om funderingsproblematiek, met name in delen van West-Nederland, waar vroeger vaak gebruik werd gemaakt van houten paalfunderingen. Deze funderingen zijn niet geschikt voor de lage, natte grond in die regio's, en daardoor ontstaan problemen als bodemdaling, scheefstand van woningen, en scheurvorming in muren. Hieronder worden enkele gemeenten besproken die het hardst getroffen zijn.

Rotterdam

Rotterdam is één van de steden die het meest bekend staat om funderingsproblemen. In deze stad staan ongeveer 120.000 woningen op houten palen, en naar schatting 20.000 woningen zullen of hebben funderingsproblemen. De reden hiervoor ligt in de bouwgeschiedenis van de stad: in de 19e eeuw en begin 20e eeuw was het gebruik van houten palen de gangbare methode voor fundering in gebieden met slappe, veenige grond. Door droogte en bodemdaling kunnen deze palen slijten, waardoor de fundering verzwakt en schade optreedt.

De gemeente Rotterdam heeft een actieve aanpak ontwikkeld. Er is een Funderingsloket ingesteld waar inwoners hulp kunnen krijgen. Daarnaast zijn er diverse maatregelen zoals subsidie voor bloksgewijs onderzoek, leningen via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel, en een verlaging van de onroerendezaakbelasting (OZB) bij voldoen aan voorwaarden. Ook is er een onderzoeksplicht: huiseigenaren kunnen verplicht worden tot onderzoek en herstel als de staat van de fundering het gevaar voor gezondheid en veiligheid in de weg staat.

Alphen aan den Rijn

De gemeente Alphen aan den Rijn heeft ook last van funderingsproblemen, vooral in gebieden met veen- of zandgrond. Huizen die op houten of staalconstructies zijn gebouwd lopen hier een groter risico op schade door bodemdaling. Inwoners kunnen terecht bij het Funderingsloket van de gemeente, waar ze ondersteuning krijgen bij het melden van funderingsproblemen. Sinds 1 oktober 2021 is het verplicht om bij woningtaxatie ook een funderingsrisicorapport op te nemen. Dit rapport wordt uitgevoerd door het Nederlands Woning Waarde Instituut (NWWI), en helpt bij het bepalen van de staat van de fundering.

Andere steden in West-Nederland

Naast Rotterdam en Alphen aan den Rijn zijn ook andere steden in West-Nederland aan het lijden onder funderingsproblemen. Den Haag, Amsterdam en Utrecht zijn genoemd als steden waar funderingsproblematiek vaak voorkomt. In deze steden is vaak sprake van oude houten paalfunderingen, die niet meer bestand zijn tegen droogte en bodemdaling. De gemeenten werken samen met woningeigenaren en bouwpartijen om onderzoek en herstel te faciliteren.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen in Nederland zijn het resultaat van meerdere factoren die zich in combinatie voordoen. Hieronder worden de technische oorzaken uiteengezet zoals beschreven in de bronnen.

1. Houten paalfunderingen

Vóór 1970 werden houten paalfunderingen veelvuldig gebruikt in de bouw, met name in regio’s met zwakke grond zoals veen, ziltig zand of slappe klei. Deze funderingen zijn niet geschikt voor de huidige omstandigheden, omdat ze onderhevig zijn aan slijtage en verrotting. In combinatie met droogtes en bodemdaling kan dit leiden tot schade aan de fundering.

2. Bodemdaling

Bodemdaling treedt op in gebieden met veen, ziltig zand, of andere zwakke grondsoorten. Deze grondsoorten krimpen bij droogte, wat leidt tot verzakkingen en schade aan funderingen. In West-Nederland, waar funderingsproblemen het meest voorkomen, is bodemdaling een belangrijke oorzaak van schade.

3. Klimaatverandering

Klimaatverandering leidt tot meer droogtes en extreem weer, wat de belasting op funderingen verhoogt. In droge perioden kan de grond uitdrogen en inzakken, terwijl hevige regenval weer kan leiden tot overstroming en verzwakking van de grondstructuur. Dit kan funderingen in de huidige situatie extra belasten.

4. Veroudering van woningen

In Nederland zijn veel woningen ouder dan 50 jaar, en de fundering is vaak niet meer bestand tegen huidige omstandigheden. In combinatie met droogte en bodemdaling kunnen funderingsproblemen ontstaan, die niet altijd direct zichtbaar zijn.

Maatregelen en aanpak

Het kabinet en verschillende gemeenten werken aan een nationale en lokale aanpak van funderingsproblemen. Deze aanpak is nodig om schade te voorkomen, inwoners te ondersteunen, en woningen op de lange termijn veilig en duurzaam te maken.

1. Nationale aanpak

Het kabinet heeft aangekondigd dat een nationale aanpak van funderingsproblemen in ontwikkeling is. De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) heeft advies uitgebracht over een gezamenlijke aanpak van meerdere overheden en private partijen. De aanpak omvat vijf sporen:

Verbetering van de informatievoorziening
Voorkomen van toekomstige schade
Ondersteuning en ontzorging voor eigenaren
Financiële voorzieningen zoals subsidies en leningen
Krachtige uitvoering van maatregelen

Het kabinet werkt samen met de bouwsector, financiële sector, en overheden om een samenhangende aanpak te ontwikkelen. De VNG benadrukt dat dit een gezamenlijke opgave is, waarbij zowel het rijk als de decentrale overheden een rol spelen.

2. Fonds Duurzaam Funderingsherstel

Het Fonds Duurzaam Funderingsherstel is een landelijke voorziening voor eigenaren die urgent funderingsherstel nodig hebben, maar bij hun eigen bank geen lening kunnen krijgen. Dit fonds biedt een alternatieve financieringsmogelijkheid voor funderingsherstelprojecten, met name in gevallen waarin het risico te groot is voor commerciële financiers.

3. Kenniscentra en ondersteuning

De Kenniscentra Bodemdaling en Funderingen en het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek geven inzicht in de oorzaken, risico’s en oplossingen voor funderingsproblemen. Deze centra ondersteunen woningeigenaren, gemeenten en professionals bij het begrijpen van funderingsrisico’s en het uitvoeren van herstelprojecten.

4. Lokaal beleid en instrumenten

Gemeenten zoals Rotterdam en Alphen aan den Rijn hebben lokaal beleid ontwikkeld om funderingsproblemen aan te pakken. In Rotterdam is bijvoorbeeld een onderzoeksplicht ingevoerd voor huiseigenaren die duidelijke tekens van funderingsproblemen laten zien. De gemeente kan ook verplichtingen leggen voor funderingsherstel, mits minimaal 50% van de huiseigenaren in een blok dat verzoek indient, en er een herstelplan klaarligt.

5. Digitale monitoring en onderzoek

De gemeente Rotterdam investeert in digitale monitoring van funderingen, zoals grondwateraanvullen en continu meten van de staat van de fundering. Deze technieken helpen bij het vroegtijdig detecteren van problemen en het plannen van herstelmaatregelen.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn een urgente kwestie in Nederland, vooral in steden met een rijke bouwkundige geschiedenis en oude funderingstechnieken. De gemeenten Rotterdam, Alphen aan den Rijn en andere steden in West-Nederland zijn het hardst getroffen. De oorzaken van de problemen zijn meervoudig, waaronder houten paalfunderingen, bodemdaling, klimaatverandering, en veroudering van woningen.

Tegen deze problemen zijn zowel nationale als lokale maatregelen in werking genomen. Het kabinet werkt aan een gezamenlijke aanpak met overheden, financiële en bouwpartijen. Daarnaast bieden gemeenten zoals Rotterdam subsidies, leningen, en ondersteuning aan eigenaren die funderingsproblemen hebben of voorsporen. Het is belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van het risico op funderingsproblemen en tijdig handelen, bijvoorbeeld door een funderingsrisicorapport op te vragen of terecht te gaan bij het Funderingsloket van hun gemeente.

Bij vroegtijdige detectie en goede aanpak is het mogelijk om funderingsproblemen in te dammen en woningen veilig en duurzaam te maken. Het is een gezamenlijke uitdaging die vraagt om samenwerking tussen overheden, woningeigenaren en professionals in de bouwsector.