Welke gemeenten in Nederland een lokale funderingsaanpak ontwikkeld hebben

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Funderingsproblematiek is een van de grootste uitdagingen binnen de woningbouwsector in Nederland, en telt niet alleen financiële, maar ook sociale en veiligheidsaspecten. Aan de basis van deze problematiek staan onder andere houten paalfunderingen die verzwakt kunnen worden door droogstand of veranderende grondwaterstanden. Het kabinet, gemeenten, waterschappen en andere betrokken partijen zijn inmiddels druk bezig met het opstellen van nationale en lokale aanpakken om funderingsproblematiek te voorkomen, herkennen en op te lossen.

In dit artikel bekijken we welke gemeenten in Nederland al een lokale funderingsaanpak ontwikkeld hebben, welke instrumenten zij daarvoor inzetten en hoe inwoners en woningeigenaren kunnen worden ondersteund bij het herkennen en oplossen van funderingsproblemen. Op nationaal niveau is sprake van een gezamenlijke opgave die niet alleen verantwoordelijkheid ligt bij de overheid, maar ook bij eigenaren, woningcorporaties en de bouwsector. Het doel is om een systematisch beleid te ontwikkelen dat zowel preventief als repressief werkt.

Aanpak op nationaal niveau: een gezamenlijke opgave

Het kabinet heeft in maart 2024 aangekondigd dat het een nationale aanpak wil ontwikkelen voor funderingsproblematiek, zoals beschreven in de Aanbiedingsbrief bij Rli-advies 'Goed gefundeerd'. Deze aanpak richt zich op het opschalen en innoveren van bestaande trajecten in de bouwsector, met name binnen het programma Verbouwstromen en het Topconsortium Kennis en Innovatie in Bouw en Techniek. De doelstelling is om middels onderzoek en innovatie oplossingen te ontwikkelen die schaalbaar zijn en breed toepasbaar zijn in de sector.

Daarnaast zijn er nationale ondersteuningen zoals het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen, het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek, en het Fonds Duurzaam Funderingsherstel, dat eigenaren met urgente funderingsherstel ondersteunt wanneer zij geen lening kunnen krijgen via hun eigen bank.

De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) benadrukt in haar positiepapier dat funderingsproblematiek een gezamenlijke opgave is. Zowel overheden als private partijen, zoals woningcorporaties, banken en bouwbedrijven, spelen een rol. Het doel is om onwetendheid over funderingen te doorbreken, bijvoorbeeld door funderingsaspecten in te voeren bij transacties of financiering van gebouwen, en door eenduidige registratie van funderingsonderzoeken en herstelmaatregelen.

Gemeenten met een lokale funderingsaanpak

Waar de nationale aanpak een bredere visie biedt, is het de rol van de gemeenten om lokale acties te ontplooien. Veel gemeenten hebben inmiddels een eigen aanpak ontwikkeld, afgestemd op de specifieke omstandigheden van hun gebied. Een aantal voorbeelden is al genoemd in de bronnen:

1. Gemeente Rotterdam: een pionier in de funderingsaanpak

Gemeente Rotterdam is een van de gemeenten die al een uitgebreide lokale aanpak ontwikkeld heeft. Ongeveer 120.000 woningen in Rotterdam staan op houten paalfunderingen, waarvan 20.000 woningen op dit moment of in de nabije toekomst te maken kunnen krijgen met funderingsproblemen. Om dit aan te pakken, heeft de gemeente diverse instrumenten ontwikkeld:

Funderingsloket: Informatiecentrum voor inwoners met vragen over funderingsproblematiek.
Lening voor funderingsherstel: via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel, wat een alternatief biedt voor eigenaren die geen lening kunnen krijgen bij hun bank.
Funderingskaart: Digitale tool die informatie biedt over de fundering van een gebouw.
Subsidie voor bloksgewijs funderingsonderzoek: Om groepsactie mogelijk te maken.
Aanschrijvingsbeleid: De gemeente kan verplicht onderzoek laten uitvoeren bij houtenpaalfunderingen, en kan ook inbreng maken als een minderheid van de eigenaren niet meewerkt aan een bloksgewijs herstel.
Verlaging van de onroerendezaakbelasting (OZB): Voor eigenaren die aan bepaalde voorwaarden voldoen.
Informatie over bodemaling: Om inwoners bewust te maken van de invloed van grondwater op funderingen.

Daarnaast voert de gemeente onderzoek uit naar het aanvullen van grondwater en digitale monitoring van funderingen. Ook wordt er begeleiding geboden bij projectmatig bloksgewijs funderingsonderzoek.

2. Gemeente Den Haag: risicokaart en pandprofielen

In de gemeente Den Haag is een risicokaart ontwikkeld die aangeeft in welke wijken nu en in de toekomst risico’s op funderingsproblemen kunnen ontstaan. Deze kaart is gebaseerd op funderingsonderzoek en grondwaterberekeningen. Een groot deel van de gemeente heeft weinig risico, maar voor de gebieden waar risico’s zijn, is een gerichte aanpak ontwikkeld.

De gemeente Den Haag werkt samen met Aveco de Bondt aan het opstellen van een gebiedsgerichte funderingsaanpak, waarbij zowel praktisch als theoretisch onderzoek wordt gecombineerd. Dit biedt waardevolle informatie voor investeringen en het reserveren van middelen.

3. Andere gemeenten: Zaanstad, Schiedam en Gouda

Hoewel er minder gedetailleerde informatie beschikbaar is over deze gemeenten, wordt wel genoemd dat zij al een goede lokale aanpak ontwikkeld hebben. Ook Friesland is genoemd als een provincie die al stappen heeft gezet in de richting van een nationale aanpak.

Ondersteuning voor woningeigenaren: herkenning van funderingsproblemen

Een essentieel deel van elke funderingsaanpak is het herkennen van funderingsproblemen. Veel woningeigenaren weten niet hoe hun huis is gefundeerd, en dus ook niet of ze in een risicogebied wonen. Het is daarom belangrijk om in te schatten of er een risico is op funderingsproblemen.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Er zijn duidelijke signalen die wijzen op funderingsproblematiek:

Verzakking en scheefstand: Meestal zichtbaar bij huizen met houten paalfunderingen of ondiepe funderingen in veengebieden.
Breedere scheuren in de buitengevel: Wanneer de druk op de constructie groter wordt, nemen de scheuren in breedte en lengte toe.
Breedere scheuren in binnenmuren en vloeren: Dit wijst op een onstabiele fundering.

Inwoners kunnen contact opnemen met hun gemeente of bouwtoezicht om de oorspronkelijke bouwtekening van hun woning te bekijken, wat informatie geeft over de fundering. Daarnaast is het belangrijk om grondwaterstanden in kaart te brengen, aangezien dit vooral van invloed is op houten paalfunderingen.

Funderingskaarten en digitale tools

Gemeenten en andere betrokken partijen maken gebruik van digitale tools om funderingsinformatie beschikbaar te stellen. Een voorbeeld is FunderMaps, een platform dat onder andere de volgende vragen kan beantwoorden:

Welke fundering heeft een pand?
Zijn er archief- of onderzoeksstukken beschikbaar?
Waar bevinden zich funderingsrisicogebieden?
Welke panden hebben een kwetsbare fundering?
Wat zijn de herstelkosten per pand?
Hoe beïnvloeden klimaateffecten de funderingskwaliteit?

FunderMaps biedt op lokaal en gemeentelijk niveau gedetailleerde inzichten door gebruik te maken van landelijke en lokale data. Analysefunctionaliteiten zoals droogstand, ontwateringsdiepte, negatieve kleef, paalpest, pandzakking en scheefstand, en risicokaarten geven een duidelijk overzicht van funderingsrisico’s per pand.

Daarnaast is er een FunderScan-app, die onderzoekers helpt bij het snel en betrouwbaar uitvoeren van onderzoek op locatie. Dit draagt bij aan efficiëntie en kwaliteit in funderingsonderzoek.

Noodzaak van eenduidige registratie en transparantie

Een van de kernpunten die zowel op nationaal als lokaal niveau benadrukt wordt, is de noodzaak van eenduidige registratie van funderingsonderzoeken en funderingsherstel. Dit is van groot belang om onwetendheid te doorbreken en om investeringen en ondersteuning beter te richten.

Daarnaast moeten de gevolgen van funderingen voor (grond)waterbeheer en vergunningverlening structureel worden meegewogen in besluitvorming. Dit betekent dat gemeenten en waterschappen een actieve rol moeten spelen bij het voorkomen van funderingsproblematiek, bijvoorbeeld door grondwaterstanden te beheren en door vergunningen voor ontwatering of bebouwing voorzichtig te geven.

Ondersteuning van eigenaren en inwoners

Een aanpak voor funderingsproblematiek moet niet alleen gericht zijn op het herstel van funderingen, maar ook op het ondersteunen van eigenaren en inwoners. Dit is een kernprincipe van de nationale aanpak. Eigenaren die funderingsproblemen hebben, moeten ondersteuning krijgen bij het oplossen van de problemen, bijvoorbeeld via leningen, subsidies of begeleiding. Inwoners die niet zelfstandig in actie kunnen komen, moeten ook ondersteuning krijgen van hun gemeente.

Bijvoorbeeld in Rotterdam zijn er specifieke regelingen zoals subsidie voor bloksgewijs onderzoek, verlaging van de OZB, en leningen via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Deze maatregelen maken het voor eigenaren mogelijk om funderingsproblemen op te lossen zonder dat zij op hun eigen kosten alles moeten betalen.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een complexe uitdaging die niet opgelost kan worden door één partij. Het kabinet, gemeenten, waterschappen, woningcorporaties, banken en bouwbedrijven moeten samenwerken om een duurzame aanpak te realiseren. In Nederland zijn al enkele gemeenten, zoals Rotterdam en Den Haag, een goede start gemaakt met lokale funderingsaanpakken, waarbij zowel preventieve maatregelen als herstelopties centraal staan.

De rol van de gemeente is niet alleen om onderzoek te doen en herstelmaatregelen te stimuleren, maar ook om inwoners en eigenaren te ondersteunen bij het herkennen en oplossen van funderingsproblemen. Digitale tools zoals FunderMaps maken dit mogelijk door gedetailleerde inzichten te geven in funderingsrisico’s en herstelkosten. Tevens is er een duidelijke behoefte aan eenduidige registratie en transparantie om onwetendheid te doorbreken.

Voor eigenaren is het belangrijk om bewust te zijn van de fundering van hun woning en eventuele signalen van funderingsproblemen te herkennen. Het is verstandig om in contact te treden met de gemeente of bouwtoezicht om meer informatie te verkrijgen. In het kader van een nationale en lokale aanpak is het doel om funderingsproblematiek niet alleen op te lossen, maar ook te voorkomen, zodat woningen veilig en duurzaam blijven.

Bronnen

gemeente