Fundering op staal: begrip, toepassing en voordelen in de Nederlandse bouw

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis van elk succesvol bouwproject. In de Nederlandse bouw wordt vaak gekozen voor een zogenaamde fundering op staal, een techniek die vooral geschikt is voor lichte bouwwerken en een relatief eenvoudige uitvoering kent. Deze fundering rust direct op de ondergrond, zonder gebruik te maken van diepe palen of heipalen. In dit artikel leggen we uit wat een fundering op staal precies inhoudt, waarom de term in gebruik is gekomen, wanneer en waar deze techniek wordt toegepast, en welke voordelen en risico’s erbij horen.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een type fundering waarbij het gewicht van het bouwwerk wordt afgedragen op een betonnen plaat of strookfundering die direct op de ondergrond rust. Het systeem is meestal eenvoudig en kost relatief weinig, wat het een populaire keuze maakt voor woningen, kleine commerciële gebouwen en schuren.

De term “staal” verwijst hier niet naar het materiaal staal, zoals soms verward wordt met een stalen fundering. De oorsprong van de term gaat terug op oudhollands, waarin “op staal” betekent dat iets wordt afgedragen op een vaste of stevige ondergrond. De fundering “rust op de stevige bodem”, alsof het “op het staal” ligt. Het is dus een figuurlijke omschrijving van een grondlaag die draagkrachtig genoeg is om het gewicht van het gebouw te dragen.

Onderdelen van een fundering op staal

Een fundering op staal kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van het type constructie en de belasting die wordt uitgeoefend:

Betonstroken (strokenfundering): een doorlopende betonnen strook onder dragende muren.
Funderingsplaten: een gewapende betonplaat die de belasting gelijkmatig over de ondergrond verdeelt.
Poerenfundering: betonnen blokken onder specifieke dragende punten, zoals kolommen.

Deze fundering wordt meestal op een diepte geplaatst die vrij is van vorst, ongeveer 1 meter onder het maaiveld. De sterkte en stabiliteit van de ondergrond zijn cruciale factoren bij de keuze voor deze funderingstechniek.

Wanneer wordt een fundering op staal toegepast?

De keuze voor een fundering op staal hangt sterk af van de bodemgesteldheid en de belasting van het bouwwerk. Deze fundering is geschikt wanneer de ondergrond voldoende draagkrachtig is en de belasting van het gebouw beperkt blijft. In de praktijk wordt deze techniek vaak toegepast in regio’s waar de grond stabiel genoeg is, zoals zand- of stevige kleigrond.

Een aantal voorwaarden waarbij een fundering op staal toepasbaar is:

Stevige bodem: bijvoorbeeld zandgrond of stevige kleigrond.
Lichte belasting: geschikt voor woningen, schuren, garages en kleine commerciële panden.
Geen grote grondzettingen verwacht: in zachte klei- of veengebieden is paalfundering vaak beter.
Lage grondwaterstand: hoge grondwaterstanden kunnen leiden tot instabiliteit en vochtproblemen.

In de praktijk wordt een fundering op staal vaak toegepast in delen van Nederland die niet zo vochtrijk zijn, zoals delen van het oosten en zuiden. In het westen en noorden van Nederland, waar de ondergrond vaak onstabiel of vochtig is, wordt vaak gekozen voor een paalfundering.

De keuze voor een fundering op staal wordt meestal gedaan door een constructeur of bouwkundig ingenieur, die de belastingen en bodemgesteldheid berekent en de juiste funderingsvorm vaststelt.

Voordelen van fundering op staal

De fundering op staal biedt meerdere voordelen, zowel op kostenniveau als op uitvoering en duurzaamheid. Enkele belangrijke voordeelen zijn:

Snellere uitvoering: in vergelijking met paalfundering, is het plaatsen van een fundering op staal sneller, wat leidt tot kortere bouwtijden en lagere arbeidskosten.
Eenvoudiger techniek: de constructie is technisch eenvoudiger, wat bijdraagt aan lagere kosten en minder risico’s op uitvoeringsfouten.
Duurzaamheid: omdat er geen palen worden gebruikt en geen diepe boringen worden gemaakt, is de impact op de ondergrond geringer. Bovendien zijn funderingsmaterialen zoals beton en stalen constructies meestal recyclebaar.
Minder afhankelijk van grondwater: in regio’s met een lage grondwaterstand is deze fundering ideaal, omdat er minder kans is op vochtige grond die problemen kan veroorzaken.

Risico’s en mogelijke problemen

Hoewel een fundering op staal een veelgebruikte en betrouwbare techniek is, zijn er ook een aantal risico’s en mogelijke problemen waaraan moet worden gedacht. De stabiliteit van de fundering hangt namelijk sterk af van de kwaliteit van de ondergrond. Als deze niet stevig genoeg is, kunnen er ernstige problemen ontstaan.

Verzakking van de ondergrond

Een van de bekendste problemen is verzakking. Dit treedt op wanneer de ondergrond niet stevig genoeg is en onder het gewicht van het gebouw samenklapt. Dit kan vooral gebeuren in zachte klei- of veengebieden, waar de grond niet voldoende draagkracht heeft. Het resultaat kan zijn dat het gebouw lichtjes zakt of zelfs scheurt.

Grondbewegingen

Een andere mogelijke oorzaak van problemen is grondbeweging. Dit kan door veranderingen in de vochtigheid of temperatuur komen. Bijvoorbeeld in regio’s met hoge grondwaterstand kan de grond uitdrogen of natraken, wat leidt tot zettingen of instabiliteit. Ook temperatuurveranderingen kunnen leiden tot uitzetting of krimp van de grond, wat op zijn beurt leidt tot scheuren in de fundering.

Oplossingen voor problemen

Als problemen zich voordoen, zijn er een aantal mogelijke oplossingen:

Grondverbetering: de ondergrond kan worden versterkt met zand, grind of andere materialen om de draagkracht te vergroten.
Lokale palen: in sommige gevallen is het voldoende om op bepaalde punten van de fundering extra palen te plaatsen, zonder dat de hele fundering moet worden veranderd.
Herfundering: in ernstige gevallen kan de fundering volledig worden vervangen of uitgebreid met palen.

De geschiedenis en oorsprong van de term

De term "fundering op staal" is in de loop van de tijd ontstaan uit oudhollands. In de oude taal werd gezegd dat iets op het “staal” kon worden geplaatst, wat eigenlijk betekent dat het op een stevige ondergrond rust. De term is oorspronkelijk gebruikt in de dijk- en waternetwerkbouw, maar is later overgenomen in de bouwkunde en funderingstechniek.

Er zijn ook verhalen over verbasteringen of misverstanden, zoals de verward worden met "scheepshuiden" of "huyen". Dit heeft geleid tot verwarring over de betekenis van de term. Toch blijft de essentie van de term duidelijk: een fundering die direct op de ondergrond rust, zonder diepe palen.

Samenwerking met experts

Het is belangrijk om bij een bouwproject altijd samen te werken met bouwkundige experts, zoals een constructeur of bouwtechnisch ingenieur. Deze specialisten zullen een funderingsberekening uitvoeren, waarin de belastingen van het bouwwerk en de stabiliteit van de ondergrond worden bepaald. Ze zullen ook bepalen of een fundering op staal de juiste keuze is, of of een alternatief zoals paalfundering nodig is.

De afmetingen van de fundering, zoals de breedte van de strookfundering of de dikte van de plaatfundering, worden ook door deze experts berekend. Bovendien wordt bepaald of wapening nodig is, zoals stalen staven in de betonconstructie om de fundering extra sterk te maken.

Alternatieven voor fundering op staal

Hoewel een fundering op staal vaak de meest economische en eenvoudige keuze is, zijn er ook alternatieven wanneer de bodem niet geschikt is. De meest voorkomende alternatief is de paalfundering, waarbij stalen of houten palen in de grond worden gedreven tot een stevige laag. Deze techniek is bijzonder geschikt voor zachte of vochtige grond, zoals veen of zachte klei.

Andere alternatieven zijn:

Plaatfundering: een dikkere betonplaat die de belasting over een groter oppervlak verdeelt.
Stipfundering: funderingsblokken onder specifieke dragende punten.
Zandkussens: een methode waarbij zandlagen worden aangebracht om de draagkracht van de grond te verbeteren.

De keuze voor een alternatief hangt af van de specifieke omstandigheden van het bouwproject, zoals de belasting, de bodemgesteldheid en de budgettaire mogelijkheden.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte en betrouwbare techniek in de Nederlandse bouw. De term verwijst naar een fundering die direct op de ondergrond rust, zonder gebruik van diepe palen. De keuze voor deze fundering hangt af van de stabiliteit van de ondergrond en de belasting van het bouwwerk. Deze techniek biedt voordelen als snellere uitvoering, lagere kosten en duurzaamheid, maar kan ook problemen opleveren bij ongeschikte bodemgesteldheden.

Het is daarom belangrijk om bij een bouwproject altijd advies in te winnen bij bouwkundige experts. Zij kunnen een funderingsberekening uitvoeren en bepalen of een fundering op staal de juiste keuze is. Bij problemen met de ondergrond zijn alternatieven zoals paalfundering of grondverbetering mogelijk.

Door een goede keuze te maken voor de fundering, wordt de stabiliteit en duurzaamheid van het gebouw gewaarborgd, wat essentieel is voor een succesvol bouwproject.

Bronnen

staal