Wilgentenen in funderingen en kustbescherming: Duurzame oplossingen voor woningbouw en zeeweringen

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

In de huidige bouwsector is er een sterke wens naar duurzame, ecologische en innovatieve bouwmateriaaloplossingen. Een van de meest veelbelovende alternatieven is de toepassing van wilgentenen, die al eeuwenlang gebruikt worden in diverse constructieve toepassingen. Bovendien speelt kustbescherming, bijvoorbeeld via zeeweringen, een essentiële rol in de aanpassing aan klimaatverandering. De combinatie van wilgentenen in funderingen en de integratie van deze materialen in kustverdedigingsmaatregelen biedt interessante mogelijkheden voor zowel woningbouwprojecten in natte gebieden als duurzame kustmaatregelen.

In dit artikel worden de toepassingsmogelijkheden van wilgentenen in funderingen en kustbescherming besproken, op basis van projecten en studies uit het veenweidegebied van Zuid-Holland en kustgebieden in Nederland. Ook worden de voordelen, beperkingen en toekomstige ontwikkelingen in kaart gebracht.

Wilgentenen in funderingen: Een duurzame keuze voor woningbouwprojecten

Wilgentenen zijn traditioneel gebruikt in diverse constructieve toepassingen. Door het regelmatig snoeien van wilgenbomen ontstaan lange, soepele scheuten die geschikt zijn voor structuurgerichte toepassingen. In het kader van duurzame woningbouw zijn wilgentenen in funderingen steeds vaker onderzocht als alternatieve oplossing, vooral in natte gebieden.

Toepassing in fietspaden en woningbouwprojecten

Projectleider Martijn Plomp van het Veenweiden Innovatiecentrum (VIC) benadrukt dat wilgentenen in funderingen een duurzame bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van fietspaden of zelfs woningbouwprojecten in natte gebieden. De lichtgewicht, flexibele en natuurlijke eigenschappen van wilgentenen maken ze geschikt voor ondergrondse funderingen en structuurondersteuning in vochtige bodems.

Deze toepassing biedt een ecologische en duurzame alternatieve oplossing in vergelijking met conventionele bouwmaterialen zoals beton of staal. Wilgentenen zijn bovendien herstelbaar, biodegraderend en kunnen onder bepaalde omstandigheden weer aangroeien, waardoor ze een circulaire economische aanpak ondersteunen.

Grote interesse en samenwerking

Het initiatief "Wilgen in Business", dat door VIPNL, VIC Zegveld, Leiden Universiteit en Building Balance is opgestart, richt zich op het bevorderen van wilgenteelt in veenweidegebieden. Het project wil niet alleen de duurzaamheid verhogen, maar ook een verdienmodel bieden voor boeren in Zuid-Holland. Door deelname aan de regeling Circulair Zuid-Holland is een proefveld voor wilgenteelt ingesteld, wat mogelijk een impuls kan geven aan grootschalige toepassingen in de bouwsector.

Vier pijlers voor innovatie

Om de wilgentenenketen verder te ontwikkelen, zijn vier pijlers voor innovatie benoemd:

Optimale groeiomstandigheden: Onderzoek naar de effecten van waterstanden en wilgsoorten op de groei van wilgentenen. Dit omvat ook kosten- en opbrengstanalyse.
Duurzame toepassingen: Verkenning van de toepassing van wilgentenen in funderingen, fietspaden en woningbouwprojecten.
Industriële samenwerking: Het opbouwen van een keten van boeren, onderzoekers en bouwbedrijven om de productie en toepassing te versterken.
Marktontwikkeling: Het creëren van een markt voor wilgentenenproducten en het verhogen van de interesse bij bouwpartijen en woningbouwbedrijven.

Kustbescherming: Rol van zeeweringen in duurzame aanpassing

Kustgebieden zijn kwetsbaar voor klimaatverandering, met name door zeespiegelstijging en intensere stromen. Daarom zijn structuren zoals zeeweringen en steigers essentieel voor de bescherming van infrastructuren en nederzettingen tegen overstromingen en erosie.

Functie en voordelen van zeeweringen

Zeeweringen bieden een hoge mate van bescherming tegen kustoverstromingen en kusterosie. In tegenstelling tot dijken vereisen ze minder ruimte en kunnen ze worden verhoogd om de zeespiegelstijging het hoofd te bieden. Bovendien bieden ze functies buiten de bescherming, zoals het aanleggen van wegen, promenades of parkeerplaatsen. Zeeweringen zijn daardoor veel voorkomende en eenvoudige structuren die wereldwijd worden toegepast.

Steigers kunnen de erosie in inlaatkanaalsystemen beperken en het strand aan de opwaartse kant kunstmatig verbreden, wat economische en sociale ontwikkelingen kan ondersteunen. Ze zijn vooral geschikt in smalle of steile strandgebieden waar traditionele golfbrekers niet economisch of praktisch haalbaar zijn.

Beperkingen en uitdagingen

Hoewel zeeweringen veel voordelen bieden, zijn ze niet zonder nadeel. Ze zijn slecht flexibele structuren, en in de ontwerpfase dient rekening gehouden te worden met klimaatverandering, zoals zeespiegelstijging en toename van stormachtigheid. Ze kunnen ook de natuurlijke sedimenttransportprocessen verstoren en downdrift erosie veroorzaken. Bovendien kunnen ze intergetijdenhabitats negatief beïnvloeden, afhankelijk van de locatie en het ontwerp.

Integratie met op de natuur gebaseerde oplossingen

Om deze beperkingen te overwinnen, worden steeds meer projecten opgestart die zeeweringen combineren met op de natuur gebaseerde oplossingen. Deze integratie helpt bij het beperken van milieueffecten en maakt de kustmaatregelen duurzamer. Een voorbeeld is de recreatie van zilverslootvegetaties via beheerde herschikking. Dit vereist echter coördinatie tussen verschillende bestuursniveaus om de duurzaamheid van de maatregelen op lange termijn te waarborgen.

Praktijkvoorbeelden van wilgenteelt en kustbeschermingsprojecten

Wilgenteelt in veenweidegebieden

In het kader van het initiatief "Wilgen in Business" worden experimentele proefvelden ingesteld om de toepassing van wilgentenen in funderingen en duurzame bouwprojecten te testen. Dit project wil niet alleen een bijdrage leveren aan de vitaliteit van veenweidegebieden, maar ook een verdienmodel bieden voor boeren. De samenwerking tussen onderzoeksinstituten, bouwbedrijven en boeren is van essentieel belang voor de verdere ontwikkeling van deze duurzame oplossing.

Hondsbossche Zeewering

Een voorbeeld van duurzame kustbescherming is de Hondsbossche Zeewering. Deze zeewering werd in 1880 gerealiseerd en is in 1991 gebracht op Delta(plan)hoogte. In 2012 is gekozen voor een buitendijkse zandige oplossing in de vorm van de Hondsbossche Duinen. Deze duinen bieden op lange termijn weerstand tegen zeespiegelstijging en stormvloeden. Het project is een voorbeeld van modern en dynamisch kustbeheer.

Vereenigde Harger- en Pettemerpolder

In de Vereenigde Harger- en Pettemerpolder is het kavelpatroon uit de middeleeuwen goed bewaard gebleven. De Hondsbossche en Pettemer Zeewering met basalt en golfbrekers speelde een essentiële rol in de bescherming van het gebied. De moderne aanpassingen, zoals het aanleggen van een zandige oplossing, tonen aan dat kustmaatregelen duurzaam en flexibel kunnen zijn.

Toekomstvisie: Wilgentenen en kustbescherming in de bouwsector

De combinatie van wilgentenen in funderingen en kustbeschermingsmaatregelen zoals zeeweringen biedt een veelbelovend pad voor de bouwsector. Wilgentenen kunnen een duurzame bijdrage leveren aan woningbouwprojecten in natte gebieden, terwijl zeeweringen en andere kustmaatregelen essentieel zijn voor de aanpassing aan klimaatverandering. De integratie van op de natuur gebaseerde oplossingen met traditionele structuren kan de duurzaamheid van kustmaatregelen verder verhogen.

De toekomstige ontwikkeling hangt af van het succes van proefprojecten zoals "Wilgen in Business" en de bereidheid van bouwpartijen om duurzame materialen en maatregelen in te zetten. Daarnaast is het van belang om de samenwerking tussen onderzoeksinstituten, bouwbedrijven, boeren en overheidsinstanties te versterken.

Conclusie

Wilgentenen en kustbeschermingsmaatregelen zoals zeeweringen bieden interessante mogelijkheden voor duurzame bouw en woningbouwprojecten in natte gebieden. Wilgentenen in funderingen kunnen een ecologische en herstelbare alternatieve oplossing bieden, terwijl zeeweringen essentieel zijn voor de bescherming van kustgebieden tegen overstromingen en erosie. De integratie van deze materialen en maatregelen in de bouwsector kan bijdragen aan een duurzamere toekomst.

De voortgang van projecten zoals "Wilgen in Business" en het gebruik van op de natuur gebaseerde oplossingen in kustbescherming zijn sleutelaspecten voor de verdere ontwikkeling van deze duurzame benadering. Het is van groot belang dat de bouwsector, onderzoeksinstituten en overheidsinstanties samenwerken om deze innovatieve en ecologische oplossingen verder te ontwikkelen en toe te passen.