Woningen zonder stevige fundering: Risico’s, herstelopties en voorkomende maatregelen

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Woningen zonder stevige fundering vormen een groeiend fenomeen in Nederland, met name in regio’s waar de grond voldoende stevig is om zware constructies te dragen. Hoewel funderingen zonder palen vaak gunstiger zijn qua kosten en uitvoeringstijd, kunnen ze ook leiden tot serieuze problemen, zoals verzakkingen, scheuren en structurele instabiliteit. Deze artikelen zijn gebaseerd op relevante bronnen en bieden een duidelijk overzicht van de toestand van funderingen in Nederland, de risico’s bij onvoldoende fundering, en mogelijke herstel- en voorkomingsmaatregelen.

Inleiding

In Nederland zijn woningen traditioneel vaak gefundeerd met houten of betonnen palen, met name in gebieden met een onstabiele ondergrond zoals veen. Echter, in regio’s met zand- of kleigrond is het gebruikelijk om woningen te bouwen zonder palen. Funderingen op zand- of kleigrond zijn over het algemeen goedkoper en sneller uit te voeren, maar ze zijn niet zonder risico. In dit artikel bespreken we de gevolgen van funderingen zonder palen, de signalen die aandacht vereisen, en de mogelijke maatregelen om de stabiliteit van zo’n fundering te waarborgen.

Funderingen zonder palen in Nederland

Wat zijn funderingen zonder palen?

Een fundering zonder palen betekent dat de woning direct op de bodem is geplaatst, meestal op een betonnen plaat of een vloerplaat. Deze methode wordt vaak gebruikt in gebieden waar de grond voldoende stevig is om het gewicht van de woning te dragen. In zand- en klei-gebieden, vooral in het oosten en zuiden van Nederland, is dit type fundering algemeen.

Aantal woningen zonder palen

Er is geen exact cijfer voor het aantal woningen in Nederland dat zonder palen is gefundeerd. Echter, bronnen duiden op een aanzienlijke groep woningen die op zand- of kleigrond zijn gebouwd zonder gebruik van palen. Deze keuze wordt dikwijls gemaakt op basis van kosten, bouwtechnische mogelijkheden en de stabiliteit van de bodem.

Risico’s van funderingen zonder palen

Hoewel funderingen zonder palen vaak goed functioneren, kunnen ze ook problemen opleveren, met name bij veranderingen in de bodemstructuur. De belangrijkste risico’s zijn:

Verzakkingen: Wanneer de grond onder de fundering zakt of verandert in volume (bijvoorbeeld door droogte of bodemuitdroging), kan de fundering instabiel worden. Dit kan leiden tot scheuren in de muren, vloeren of ramen.
Scheuren in muren en vloeren: Deze scheuren zijn vaak een teken van instabiliteit in de fundering.
Hoogteverschillen: Een duidelijk verschil in hoogte tussen de vloer van de woning en de omliggende grond is een ander signaal dat wijst op funderingsproblemen.
Klemmende deuren en ramen: Wanneer ramen en deuren klemmen, kan dat wijzen op veranderingen in de structuur van het gebouw, waarschijnlijk veroorzaakt door een instabiele fundering.

Herstel van funderingen

Wanneer is herstel nodig?

Herstel van de fundering is nodig wanneer er duidelijke tekenen zijn van afbraak of instabiliteit. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer:

Er grotere scheuren in de muren of vloeren verschijnen
De vloer schuin staat
Deuren en ramen klemmen
Er een duidelijk hoogteverschil is tussen de vloer en de omliggende grond

Een funderingsonderzoek is aan te raden bij vermoedens van funderingsproblemen. Dit onderzoek wordt meestal uitgevoerd door een funderingsdeskundige of een bouwkundig ingenieur.

Funderingsherstelmethoden

Bij funderingsproblemen zijn er meerdere herstelmethoden beschikbaar, afhankelijk van de oorzaak en de mate van schade. Een paar veelvoorkomende opties zijn:

Bodemschroefpalen: Deze palen worden handmatig of met machine in de grond gedraaid en zorgen voor extra stabiliteit. Ze zijn vooral geschikt voor zand- en kleigrond.
Versterking van de fundering: Hierbij wordt extra beton of wapening toegevoegd om de fundering sterker te maken.
Grondverbetering: In sommige gevallen is het nodig om de bodem zelf te versterken, bijvoorbeeld door waterafvoer te verbeteren of het grondvolume te stabiliseren.

Bouwen op een stevige fundering

Voorbereiding en planning

Bij het bouwen van een woning of uitbouw is het essentieel om een grondige voorbereiding te maken. Dit omvat een geotechnisch onderzoek, waarbij de stabiliteit en draagkracht van de grond worden bepaald. Op basis van dit onderzoek kan een geschikt funderingsplan worden opgesteld.

Vergunningen en regelgeving

Voor het leggen van een fundering is vaak een omgevingsvergunning nodig. De vereisten hiervoor variëren per gemeente, maar voor grotere projecten, zoals het bouwen van een woning, is een vergunning bijna altijd verplicht. Daarnaast moet het ontwerp van de fundering voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit, de bouwtechnische regels die gelden voor alle bouwwerken in Nederland.

Grondwerken

De fundering begint met grondwerken, waarbij de bouwput wordt uitgegraven tot de juiste diepte. Vaak wordt een laag zand of grind aangebracht voor extra stabiliteit. Dit zorgt voor een betere drukverdeling en voorkomt verzakkingen.

Bekisting en wapening

De fundering wordt gevormd met een bekisting, een houten of metalen mal waarin het beton wordt gestort. Voor extra sterkte wordt stalen wapening gebruikt, die helpt bij het voorkomen van scheuren en het verdragen van zware belastingen.

Betonstorting

De fundering wordt vervolgens volledig gevuld met beton, dat gelijkmatig wordt verdeeld en goed getrild om luchtbellen te verwijderen. Het beton moet voldoende uitharden voordat de bouw verder kan.

Uitbouw en fundering

Bij een uitbouw is een stevige fundering even essentieel als bij de bouw van een volledige woning. Verzakkingen en scheuren zijn vooral een risico bij grotere en zwaardere uitbouwen. Daarom is het verstandig om te kiezen voor een betonnen fundering, met name in zandbodems.

In sommige gevallen kan een fundering met palen ook een geschikte optie zijn, vooral bij zwaardere constructies of in onstabiele bodems. Het is verstandig om advies in te winnen bij een vakbedrijf of bouwkundig ingenieur.

Fundering en klimaatverandering

Droogte en bodemverandering

Klimaatverandering leidt tot veranderingen in de bodemstructuur, met name in de vorm van droogte en bodemuitdroging. In gebieden waar woningen zonder palen zijn gebouwd, kan dit leiden tot zetting en instabiliteit. In zand- en klei-gebieden is het verstandig om extra maatregelen te nemen om het risico op verzakkingen te verminderen.

Bodemstabiliteit en afvoer

Goede waterafvoer en bodemstabiliteit zijn essentieel om funderingsproblemen te voorkomen. Het is verstandig om regenwater af te voeren en niet te laten stilstaan rondom de fundering. Bovendien is het belangrijk om de bodem regelmatig te controleren op veranderingen in volume of stabiliteit.

Kosten en uitvoering

Prijsindicaties

De kosten van funderingswerken kunnen sterk variëren, afhankelijk van de grootte van het project, de grondsoort, en de gekozen funderingsmethode. In het algemeen is een betonnen fundering goedkoper dan een fundering met palen, maar in sommige gevallen is de duurdere oplossing de enige geschikte.

Casius geeft een overzicht van gemiddelde kosten voor funderingswerken. Deze kosten zijn afhankelijk van de oppervlakte, het type fundering, en de aard van het project. Een vakbedrijf kan uiteraard een beter en persoonlijker offerteverzicht bieden.

Voorkomende maatregelen

Bodemcontrole

Regelmatige controle van de bodem is verstandig om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen. Dit is vooral belangrijk in gebieden met zand- of kleigrond, waar de bodem zich kan veranderen over de jaren.

Waterafvoer

Zorg voor goede waterafvoer rondom de fundering. Dit voorkomt verzakkingen en scheuren in de muren. Goede afvoer is essentieel in droge tijden en bij regen.

Professionele inspectie

Bij vermoedens van funderingsproblemen is het verstandig om een funderingsdeskundige in te schakelen. Een expert kan een grondige inspectie uitvoeren en eventuele maatregelen aanbevelen.

Conclusie

Woningen zonder stevige fundering zijn in Nederland een reëel fenomeen, vooral in zand- en klei-gebieden. Hoewel deze funderingsmethode vaak kostenefficiënt is, kunnen ze ook leiden tot serieuze problemen, zoals scheuren, verzakkingen en structurele instabiliteit. Het is essentieel om funderingsproblemen vroegtijdig op te sporen en de nodige maatregelen te nemen, zoals herstel of verbetering van de fundering. Door professionele inspecties, goede waterafvoer en regelmatige bodemcontrole, kan de levensduur van een woning met een fundering zonder palen worden verlengd. Zorg dat je fundering sterk is, zowel vandaag als over vele jaren.