Zandgrond als fundering: Soorten, toepassingen en technieken

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Wanneer het gaat om funderingen in de bouw, speelt de ondergrond een cruciale rol. In Nederland is zandgrond vaak de voorkeur, aangezien het betrouwbaarder is dan klei of veen. Het verschil in eigenschappen tussen zand en klei heeft grote invloed op de keuze van de fundering. In dit artikel geef ik een overzicht van de mogelijkheden bij funderen op zandgrond, met aandacht voor zowel de directe strokenfundering op staal als de paalfundering. Ook worden technieken zoals grondverbetering, heien en boren besproken. Op deze manier krijgt u als bouwer of renovateur inzicht in de praktische toepassing van funderingen op zandgrond, wat essentieel is voor een stabiel en duurzaam bouwwerk.

Waarom funderen op zandgrond?

Zandgrond wordt vaak als ideaal beschouwd voor funderingen. Dit heeft te maken met de fysische eigenschappen van zand. In tegenstelling tot klei, houdt zand weinig water vast. Het is daarom minder samendrukbaar, wat betekent dat het onder druk niet snel vermindert in volume. Klei daarentegen is in staat om veel water op te nemen, waardoor het onder belasting kan samendrukken. Dit leidt tot zakkingen en kan schade veroorzaken aan gebouwen.

Als een fundering in klei wordt geplaatst en het grondwater stijgt of de klei samendrukt, kan de fundering zakken. Dit is niet wenselijk, omdat het leidt tot scheuren in muren, vloeren en plafonds. Daarom is het van groot belang om funderingen op zandgrond te plaatsen, zodat de bouwconstructie veilig en stabiel blijft.

De twee hoofdsoorten funderingen op zandgrond

Als zandgrond direct beschikbaar is — meestal binnen 3 meter van het grondoppervlak — kan men kiezen voor een fundering op staal, ook wel strokenfundering genoemd. Deze methode bestaat uit het aanbrengen van een plat funderingselement van gewapend beton direct op de ondergrond. Het is een veelgebruikte methode in gebieden waar de zandlaag niet te diep ligt.

Wanneer de zandlaag dieper zit — meestal in het westelijke deel van Nederland — is een paalfundering nodig. Bij deze methode worden palen in de grond gebracht tot de stabiele zand- of grindlaag. Deze palen dragen het gewicht van het gebouw en zorgen voor stabiliteit, ook in losse bovenlagen.

Fundering op staal: stroken- en plaatfundering

Een fundering op staal bestaat uit een stroken- of plaatfundering van gewapend beton. Deze fundering wordt direct op de zandgrond geplaatst, zolang deze zich binnen een diepte van 3 meter bevindt. Deze methode is kostenefficiënt en snel uit te voeren, vooral bij gebruik van prefab-elementen die op maat worden gefabriceerd.

Er zijn twee varianten van strokenfundering: de strokenfundering en de plaatfundering. De keuze hangt af van de omvang van het bouwwerk en de berekende belasting. De strokenfundering wordt vaak gebruikt voor woningen, terwijl de plaatfundering beter geschikt is voor zwaardere constructies.

Het nadeel van deze methode is dat het risico bestaat op ongelijkmatige zakkingen, wanneer de zandgrond niet voldoende stevig is of wanneer er wateraanwezigheid is. Daarom is het belangrijk dat een constructeur de fundering nauwkeurig berekent en eventueel grondverbetering uitvoert.

Fundering op palen: toepassing en methoden

Wanneer de zandlaag dieper ligt dan 3 meter, is een paalfundering noodzakelijk. In het westen van Nederland is dit vaak het geval, aangezien de bovenlagen vaak bestaan uit klei, leem of veen. Deze grondsoorten zijn ongeschikt om direct fundering op te plaatsen, omdat ze slap zijn en snel zakken.

Bij een paalfundering worden dragende palen in de grond gebracht tot ze op de stabiele zand- of grindlaag rusten. Deze palen kunnen van beton, staal of hout gemaakt zijn. De keuze van het materiaal hangt af van de grondstructuur, de belasting van het bouwwerk en de duurzaamheid.

Er zijn verschillende methoden om de palen in de grond aan te brengen:

Heien: Palen worden met behulp van een heistelling in de grond gedreven tot ze op de draagkrachtige laag rusten.
Boren: Met een boor wordt een gat gemaakt in de grond, waarin vervolgens beton wordt gegoten.
Schroefboren: Met een schroefboor wordt het gat gemaakt, en tegelijkertijd wordt het beton ingeperst.
Drukken en trillen: Palen worden met behulp van een trilmachine of persmachine in de grond gebracht.

Na het plaatsen van de palen dient er een vloer of paalstekken te komen, die het gewicht van het bouwwerk overbrengt op de palen. Deze stekken zorgen voor een stabiele basis voor de verdere bouw.

Grondverbetering bij fundering op zandgrond

Niet altijd is de ondergrond van een bouwlocatie ideaal om direct fundering op te plaatsen. In sommige gevallen is de bovenlaag van de grond te zwak of ongeschikt. In dergelijke situaties is grondverbetering nodig, om de drukweerstand van de ondergrond te verbeteren.

Er zijn verschillende manieren om de grond te verbeteren:

Verdichting van zand: Met behulp van een trilmachine kan het zand aan het oppervlak en dieper in de grond worden verdicht, zodat het stabieler wordt.
Grondvervanging: De zwakke grondlaag wordt vervangen door schoon zand of grind, waardoor de ondergrond geschikter wordt voor fundering.
Injectie: Holle ruimtes tussen de zandkorrels worden opgevuld met een mengsel van klei, cement of chemische stoffen. Dit versterkt de grond en vermindert het risico op zakkingen.

Een van de meest gebruikte methoden is verdichting, omdat deze relatief snel en efficiënt is. Het is echter belangrijk om deze methode onder toezicht van een geotechnisch expert uit te voeren, zodat de drukweerstand van de grond correct wordt bepaald.

Fundering op zandgrond: regel en praktijk

Hoewel de regel is dat een fundering op staal (strokenfundering) alleen geplaatst kan worden wanneer de zandgrond zich binnen 3 meter van het grondoppervlak bevindt, zijn er uitzonderingen mogelijk. In sommige gevallen is de ondergrond zo stevig dat een fundering op staal toch veilig kan worden uitgevoerd. Dit geldt echter alleen als er geen risico is op zakkingen.

Een voorbeeld van een mogelijke fout is wanneer een aanbouw op een fundering op staal wordt geplaatst, terwijl het hoofdgebouw op een paalfundering staat. Mocht de zandgrond onder de aanbouw niet voldoende stevig zijn, kan de aanbouw doorzakken, terwijl het hoofdgebouw blijft staan. Dit leidt tot scheuren in de muren en een verschillend niveau tussen de vloeren.

Daarom is het essentieel om een grondonderzoek uit te voeren voor de start van de funderingswerken. Hierbij wordt bepaald of de ondergrond geschikt is voor de gewenste fundering. In het geval van ongeschikte grond kan er gekozen worden voor grondverbetering of een dieper geplaatste paalfundering.

De rol van de constructeur bij funderingsberekening

Een constructeur speelt een cruciale rol bij het bepalen van het juiste type fundering. Hij berekent niet alleen het gewicht van het bouwwerk, maar ook de drukweerstand van de ondergrond. Op basis van deze berekeningen wordt bepaald of een fundering op staal of op palen nodig is.

De constructeur stelt ook vast welke afmetingen de fundering moet hebben en hoeveel wapening nodig is. Deze berekening is belangrijk om ervoor te zorgen dat de fundering het gewicht van het bouwwerk aan kan. Bovendien zorgt het voor een lange levensduur van het bouwwerk en voorkomt het schade aan de constructie.

In het geval van een paalfundering berekent de constructeur ook de lengte en diameter van de palen, en welke methode het beste is om ze in de grond aan te brengen. Ook wordt bepaald welke verbindingen nodig zijn tussen de palen en de bovenbouw, zoals paalstekken.

Funderingswerken in de praktijk: stappenplan

Het uitvoeren van funderingswerken volgt meestal een standaardprocedure. Deze omvat de volgende stappen:

Grondonderzoek: Een grondonderzoek wordt uitgevoerd om te bepalen welke soort grond aanwezig is en of deze geschikt is voor fundering. Dit is van groot belang om de juiste fundering te kiezen.
Grondvervanging of verbetering: Wanneer de grond niet geschikt is, kan er gekozen worden voor grondvervanging of verbetering. Dit zorgt voor een steviger fundament.
Aanbrengen van fundering: Op basis van de berekeningen van de constructeur wordt de fundering uitgevoerd. Dit kan een strokenfundering zijn of een paalfundering.
Controle en afwerking: Na het aanbrengen van de fundering wordt deze gecontroleerd op kwaliteit en stabiliteit. Vervolgens kan de verdere bouw beginnen.

Het is belangrijk dat deze stappen onder toezicht van een ervaren bouwprofessional worden uitgevoerd, om mogelijke fouten te voorkomen. Een correct uitgevoerde fundering is de basis voor een duurzaam en veilig bouwwerk.

Conclusie

Funderingen op zandgrond spelen een essentiële rol in de bouw, omdat zandgrond betrouwbaarder is dan klei of veen. De keuze voor een fundering op staal of op palen hangt af van de diepte van de zandlaag. In het westen van Nederland is een paalfundering vaak nodig, terwijl in het oosten vaak een fundering op staal voldoet.

Grondverbetering is een nuttige techniek in gevallen waarin de ondergrond niet voldoende stevig is. Hierbij worden technieken gebruikt zoals verdichting, grondvervanging of injectie. Deze methoden verhogen de drukweerstand van de ondergrond en zorgen voor een stabiele basis voor de fundering.

Bij elke fundering is het belangrijk dat een constructeur nauwkeurig berekent welke fundering het beste is voor het bouwwerk. Dit zorgt voor een veilige en duurzame constructie. Door de juiste keuze van fundering en techniek, kan men ervoor zorgen dat het bouwwerk langdurig en betrouwbaar blijft.

Bronnen

zand