Zandlaag onder fundering: Kiezen voor de juiste techniek voor een stabiele basis

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Bij de bouw van een woning of het uitvoeren van een renovatie met funderingswerk is de ondergrond een essentieel aspect. Vooral in regio’s met zandgronden is het begrip zandlaag onder fundering van groot belang voor de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. In Nederland, waar een groot deel van het landopervlak bestaat uit hoge zandgronden, is een juiste evaluatie van de ondergrond en het kiezen van de juiste funderingstechniek cruciaal.

In dit artikel bespreken we de rol van zandlagen bij funderingen, de verschillende funderingstechnieken die mogelijk zijn afhankelijk van de diepte van de zandlaag, de invloed van het Deltaprogramma en de aanbevelingen voor particuliere bouwers en bouwprofessionals. Op basis van informatie uit betrouwbare bronnen geven we een overzicht van de technische aspecten en praktische toepassing in de huidige bouwpraktijk.

De rol van de zandlaag bij funderingen

Een zandlaag is een natuurlijke ondergrondsamenstelling die vaak gebruikt wordt als funderingsmateriaal. Zand is vaak een goede keuze omdat het goed verdicht kan worden en een goede drainerende functie heeft. Echter, de geschiktheid van zand als funderingsmateriaal hangt af van de korrelgrootte, verdichting en de diepte van de laag in de ondergrond.

Kiezen van het juiste zand

Niet elk type zand is geschikt voor gebruik onder een fundering. In de praktijk wordt vaak straatzand of funderingszand gebruikt, omdat deze soorten zand een goede drainerende eigenschap hebben en goed te verdichten zijn. Geel zand, hoewel geschikt voor stabilisatie in straatwerk, is niet direct geschikt voor gebruik onder een fundering vanwege de kleine korrelgrootte en de aanwezigheid van leem.

Zand met een grotere korrelgrootte is in veel gevallen beter geschikt, omdat het minder gevoelig is voor inzakkingen en beter te verdichten is. Het is daarom aan te raden om het juiste zand te kiezen op basis van een grondonderzoek en eventuele aanbevelingen van een bouwprofessional.

De invloed van het nationaal Deltaprogramma

Het nationaal Deltaprogramma besteedt aandacht aan de specifieke opgaven van de hoge zandgronden, met name aan de kwantiteit van zoetwater. Voor dit gebied is een voorkeursstrategie opgesteld. Deze strategie is gericht op het beschermen en verbeteren van de waterhuishouding in de hoge zandgronden, die circa de helft van het Nederlandse landoppervlak beslaan. Het programma beïnvloedt indirect ook de keuze voor funderingstechnieken, omdat het de grondwaterstanden en stabiliteit van de ondergrond beïnvloedt.

Funderingstechnieken op hogere zandgronden

Bij funderingen op zandgronden zijn meerdere technieken mogelijk, afhankelijk van de kwaliteit van de ondergrond en de belasting die het gebouw zal uitoefenen. De keuze van de juiste fundering is van groot belang om verzakkingen en schade aan het gebouw te voorkomen.

Fundering op staal

Een fundering op staal is een funderingswijze die direct onder het grondoppervlak geplaatst wordt. Hierdoor rusten de muren of wanden rechtstreekt op de draagkrachtige bodem. De term ‘op staal’ heeft niets te maken met het materiaal staal, maar komt uit het oudhollands en betekent “op de beschikbare grond”.

Deze techniek is geschikt wanneer de zandlaag binnen 3 meter vanaf het grondoppervlak ligt. In dat geval is er voldoende draagkracht in de bovenste grondlagen om een fundering op staal te plaatsen. De voordelen van deze methode zijn dat het relatief goedkoper is en eenvoudiger uit te voeren. Echter, het nadeel is dat het gevoeliger is voor veranderingen in de ondergrond, zoals inzakkingen of grondwaterverplaatsingen.

Paalfundering

In gevallen waarin de zandgrond minder draagkracht heeft, is een paalfundering aangewezen. Hierbij worden pale in de grond geheid of geschroefd om de belasting van het gebouw naar diepere, stevigere lagen over te brengen. Deze techniek is met name nuttig in gebieden waar de zandlaag niet diep genoeg ligt of waar de bovenliggende grond niet geschikt is als funderingsmateriaal.

Een typische aanbeveling is dat bij een zandlaag die binnen 3 meter ligt vanaf het grondoppervlak, een fundering op staal kan worden overwogen. Wanneer de zandlaag dieper ligt, is een paalfundering vaak de meest betrouwbare keuze. De keuze moet altijd worden gedaan op basis van een grondonderzoek en eventueel een sondering om de grondopbouw te bepalen.

Plaatfundering

Een plaatfundering bestaat uit een zwaargewapende betonplaat die in de grond geplaatst wordt. Deze methode is geschikt voor zandgronden die voldoende draagkracht hebben. De betonplaat verdeelt de belasting over een groter oppervlak en vermindert het risico op verzakkingen.

Een typisch risico bij plaatfunderingen is dat de plaat aan één kant kan doorzakken en aan de andere kant niet. Hierdoor zal de plaat schuinkomen te liggen en kan de constructie schuin komen te staan. Dit kan leiden tot scheuren in muren en verkeerd buiging van balken. Daarom is het belangrijk dat een plaatfundering correct uitgevoerd wordt, met aandacht voor de verdichting van de ondergrond en de verdeling van krachten.

Strokenfundering

Een strokenfundering is een vorm van fundering die meestal wordt gebruikt voor lichtere constructies, zoals woningen of schuren. De fundering bestaat uit stroken die onder de muren worden geplaatst. Deze methode is minder geschikt voor zandgronden die minder draagkracht hebben, omdat de stroken minder oppervlakte beslaan en dus minder kracht kunnen dragen.

Zandlagen in de Amsterdamse ondergrond

In Amsterdam zijn de zandlagen verdeeld in meerdere niveaus. De eerste zandlaag ligt op een diepte van ongeveer 12 meter onder NAP (Normaal Amsterdams Peil), de tweede zandlaag op ongeveer 20 meter onder NAP, en de derde zandlaag begint op ongeveer 63 meter onder NAP. Daarnaast is er in de binnenstad nog een dunne zandlaag bekend als Boerenzandje of Wadzandje, die ligt op ongeveer 8 meter onder NAP.

De bodemlagen zijn niet homogeen, de diepte en dikte kan variëren of ontbreken. Daarom is het belangrijk om een grondonderzoek uit te voeren om de exacte situatie van de ondergrond te bepalen.

Bij het bouwrijp maken van de ondergrond in Amsterdam wordt vaak eerst een zandlaag van enkele meters aangebracht om de infrastructuur van kabels, buizen en wegen in aan te brengen. Deze zandlagen vormen ook de basis voor funderingstechnieken zoals fundering op staal of paalfundering.

Grondonderzoek en funderingstechniek

Een grondonderzoek is een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Het helpt om de ondergrondsamenstelling en de draagkracht van de grond te bepalen. In combinatie met een eventuele sondering geeft een grondonderzoek duidelijkheid over de diepte van de zandlagen en de geschiktheid voor een bepaalde funderingstechniek.

Grondonderzoek als basis voor keuze van fundering

De keuze voor een fundering op staal of paalfundering hangt direct af van het resultaat van een grondonderzoek. Bijvoorbeeld:

Fundering op staal is enkel mogelijk wanneer de zandlaag zich binnen 3 meter van het grondoppervlak bevindt.
Paalfundering is een betere keuze wanneer de zandlaag dieper ligt of de bovenliggende grondlagen minder draagkracht hebben.

Omdat de zandlaag niet altijd direct onder het grondoppervlak ligt, is het belangrijk om een grondonderzoek uit te voeren. In sommige gevallen kan ook gebruik gemaakt worden van bestaande onderzoeksresultaten, bijvoorbeeld van naburige woningen of infrastructuurprojecten.

Aanbevelingen voor particuliere bouwers en bouwprofessionals

Bij het kiezen van een fundering is het belangrijk om rekening te houden met de ondergrondsamenstelling, de belasting van het gebouw en de verwachte levensduur van de constructie. Hieronder volgen enkele aanbevelingen:

1. Kies de juiste fundering op basis van een grondonderzoek

Het kiezen van de juiste fundering hangt af van de diepte en kwaliteit van de zandlagen. Een grondonderzoek is daarom een essentieel onderdeel van het bouwproces.

2. Vertrouw op paalfundering in onzekere ondergronden

In gevallen waarin de zandlaag dieper ligt of de bovenliggende lagen minder draagkracht hebben, is een paalfundering de meest betrouwbare keuze. Deze methode biedt meer stabiliteit en is minder gevoelig voor veranderingen in de ondergrond.

3. Zorg voor een goed verdichte ondergrond

Of je nu kiest voor fundering op staal of paalfundering, het is belangrijk dat de ondergrond goed verdicht is. Dit vermindert het risico op verzakkingen en zorgt voor een stabiele basis.

4. Overweeg een plaatfundering bij zware constructies

Bij zware constructies, zoals woningen met meerdere verdiepingen of industriële gebouwen, kan een plaatfundering een betere keuze zijn. De plaat verdeelt de belasting over een groter oppervlak en vermindert het risico op schuiven of scheuren.

5. Kies een kwaliteitszand

Niet elk zand is geschikt voor gebruik onder een fundering. Kies altijd voor funderingszand of straatzand, dat goed verdicht kan worden en een goede drainerende functie heeft.

Conclusie

Een zandlaag onder de fundering speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van een bouwproject. Afhankelijk van de diepte, kwaliteit en verdichting van de zandlaag kan een verschillende funderingstechniek worden gekozen. Fundering op staal is een goedkope en eenvoudige methode, maar is enkel geschikt wanneer de zandlaag zich binnen 3 meter van het grondoppervlak bevindt. In andere gevallen is een paalfundering betrouwbaarder en minder gevoelig voor veranderingen in de ondergrond.

Bij het kiezen van een fundering is het belangrijk om rekening te houden met de ondergrondsamenstelling, de belasting van het gebouw en de verwachte levensduur. Een grondonderzoek is essentieel om de juiste techniek te kiezen. Bovendien is het kiezen van het juiste zand en het verdichten van de ondergrond essentieel voor een stabiele basis.

Bronnen

zandlaag