Innovaties in funderingsconstructies: het energie-eiland van Zeeland en het behoud van landschapswaarden

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Inleiding

De bouw van de funderingen voor het energie-eiland van Zeeland maakt deel uit van een ambitieus en innovatief project dat zich richt op de toekomstige energietransitie in Nederland. In Vlissingen wordt het zogenaamde Prinses Elisabeth Eiland opgebouwd, met een focus op duurzame energieopwekking via de zee. Dit project vereist niet alleen technische innovatie in de bouwsector, maar ook een verantwoorde aanpak in termen van milieu- en landschapsbehoud. De funderingen, genaamd caissons, vormen het fundament van dit eiland, en hun bouw en inrichting worden gestart in Vlissingen. Deze caissons zijn enorme betonnen structuren van 60 meter lang, 30 meter breed en 30 meter hoog. Het project is niet alleen een technisch en economisch katalysator, maar ook een voorbeeld van hoe funderingsprojecten in een kustgebied kunnen worden ingebed in het natuur- en landschapsgeluid.

Bij het energie-eilandproject wordt aandacht besteed aan het integreren van de funderingen in de omgeving, met een ‘Nature Inclusive Design’-strategie die gericht is op het behoud van mariene biodiversiteit. Daarnaast is er een bredere context van ruimtelijke ontwikkeling in Zeeland, waarin funderingsprojecten niet alleen technische maar ook ecologische en cultuurhistorische aspecten moeten bevatten. De Zeeuwse Kustvisie en de regelgeving voor het Veerse Meer gebied vormen een kader dat zowel funderingsprojecten als ruimtelijke ontwikkelingen in het landschap regelt. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de technische aspecten van de funderingen van het energie-eiland, de betrokken partijen, de ecologische benadering en de ruimtelijke context waarin dit project zich bevindt.

Het energie-eiland en zijn funderingen

Bouwlocatie en werkinrichting in Vlissingen

De funderingen van het energie-eiland worden gebouwd in Vlissingen, op de terreinen van Verbrugge Zeeland Terminals aan de Bijleveldhaven. Het consortium dat verantwoordelijk is voor de bouw bestaat uit de Belgische waterbouwbedrijven DEME en Jan De Nul. In juni 2023 werd een omgevingsvergunning verleend om de caissons op deze locatie te bouwen, te water te laten, te stockeren en uiteindelijk naar de offshore locatie te slepen. Deze locatie fungeert als uitvalsbasis voor het project, waar het eiland aan de kust van Zeeland in de zomers van 2024 en 2025 zal worden neergelaten.

De caissons zijn complexe betonnen structuren die worden vervaardigd met aandacht voor de duurzaamheid en de stabiliteit. Ze worden niet alleen als fundering voor het eiland gebruikt, maar ook als onderdeel van de infrastructuur voor de opwekking en opslag van groene energie. De caissons zullen worden opgezogen en klaargemaakt voor de installatie van elektrische hoogspanningsinfrastructuur, waardoor het eiland functioneert als een centraal punt voor de energietransitie in Nederland.

Samenwerking en ecologische benadering

Het energie-eilandproject is niet alleen een technische uitdaging, maar ook een ecologische verantwoordelijkheid. Elia, het bedrijf dat het project uitvoert, heeft samen met experts van openbare en private organisaties, universiteiten en NGO’s onderzoek gedaan naar de impact op het mariene milieu. Deze samenwerking is gericht op het integreren van het eiland in het mariene ecosysteem, en de keuze voor een ‘Nature Inclusive Design’ dient daarom als strategie om de biodiversiteit te stimuleren. Uit dit onderzoek zijn concrete maatregelen voortgekomen die in het ontwerp van het eiland zijn opgenomen, met als doel om het eiland niet alleen als energiebron te gebruiken, maar ook als habitat voor mariene soorten.

Ruimtelijke context en beleid in Zeeland

De Zeeuwse Kustvisie

De bouw van funderingen zoals die voor het energie-eiland moeten worden ingebed in een bredere ruimtelijke visie. In dit kader is de Zeeuwse Kustvisie ontwikkeld, een beleidsdocument dat de gewenste ontwikkeling van de kustzone in Zeeland bepaalt. Deze visie is samengesteld in overleg met verschillende partijen, zoals gemeenten, waterschappen, bedrijven en NGO’s. Het document is ook een uitwerking van de afspraken in het Nationale Kustpact, een landelijke overeenkomst tussen de regering, gemeenten en andere partijen om de kustzone duurzaam te beheren.

De Zeeuwse Kustvisie legt uit dat het kustgebied van groot belang is voor de waterveiligheid, de natuurwaarden, het landschap en de economie. Het kustgebied is gevoelig voor veranderingen, zowel vanwege klimaatverandering als door menselijke activiteiten. Daarom is het beleid gericht op het behoud, het versterken en waar nodig het herstellen van de kwaliteit van de kust. Dit omvat ook het behoud van de verblijfsrecreatie-sector, die verbonden is aan de natuur- en landschapswaarden van het gebied.

Regels voor ruimtelijke ontwikkeling in het Veerse Meer

De Veerse Meerregio vormt een belangrijk deel van de Zeeuwse kust, en heeft een eigen set regels voor ruimtelijke ontwikkeling. Deze regels zijn opgenomen in een verordening die gericht is op het behoud van de natuurkwaliteiten, het landschap en het ecologisch evenwicht. De regels bepalen onder meer dat binnen de huidige contouren van het Veerse Meer niet in of op het water mag worden gebouwd. Ook is er een beperking op de hoogte van de bebouwing, zodat het Deltalandschap van het Veerse Meer niet verstoord wordt.

De regelgeving omvat ook een uitgangspunt dat er geen permanente nieuwe vestigingen buiten aandachtsgebieden mogen komen, en dat nieuwe ontwikkelingen zich moeten aansluiten op bestaande bebouwingscontouren. Daarnaast moet er rekening worden gehouden met de impact op infrastructuur en klimaatadaptatie. Deze regels zijn niet alleen gericht op het behoud van de natuur, maar ook op het behoud van de identiteit van het gebied en de maatschappelijke waarde van ruimtelijke ontwikkelingen.

Funderingsprojecten en het behoud van landschapswaarden

Het belang van het behoud van het landschap

Het Veerse Meer en zijn omgeving vormen een uniek gebied in Zeeland, waarin het landschap van groot ecologisch en cultureel belang is. Het gebied is grotendeels ontstaan door de menselijke invloed, zoals ontwatering en inklinking. Hierdoor zijn er grote verschillen in het landschap ontstaan, zoals kreekruggen en poelgronden. Deze poelgronden zijn van oudsher bewaard gebleven, en vormen een belangrijk deel van het ecologische netwerk in Zeeland.

Het behoud van het landschap is ook een onderdeel van de Zeeuwse Kustvisie, waarin staat dat de landschaps- en natuurwaarden van het Veerse Meer op zijn minst moeten worden behouden, en waar mogelijk versterkt of verder ontwikkeld. Dit geldt zowel voor het gebied op land als in het water. Ook is er een richtlijn om de oorspronkelijke ontwerpprincipes van het landschap te behouden en waar mogelijk te versterken. Deze principes zijn onder andere gericht op het behoud van vrij zicht op oriëntatiepunten, het behoud van groenstructuren en het behoud van historische elementen in het landschap.

Funderingsprojecten en het ecologische evenwicht

Funderingsprojecten zoals die voor het energie-eiland kunnen een impact hebben op het ecologische evenwicht in het kustgebied. Daarom is het belangrijk dat deze projecten zijn ingebed in het bestaande ecologische netwerk. In de Veerse Meerregio zijn er regels opgesteld die ervoor zorgen dat ontwikkelingen niet strijdig zijn met de Natura 2000-doelen. Deze doelen zijn gericht op het behoud van de biodiversiteit en het ecologische evenwicht in het gebied.

Een van de regels is dat de huidige diversiteit aan gebruikers en gebruiksmogelijkheden van het water moet worden behouden, en dat de veiligheid van de vaarbewegingen gewaarborgd moet zijn. Ook is er een beperking op de uitbreiding van het aantal ligplaatsen in jachthavens. Deze beperking kan worden opgeheven als er een goede onderbouwing is die aantoont dat er geen negatieve effecten op de natuurwaarden of vogelpopulaties zijn.

Technische aspecten van funderingen

De bouw van caissons

De caissons die worden gebruikt voor het energie-eiland zijn complexe betonnen structuren die een grote rol spelen in de stabiliteit van het eiland. Ze zijn ontworpen om in de zee te kunnen functioneren, en moeten daarom bestand zijn tegen zware wind- en golfbelastingen. De caissons worden gemaakt in Vlissingen, waar het consortium DEME en Jan De Nul verantwoordelijk is voor de bouw. De bouw van deze caissons vereist geavanceerde technologie en een hoge mate van precisie, omdat ze niet alleen als fundering dienen, maar ook als onderdeel van de infrastructuur voor de opwekking en opslag van groene energie.

De bouw van caissons verloopt in meerdere stappen. Eerst wordt een ontwerp gemaakt dat aansluit bij de ecologische en technische eisen. Daarna wordt de betonconstructie vervaardigd, waarna de caisson te water wordt gelaten en naar de offshore locatie wordt gesleept. Op de offshore locatie wordt de caisson opgezogen en klaargemaakt voor de installatie van de energieinfrastructuur. De bouw van caissons is een kostbare en tijdrovende activiteit, maar essentieel voor de duurzaamheid en stabiliteit van het energie-eiland.

Ecologische maatregelen bij funderingsprojecten

In de bouwsector is er een toenemende aandacht voor duurzame en ecologische maatregelen. Deze maatregelen zijn ook van toepassing op funderingsprojecten zoals die voor het energie-eiland. De keuze voor een ‘Nature Inclusive Design’ is hier een voorbeeld van, waarbij de funderingen zijn ontworpen om niet alleen technisch stabiel te zijn, maar ook ecologisch gunstig voor het mariene milieu. Dit omvat het gebruik van materialen die milieuvriendelijk zijn, en het ontwerp van de funderingen zodat ze kunnen dienen als habitat voor mariene soorten.

Daarnaast worden er maatregelen genomen om de impact van funderingsprojecten op het ecologische evenwicht te beperken. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het herstel van natuurlijke habitats in de omgeving van het project, of het integreren van het project in het bestaande ecologische netwerk. Deze maatregelen zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat funderingsprojecten niet alleen technisch succesvol zijn, maar ook ecologisch verantwoord.

Conclusie

Het energie-eiland van Zeeland en de funderingen die erop zijn gebouwd vormen een voorbeeld van hoe duurzame energieprojecten kunnen worden ingebed in het kustgebied van Zeeland. De bouw van de funderingen is een technisch en ecologisch complexe activiteit, die niet alleen aandacht vraagt voor de stabiliteit van het project, maar ook voor het behoud van het mariene milieu en het landschap. In de Zeeuwse Kustvisie en de regelgeving voor het Veerse Meer zijn richtlijnen opgenomen die ervoor zorgen dat funderingsprojecten zoals die voor het energie-eiland ecologisch en ruimtelijk verantwoord zijn.

De samenwerking tussen Elia, DEME, Jan De Nul en andere partijen is essentieel voor het slagen van dit project. Het gebruik van een ‘Nature Inclusive Design’ en het respecteren van de regels in de Zeeuwse Kustvisie tonen aan dat funderingsprojecten niet alleen technisch uitvoerbaar zijn, maar ook ecologisch en cultureel verantwoord. De bouw van het energie-eiland is niet alleen een stap in de richting van de energietransitie, maar ook een voorbeeld van hoe funderingsprojecten in het kustgebied van Zeeland kunnen worden uitgevoerd.