Stuurmanskunst in de bouw: Over funderingsherstel, leidinggeven en samenwerking

Published by Redactie on augustus 2, 2025 | Category fundering

Bij complexe bouwprojecten en renovaties is het belang van strategisch en doordacht leiderschap onmisbaar. Het begrip stuurmanskunst – oorspronkelijk afkomstig uit de zeevaart en navigatie – wordt steeds vaker gebruikt in de context van bouwprojecten, teamleiding en funderingsherstel. Het benoemt de kunst van het goed sturen, het navigeren in onzekerheid en het afwegen van acties bij het bereiken van een doel. Dit artikel verkent hoe dit concept toepasbaar is in de bouwsector, met name bij funderingsherstel, groepsleiding in projectteams en samenwerking tussen partijen.

Wat is stuurmanskunst?

Stuurmanskunst is in oorsprong de kunst van het sturen van een schip. Het betreft het navigeren in onzekerheid, het afwegen van risico’s en het bewaren van koers in een veranderlijk milieu. Het begrip is later uitgebreid naar organisaties en groepen. In dat kader betekent het het beheersen van complexe situaties, het aansturen van samenwerking en het leiden van veranderingen. Zoals uit de contextdocumenten duidelijk is, wordt het begrip zowel gebruikt in de zeevaart als in het onderwijs en in het bouwrecht.

De opleiding Stuurkunst van NSO-CNA stelt dat leidinggeven aan groepen vereist dat men zich bewust is van eigen patronen, interventies oefent bij lastig gedrag en inzicht heeft in teamontwikkeling. De betekenis van stuurmanskunst is dus niet statisch, maar adapteert zich aan het domein waarin het wordt toegepast.

Stuurmanskunst in de bouw: Funderingsherstel als voorbeeld

Een concrete toepassing van stuurmanskunst in de bouwsector is funderingsherstel. Hierbij zijn juridische, technische en logistieke aspecten te combineren. In het artikel van Wieringa Advocaten is duidelijk te zien dat funderingsherstel niet alleen een bouwkundige uitdaging is, maar ook een juridische en een sociale. Een mandelige fundering, bijvoorbeeld, is gemeenschappelijk eigendom. Daardoor is er bij herstel een toestemming nodig van de betrokken partijen, zoals VvE’s (Vereniging van Eiendomsbezitters).

Een VvE die aansluiting zoekt op funderingsproblemen, moet dus niet alleen technisch adequaat herstel uitvoeren, maar ook rekening houden met de belangen van de buren. Als een VvE weigert haar toestemming te geven, kan men juridisch terecht. In dat geval kan een rechter om een vervangende machtiging vragen. Dit proces vereist dus niet alleen bouwkundige expertise, maar ook juridisch inzicht en het vermogen tot overleg en compromis.

Deze situatie illustreert hoe funderingsherstel een proces is dat stuurmanskunst vereist. Het is niet alleen een kwestie van het toepassen van technische oplossingen, maar ook van het navigeren tussen partijbelangen, juridische regels en technische uitdagingen.

De rol van stuurmanskunst in het leiden van bouwprojecten

Bij het leiden van bouwprojecten is stuurmanskunst net zo belangrijk als bij funderingsherstel. Bouwprojecten zijn meestal multidisciplinair, complex en met veranderingen gepaard. De leidinggevende – of het nu een projectmanager, architect of schoolleider is – moet hierbij navigeren tussen technische details, tijdsplanningen, budgettaire beperkingen en menselijke factoren.

De opleiding Stuurkunst van NSO-CNA benadrukt bijvoorbeeld het belang van teamtaal en groepsinteractie. In bouwprojecten betekent dit dat het creëren van een goed communicatieklimaat essentieel is. Het vermogen om gedoe in een groep te zien als een kans voor verbetering in plaats van een obstakel, is een kernaspect van stuurmanskunst. Zoals Marieke Blaak in de opleiding zegt: “Ik leerde dat je als leider van een team soms moet loslaten om dingen in beweging te zetten.” Dit principe is ook van toepassing op bouwprojecten, waar flexibiliteit en aanpassingsvermogen vaak essentieel zijn.

Stuurmanskunst bij het aansturen van verandering

Een ander aspect van stuurmanskunst is het aansturen van verandering. In bouwprojecten kan dit betreffen het introduceren van nieuwe bouwtechnieken, het herstellen van funderingen of het uitvoeren van complexe renovaties. In zowel de zeevaart als in de organisatieleer is duidelijk dat veranderingen niet lineair verlopen en vaak met weerstand worden ontvangen. De leidinggevende moet hierbij een koers bepalen, eventuele obstakels omzeilen en het team motiveren om de doelen te bereiken.

In het artikel van Pascal Ooms op LinkedIn wordt uitgebreid ingegaan op het concept van navigeren en bakens als metafoor voor het leiden van veranderingen. Het benadrukt hoe belangrijk het is om duidelijke signalen te geven en richting te bieden in tijden van onzekerheid. Dit principe is direct toepasbaar in de bouwsector, waar projecten vaak worden gepland in een omgeving van veranderende regelgeving, bouwmaterialen en marktcondities.

Praktische toepassing van stuurmanskunst in de bouw

Om stuurmanskunst concreet te maken in de bouwsector, zijn er verschillende aspecten die de leidinggevende of projectmanager moet in overweging nemen:

1. Juridische aspecten bij funderingsherstel

Bij funderingsherstel is het belangrijk om te weten dat een mandelige fundering gemeenschappelijk eigendom is. Dit betekent dat toestemming van alle betrokken partijen nodig is. Als dit niet gegeven wordt, is een juridische procedure mogelijk. Het is dan ook verstandig om in een vroeg stadium een bouwadviseur of jurist bij het project te betrekken.

2. Communicatie binnen het projectteam

Een goed functionerend projectteam is essentieel voor het succes van een bouwproject. Het vermogen tot goed overleg, het vermogen tot het aansturen van conflicten en het creëren van een positieve teamcultuur vallen onder de stuurmanskunst. In de opleiding Stuurkunst van NSO-CNA wordt benadrukt dat het vermogen tot loslaten en het aanmoedigen tot initiatieven belangrijke leiderschapsaspecten zijn.

3. Technisch en logistisch beheer

Bij funderingsherstel en andere bouwprojecten is het beheersen van technische aspecten, zoals de juiste bouwmaterialen en constructieve oplossingen, essentieel. Daarnaast is het logistiek beheer – zoals het plannen van het werk en het afwegen van risico’s – een belangrijk deel van het proces. Hierin speelt stuurmanskunst een rol door het navigeren tussen technische vereisten, budgettaire beperkingen en tijdsplanning.

Het belang van samenwerking in bouwprojecten

Een ander kernaspect van stuurmanskunst is het bevorderen van samenwerking. In de context van bouwprojecten betreft dit het samenwerken tussen architecten, bouwbedrijven, VvE’s en andere betrokken partijen. In het artikel van NSO-CNA is te lezen dat samenwerking niet vanzelfsprekend is, maar dat het vereist dat men het gedoe in een groep als een kans ziet voor verbetering. Dit benadrukt hoe belangrijk het is om conflicten niet te vermijden, maar als een kans te zien om het proces te verbeteren.

In het kader van funderingsherstel betekent dit dat partijen, zoals VvE’s, elkaar moeten kunnen vertrouwen en moeten samenwerken. Het is niet alleen een bouwkundig probleem, maar ook een sociaal en juridisch proces. Daarom is het belangrijk om in een vroeg stadium duidelijke afspraken te maken en eventuele problemen open te stellen.

Stuurmanskunst als leidend principe in bouwprojecten

Samenvattend is stuurmanskunst een essentieel principe in bouwprojecten. Het benoemt de kunst van het sturen, het aansturen van veranderingen en het navigeren in onzekerheid. In de context van funderingsherstel en bouwprojecten betreft dit het vermogen tot juridisch inzicht, technisch beheer, samenwerking en het aansturen van teams. Deze aspecten zijn niet los van elkaar te zien, maar vormen samen de kern van stuurmanskunst in de bouwsector.

Zowel bouwbedrijven als VvE’s kunnen profiteren van een aanpak die stuurmanskunst centraal stelt. Het betreft niet alleen het toepassen van technische oplossingen, maar ook het vermogen tot overleg, het aansturen van verandering en het creëren van een positieve teamcultuur.

Conclusie

Stuurmanskunst is een veelzijdig en toepasbaar concept in de bouwsector. Het benoemt de kunst van het leiden van veranderingen, het navigeren in onzekerheid en het aansturen van samenwerking. In de context van funderingsherstel en bouwprojecten is het essentieel om niet alleen bouwkundige expertise te hebben, maar ook juridisch inzicht en sociaal vermogen. De toepassing van stuurmanskunst in bouwprojecten betreft het vermogen om te navigeren tussen partijbelangen, technische uitdagingen en menselijke aspecten. Het is een essentieel deel van het succesvol beheren van bouwprojecten.