Bovenkant van de schoorsteen afwerken: Technieken, materialen en praktische stappen

Published by Redactie on augustus 6, 2025 | Category afwerken

Een schoorsteen is niet alleen een essentieel onderdeel van een woning met een open haard of houtkachel, maar ook een element dat regelmatig onderhoud nodig heeft. De bovenkant van de schoorsteen speelt een cruciale rol in de bescherming tegen weersinvloeden en lekkages. Wanneer deze afwerking slecht of beschadigd is, kunnen ernstige problemen ontstaan zoals vochtinbrenging, losse stenen of zelfs structurale schade. In deze artikel bespreken we de technieken en materialen die gebruikt worden bij het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen, op basis van concrete praktijkmethoden en producten zoals beschreven in betrouwbare bronnen. We geven een overzicht van mogelijke problemen, mogelijke oplossingen en de werkwijze van professionals in de branche.

Inleiding

Het afwerken van de bovenkant van een schoorsteen is een cruciale stap bij het onderhoud of herstel van een schoorsteen. De bovenplaat van de schoorsteen moet waterdicht zijn om lekkages te voorkomen, en moet bovendien bestand zijn tegen de weersinvloeden zoals regen, vorst en zon. In het veld van dakkap- en schoorsteenwerken wordt gebruikgemaakt van verschillende materialen en technieken om de bovenkant van de schoorsteen te sluiten of te herstellen. Deze technieken variëren afhankelijk van de staat van de schoorsteen, het type materiaal en de gewenste functie van het afwerken (bijvoorbeeld isolatie of waterdichtheid). In dit artikel bespreken we de belangrijkste aspecten van het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen, inclusief de onderliggende redenen waarom dit noodzakelijk is, de beschikbare materialen en de werkwijze die professionele sfeerwerkers hanteren.

1. Waarom is het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen belangrijk?

De bovenkant van de schoorsteen is de plek waar meestal de grootste belasting van de weersinvloeden opkomt. Hierdoor is het belangrijk om deze af te werken met materialen en technieken die bestand zijn tegen vocht, vorst en veroudering. Er zijn verschillende redenen waarom het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen noodzakelijk is:

Voor het voorkomen van lekkages: Een slecht afgewerkte bovenplaat of afwezige waterdichting kan leiden tot vochtinbrenging in de schoorsteen en verder in het dak of de muren. Dit kan leiden tot vochtplekken, roetvorming en schimmel.
Voor de bescherming van het metsel- en voegwerk: Door de afwerking te verliezen, kunnen bakstenen en voegen losraken. Dit kan de structuur van de schoorsteen en daarmee ook van het dak ondermijnen.
Voor de isolatie: Een goed afgewerkte schoorsteen kan bijdragen aan de isolatie van het dak en daarmee ook aan een lagere energieconsumptie.
Voor de voorkoming van roet- en rookoverlast: Een afgesloten schoorsteen voorkomt dat rook of roet in het huis trekt, wat vooral relevant is bij woningen zonder actieve verwarming.
Voor de esthetiek: Een goed afgewerkte schoorsteen verhoogt de esthetiek van het dak en kan het uiterlijk van het gebouw versterken.

Het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen is dus niet alleen een maatregel tegen schade, maar ook een manier om de functie en het uiterlijk van de schoorsteen te behouden.

2. Mogelijke manieren om de bovenkant van de schoorsteen af te werken

Er zijn verschillende technieken en materialen die gebruikt kunnen worden bij het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen. De keuze van de methode hangt af van de staat van de schoorsteen, het type materiaal dat al aanwezig is, en de gewenste functie van het afwerken (bijvoorbeeld waterdichtheid, isolatie of esthetiek). Hieronder worden de meest voorkomende methoden toegelicht.

2.1. Het plaatsen van een schoorsteenkap of afdekplaat

Een schoorsteenkap of afdekplaat is een klassieke manier om de bovenkant van de schoorsteen af te sluiten. Deze oplossing zorgt ervoor dat er geen regenwater in de schoorsteen kan terechtkomen en vermindert ook de kans op invallen van vogels of andere dieren. De schoorsteenkap wordt meestal gemaakt van RVS (roestvrij staal) of koper en is ontworpen om aansluitend te zijn op het profiel van de schoorsteen. De kap kan eventueel worden voorzien van een kleine opening om ventilatie mogelijk te maken, maar in gevallen waar de schoorsteen niet meer gebruikt wordt, kan deze volledig afgesloten worden.

2.2. Het aanbrengen van een waterdichtingssysteem

Een waterdichtingssysteem bestaat uit speciale mortels of coatings die het oppervlak van de schoorsteen afsluiten en het vocht tegenhouden. Hierbij wordt vaak gebruikgemaakt van uitvlakmortels zoals Weber.tec 933, die geschikt zijn voor het herstellen van scheuren en lekkages. Deze mortel vult kleine beschadigingen en maakt het oppervlak van de schoorsteen weer waterdicht. Een andere optie is het gebruik van een waterdichte coating zoals Kiwitz ADT 762, die speciaal ontwikkeld is voor het afdichten van bitumen, beton, zink, aluminium en staal. Deze coatings kunnen meerdere lagen worden aangebracht om een duurzame waterdichte laag te creëren.

2.3. Het aanbrengen van een flexibele laag

Een flexibele laag is een methode die vaak wordt toegepast bij schoorstenen die behouden moeten blijven functioneren. Deze laag bestaat uit rubberachtige materialen die zich goed aanpassen aan de vorm van de schoorsteen en tegelijkertijd bestand zijn tegen de weersinvloeden. Deze methode is vooral geschikt voor schoorstenen die nog actief worden gebruikt, zoals bij open haarden of houtkachels. De flexibele laag zorgt voor een afdichting zonder dat de schoorsteen volledig afgesloten wordt.

2.4. Het plaatsen van een maatwerkplaat

In sommige gevallen wordt er gekozen voor het plaatsen van een maatwerkplaat die volledig de bovenkant van de schoorsteen afsluit. Deze plaat wordt op maat vervaardigd en kan gemaakt zijn van materialen zoals RVS, koper of beton. Deze oplossing is geschikt voor schoorstenen die niet meer gebruikt worden of waar sprake is van aanzienlijke schade. Het voordeel van deze methode is dat het resultaat duurzaam is en dat het visueel aantrekkelijk is.

3. De werkwijze van een professional bij het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen

Het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen is een delicate klus die vaak beter wordt uitgevoerd door een ervaren vakman. Hieronder wordt de werkwijze beschreven op basis van de methoden die worden gebruikt door professionals in de branche.

3.1. Voorbereiding en inspectie

Voor het begin van het afwerken wordt de schoorsteen geïnspecteerd om de staat van het metselwerk, de voegen en de bovenplaat te beoordelen. Eventuele losliggende stenen of beschadigde voegen worden gemarkeerd voor herstel. Hierbij wordt vaak gebruikgemaakt van speciale inspectiemethoden, zoals het gebruik van een camera om eventuele schade aan de binnenkant van de schoorsteen te detecteren.

3.2. Hakken en frezen van het metselwerk

Indien nodig, wordt het metselwerk of voegwerk aangepast. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn bij een versleten bovenplaat. Professionals hakken of frezen de oude mortel of cementplaat voorzichtig uit. Bij grotere schade wordt gebruikgemaakt van diamantfrezen om de metselstenen te behouden en verdere schade te voorkomen. Losliggende stenen worden vervangen of opnieuw vastgemetseld.

3.3. Afbollen van de bovenplaat

Het bovenste plateau van de schoorsteen moet strak afgebold worden, zodat er geen water op het oppervlak blijft staan. Dit proces wordt ook wel "afbolgen" genoemd. De afgebolde bovenplaat helpt bij het afvoeren van het regenwater en voorkomt het opstapelen van vocht op het dak. Voor het herstellen van het plateau wordt meestal een herstellende mortel gebruikt die geschikt is voor de lichtheid van het oppervlak en bestand is tegen de weersinvloeden.

3.4. Aanbrengen van waterdichting of mortel

Nadat de voegen zijn hersteld en het plateau is afgebolt, wordt een waterdichtingssysteem of mortel aangebracht. Dit kan bijvoorbeeld Weber.tec 933 of Kiwitz ADT 762 zijn. Deze producten vullen de lekkages en zorgen voor een waterdichte afwerking. In sommige gevallen wordt er ook gekozen voor het aanbrengen van een meervoudige laag mortel of een flexibele coating om de schoorsteen extra te beschermen.

3.5. Impregneren

Na het herstellen van de mortel- en voegwerk wordt de schoorsteen geïmpregneerd. Impregneren is een proces waarbij een hydrofobe laag wordt aangebracht die de poriën van de bakstenen en het voegwerk afsluit. Dit voorkomt dat regenwater opgenomen wordt en dat er lekkages ontstaan. Het impregneren is een preventieve maatregel die meerdere jaren werkt, maar moet om de 10 tot 15 jaar herhaald worden.

4. Materialen die gebruikt worden bij het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen

Het succes van het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen hangt sterk af van de keuze van de juiste materialen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de meest gebruikte materialen, inclusief hun eigenschappen en toepassingen.

4.1. Uitvlakmortels

Uitvlakmortels zoals Weber.tec 933 worden vaak gebruikt voor het herstellen van lekkages en beschadigingen aan de bovenkant van de schoorsteen. Deze mortels zijn speciaal ontworpen om waterdicht te zijn en bestand te zijn tegen de weersinvloeden. Ze zijn geschikt voor het herstellen van gaten of scheurtjes in het metselwerk en kunnen meerdere lagen worden aangebracht voor een duurzame afwerking.

4.2. Waterdichte coatings

Waterdichte coatings zoals Kiwitz ADT 762 zijn een populaire keuze voor het afdichten van schoorstenen. Deze coatings zijn geschikt voor verschillende materialen zoals bitumen, beton, zink, aluminium en staal en bieden een langdurige waterdichte afwerking. Ze zijn makkelijk aan te brengen en kunnen gebruikt worden in combinatie met andere materialen zoals mortel.

4.3. Betonmortel

Betonmortel wordt vaak gebruikt voor het vervangen van de cementplaat van de schoorsteen. Deze mortel is sterker dan gewoon cement en heeft een langere levensduur. Het is belangrijk om bij het aanbrengen van betonmortel te zorgen dat de schoorsteen nog steeds kan ademen. Hierdoor moet het oppervlak niet volledig afgesloten worden met een teer of coating, omdat dit kan leiden tot het uitklappen van voegen en schade aan het metselwerk.

4.4. Schoorsteenkap of afdekplaat

Schoorsteenkappen of afdekplaten zijn meestal gemaakt van RVS of koper en worden gebruikt om de bovenkant van de schoorsteen af te sluiten. Deze oplossing is geschikt voor zowel actieve als inactieve schoorstenen. Ze zorgen voor een visueel aantrekkelijke afwerking en voorkomen dat er vocht of vuil in de schoorsteen terechtkomt.

4.5. Flexibele lagen

Flexibele lagen zoals rubberachtige materialen worden vaak gebruikt bij schoorstenen die nog functioneel zijn. Deze lagen zijn geschikt voor het afdichten van de schoorsteen zonder het volledig af te sluiten. Ze passen zich goed aan het profiel van de schoorsteen aan en zijn bestand tegen de weersinvloeden.

5. Belang van het regelmatig onderhoud van de bovenkant van de schoorsteen

Het onderhoud van de bovenkant van de schoorsteen is een essentieel onderdeel van het onderhoud van het dak en de schoorsteen zelf. Regelmatisch onderhoud helpt bij het voorkomen van lekkages, schade aan het metselwerk en problemen met de ventilatie. Hieronder worden enkele belangrijke stappen beschreven die bijdragen aan het regelmatig onderhoud van de bovenkant van de schoorsteen.

5.1. Inspectie en controleren op lekkages

Een regelmatige inspectie is essentieel om te controleren of er lekkages zijn of of er schade aan de bovenplaat is opgetreden. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij het uitvoeren van andere dakkapwerken of bij het controleren van het dak. Eventuele lekkages of beschadigingen moeten direct worden hersteld om verdere schade te voorkomen.

5.2. Herstellen van voegen en mortel

De voegen en mortel van de bovenplaat kunnen met de tijd verslechten en moeten opnieuw worden aangebracht. Dit is een eenvoudige maar essentiële stap bij het onderhoud van de schoorsteen. Het herstellen van voegen helpt bij het voorkomen van lekkages en verlengt de levensduur van de schoorsteen.

5.3. Impregneren

Het impregneren van de schoorsteen is een belangrijke maatregel die om de 10 tot 15 jaar moet worden herhaald. Hierbij wordt een hydrofobe laag aangebracht die de poriën van de bakstenen en het voegwerk afsluit. Dit voorkomt dat regenwater opgenomen wordt en dat er lekkages ontstaan. Het impregneren is een preventieve maatregel die meerdere jaren werkt, maar moet regelmatig worden herhaald.

5.4. Verwijderen van planten en aanslag

Planten, aanslag of mossen op de bovenkant van de schoorsteen kunnen leiden tot schade aan het metselwerk en voegen. Het verwijderen van deze aanslag is een eenvoudige maar effectieve manier om het metselwerk te beschermen en de schoorsteen langer te laten meegaan.

Conclusie

Het afwerken van de bovenkant van de schoorsteen is een essentieel onderdeel van het onderhoud van het dak en de schoorsteen zelf. Door regelmatig te controleren op lekkages, het metselwerk en voegen te herstellen en de schoorsteen te impregneren, kan schade aan de schoorsteen worden voorkomen. Er zijn verschillende methoden en materialen beschikbaar om de bovenkant van de schoorsteen af te werken, waaronder het aanbrengen van uitvlakmortels, waterdichte coatings, flexibele lagen, schoorsteenkappen en maatwerkplaten. De keuze van de juiste methode en materialen hangt af van de staat van de schoorsteen, de gewenste functie van het afwerken en de visuele wens van de eigenaar. Het is verstandig om dit werk uit te voeren door een ervaren vakman om een betrouwbare en duurzame afwerking te verkrijgen.