Brandwerend afdichten van doorvoeringen: Essentiële techniek voor brandveiligheid in bouwconstructies

Published by Redactie on augustus 6, 2025 | Category afwerken

Inleiding

Bij het bouwen of renoveren van gebouwen is brandveiligheid een essentieel aspect dat niet mag worden verwaarloosd. Een van de belangrijkste technieken om brandverspreiding te voorkomen is het brandwerend afdichten van doorvoeringen. Doorvoeringen zijn openingen in wanden, vloeren of plafonds waar leidingen, kabels of ventilatiekanalen doorheen lopen. Zonder juiste afdichting kunnen vuur en rook zich snel verspreiden via deze openingen, wat het gevaar voor personen en eigendommen aanzienlijk verhoogt.

In dit artikel worden de principes, toepassingsgebieden, materialen en technieken van brandwerend afdichten van doorvoeringen besproken. Het artikel richt zich op het belang van deze techniek, de eisen die erop van toepassing zijn, en welke materialen en methoden worden gebruikt om de brandwerendheid van een bouwconstructie te waarborgen.

Wat is brandwerend afdichten van doorvoeringen?

Brandwerend afdichten is een bouwtechniek waarbij openingen in wanden of vloeren afgedicht worden met materialen die bestand zijn tegen hoge temperaturen. Deze techniek dient om de verspreiding van vuur en rook binnen een gebouw te beperken, zodat het vuur wordt gecontroleerd en evacuatie veilig kan verlopen.

Een doorvoering is een opening in een bouwconstructie waar leidingen, kabels of ventilatiekanalen doorheen lopen. Deze openingen kunnen het vuur een weg bieden om zich van het ene compartiment naar het andere te verspreiden. Door het afdichten van deze openingen met brandwerende materialen wordt de integriteit van de brandscheiding behouden. Dit zorgt ervoor dat de brandwerendheid van de constructie intact blijft en dat vuur en rook niet snel verspreiden.

De essentie van brandwerend afdichten ligt in het herstellen van de brandwerendheid van de scheidingsconstructies. Wanneer leidingen of kabels door brandwerende wanden of vloeren lopen, verliest de constructie gedeeltelijk haar brandwerende eigenschappen. Door het juist afdichten van deze openingen kan de brandweerstand van de constructie behouden worden.

Belang van brandwerend afdichten

Het afdichten van doorvoeringen is niet enkel een technisch noodzakelijkheid, maar ook een juridisch vereiste. Volgens het Bouwbesluit (Bbl) moet een bouwwerk bij brand gedurende een redelijke tijd veilig te evacueren zijn en geen instortingsgevaar opleveren. Per gebruiksfunctie van het gebouw zijn er specifieke voorschriften voor de mate en duur van brandwering.

Voorkomen van vuur- en rookverspreiding

Zonder brandwerend afdichting kunnen vuur en rook zich via doorvoeringen verspreiden naar andere compartimenten. Dit versnelt de verspreiding van de brand en verhoogt het risico op ernstige schade en levensgevaar. Brandwerend afdichten voorkomt dit, omdat het vuur en rook vertraagt in hun beweging en beperkt tot één compartiment.

Tijd winnen bij evacuatie

Door brandwerend afdichten wordt er meer tijd gewonnen voor de evacuatie van het gebouw. Dit is van groot belang in zowel woningen, kantoren, winkels als industriële gebouwen. De vertraging in vuur- en rookverspreiding zorgt ervoor dat personen veilig kunnen ontkomen en brandweerpersonel kan effectief ingrijpen.

Beperken van schade

Een brand die beperkt blijft tot één compartiment veroorzaakt minder schade aan het gebouw en de inrichting. Het afdichten van doorvoeringen zorgt dus niet alleen voor menselijke veiligheid, maar ook voor economische voordelen door schade te beperken.

Toepassingsgebieden van brandwerend afdichten

Brandwerend afdichten wordt toegepast in verschillende contexten, afhankelijk van het type gebouw, de gebruiksfunctie en de aanwezige infrastructuren. De techniek is essentieel in de volgende situaties:

Nieuwbouw en renovaties: Tijdens de constructie of renovatie van gebouwen worden alle doorvoeringen afgedicht. Dit geldt zowel voor woningen als voor industriële en commerciële gebouwen.
Industriële en commerciële gebouwen: In gebouwen waar sprake is van verhoogde brandrisico's, zoals productiehallen of logistieke centra, is brandwerend afdichten een vereiste.
Woningbouw en kantoren: Zelfs in woningen en kantoren zijn er doorvoeringen voor elektriciteitskabels, cv-leidingen of ventilatiekanalen. Deze moeten afgedicht worden om brandweerstand te behouden.
Notsleidingen en infrastructuur: Openingen voor nutsleidingen zoals waterleidingen, gasleidingen of kabels moeten ook brandwerend worden afgedicht. Dit geldt zowel voor in- als buitenkant van het gebouw.

Eisten aan brandwerend afdichten

Het brandwerend afdichten van doorvoeringen is onderworpen aan een aantal eisen die zorgen voor veiligheid en conformiteit met wettelijke regelgeving. Deze eisen zijn gedefinieerd in diverse normen en richtlijnen:

Wettelijke en regelgevende eisen

In Nederland geldt het Bouwbesluit (Bbl), dat als uitgangspunt geldt voor de bouwvoorschrachten. Hierin staat dat een bouwwerk bij brand gedurende redelijke tijd veilig moet zijn voor evacuatie en inspectie.

Daarnaast zijn er specifieke regelgevingen voor brandwerende doorvoeringen:

Koninklijk Besluit van 13 juni 2007 over de basisnormen (LG, MG en HG).
Aangepast Koninklijk Besluit van 12 juli 2012, bijlage 7, met betrekking tot enkelvoudige brandwerende doorvoeringen.
Classificatierapporten volgens EN 1501 en EN 1366, die in België verplicht zijn sinds 1 december 2016.

Deze normen en besluiten bepalen hoe brandwerend afdichten moet worden uitgevoerd, welke materialen gebruikt mogen worden en welke testen worden uitgevoerd om de brandwerendheid te verifiëren.

Technische eisen

Brandwerendheid in minuten of uren: De brandwerendheid van de afdichting moet voldoen aan de eis van het bouwwerk. Dit kan variëren van enkele minuten tot meerdere uren, afhankelijk van de gebruiksfunctie.
Hitte- en vlamverweer: Het gebruikte materiaal moet bestand zijn tegen hoge temperaturen en vlammen. Het moet ook de verspreiding van vlammen en hitte beperken.
Rookbestendigheid: Bovendien moet het materiaal de verspreiding van rook vertragen of voorkomen.
Duurzaamheid en betrouwbaarheid: De afdichting moet duurzaam zijn en tijdens een brand zijn functie behouden, zonder te slijten of te falen.

Materialen voor brandwerend afdichten

Er zijn verschillende materialen beschikbaar voor het brandwerend afdichten van doorvoeringen. Deze materialen zijn ontworpen om de brandwerendheid van de constructie te herstellen en vuur- en rookverspreiding te beperken. De keuze van het materiaal hangt af van de toepassing, de grootte van de opening en de vereiste brandwerendheid.

1. Brandwerende kit

Brandwerende kit is een verdunde plakverf die aangebracht wordt rondom de opening. Bij opwarming vult de kit zich uit en vormt een vaste, brandwerende barrière. Deze methode is ideaal voor kleinere doorvoeringen en biedt een snelle en eenvoudige oplossing. De kit moet voldoen aan Europese normen zoals EN 1366-3.

2. Brandwerende platen

Brandwerende platen zijn vaste materialen die in de opening worden geplaatst. Deze platen zijn meestal gemaakt van minerale verbanden of andere hittebestendige materialen. Ze worden vaak gebruikt in combinatie met andere materialen zoals manchetten of kit om een volledige afdichting te verkrijgen.

3. Brandwerende manchetten

Brandwerende manchetten zijn rubberen of polymeren hulsjes die om de doorvoering worden geplaatst. Bij opwarming zwellen deze manchetten op en vullen de opening volledig aan. Deze manchetten zijn verkrijgbaar in verschillende afmetingen en zijn geschikt voor zowel kabels als leidingen. Ze voldoen aan de strengste Europese normen en zijn eenvoudig te installeren.

4. RF-dichtingen

RF-dichtingen (rubberen of flexibele dichtingen) worden gebruikt in specifieke toepassingen waar flexibiliteit nodig is. Deze dichtingen zijn ontworpen om de opening volledig af te dichten, zelfs bij beweging of spanning in de leidingen of kabels. Ze zijn ideaal voor industriële toepassingen waar flexibiliteit en duurzaamheid belangrijk zijn.

Processen en methoden voor brandwerend afdichten

Het brandwerend afdichten van doorvoeringen vereist een gestructureerde aanpak, waarbij eerst een inspectie en risicoanalyse wordt uitgevoerd, gevolgd door de daadwerkelijke afdichting.

1. Inspectie en risicoanalyse

Voor elke afdichting wordt eerst een grondige inspectie uitgevoerd. Hierbij worden alle doorvoeringen in het gebouw in kaart gebracht. De inspectie helpt om te bepalen welke openingen een risico vormen en hoe ze het best kunnen worden afgedicht.

Op basis van deze inspectie wordt een risicoanalyse uitgevoerd. Deze analyse bepaalt welke maatregelen nodig zijn om de brandveiligheid te waarborgen en welke materialen en technieken het beste geschikt zijn voor de toepassing.

2. Installatie van afdichting

De installatie van de afdichting moet uitgevoerd worden door ervaren specialisten die ervaring hebben met brandwerend afdichten. De specialisten zorgen ervoor dat de afdichting voldoet aan de vereisten van de regelgeving en normen.

Bij de installatie worden gecertificeerde materialen gebruikt die voldoen aan Europese normen. Deze materialen worden aangebracht in combinatie met andere technieken, zoals het gebruiken van manchetten of platen, om de brandwerendheid te maximaliseren.

3. Controle en certificering

Na de installatie wordt de afdichting gecontroleerd op conformiteit met de normen en op het juist afdichten van de opening. In sommige gevallen wordt een test of certificering uitgevoerd om te bepalen of de afdichting voldoet aan de vereiste brandwerendheid.

Risico’s bij onjuist afdichten

Wanneer doorvoeringen niet correct worden afgedicht, kan dit leiden tot ernstige gevolgen bij een brand. De verspreiding van vuur en rook via de openingen kan ervoor zorgen dat de brand sneller groeit en zich uitbreidt naar andere compartimenten. Hierdoor kan het evacuatieproces gevaarlijk worden en kan de schade aan het gebouw aanzienlijk toenemen.

Een van de gevolgen van onjuist afdichten is branddoorslag en -overslag. Dit betekent dat vuur of rook via de openingen naar andere delen van het gebouw kan overslaan, zonder dat de brandwerende scheidingsconstructie dit verhindert. Dit kan leiden tot levensbedreigende situaties.

Daarom is het van groot belang om ervoor te zorgen dat de afdichting correct wordt uitgevoerd. Het gebruik van gecertificeerde materialen en het uitvoeren van de afdichting door ervaren specialisten zorgen ervoor dat het risico op branddoorslag en -overslag wordt beperkt.

Conclusie

Het brandwerend afdichten van doorvoeringen is een essentiële techniek om de brandveiligheid van een gebouw te waarborgen. Door het afdichten van openingen waar leidingen, kabels of ventilatiekanalen doorheen lopen, wordt de verspreiding van vuur en rook beperkt. Dit zorgt voor een veiligere evacuatie en beperkt de schade aan het gebouw.

In de praktijk wordt gebruik gemaakt van gecertificeerde materialen zoals brandwerende kit, platen en manchetten. De afdichting moet conform de wettelijke en technische eisen worden uitgevoerd en wordt vaak uitgevoerd door specialisten met ervaring in brandwerend afdichten.

Het afdichten van doorvoeringen is niet alleen een technische vereiste, maar ook een juridisch verplichte maatregel. Het is van groot belang dat dit proces wordt uitgevoerd met kennis van zaken en conform de geldende normen en regelgeving.