Luchtdicht bouwen: Belang, toepassing en voordelen voor duurzame woningbouw

Published by Redactie on augustus 8, 2025 | Category afwerken

Luchtdicht bouwen is tegenwoordig niet meer alleen een keuze, maar een noodzaak in de duurzame woningbouw. Het draait om het creëren van een afdichting van de gebouwschil zodat er zo weinig mogelijk lucht kan binnenkomen of weggaan. Dit heeft voordelen op meerdere vlakken: energiebesparing, voorkomen van schimmelvorming, comfort en duurzaamheid. In dit artikel bespreken we de principes van luchtdicht bouwen, de toepassingen, de belangrijkste methoden en de rol van producten en technieken in de praktijk.

Wat is luchtdicht bouwen?

Luchtdicht bouwen betekent dat de bouwelementen van een woning zo nauwkeurig op elkaar aansluiten dat er weinig tot geen lucht kan lekken. Deze afdichting is nodig om een stabiel binnenklimaat te creëren, zowel in de winter als in de zomer. De luchtdichtheid zorgt ervoor dat warmte binnenblijft in de winter en buitenblijft in de zomer, wat leidt tot energiebesparing en comfort.

De luchtdichtheid wordt vaak gemeten met de Qv;10-waarde. Deze waarde geeft aan hoeveel lucht per vierkante meter woonoppervlak verloren gaat bij een drukverschil van 10 Pascal. Hoe lager deze waarde, hoe beter de luchtdichtheid van de woning. In de Nederlandse bouwnormen en in het BouwEnEnergieGebouw (BENG) zijn striktere eisen opgesteld dan in het Bouwbesluit.

Belang van luchtdicht bouwen

De voornaamste voordelen van luchtdicht bouwen zijn:

Energiebesparing: Luchtlekken leiden tot energieverlies. Door de woning luchtdicht te maken, blijft de verwarmde lucht binnen en is er minder behoefte aan versterkte verwarming.
Voorkomen van condensatie en schimmelvorming: Wanneer lucht via kieren en aansluitingen de woning verlaat, kan vocht in de constructie terechtkomen. Dit leidt tot condensatie en in de loop der tijd tot schimmelvorming, wat schadelijk is voor de gezondheid en de structuur.
Comfort: Een luchtdichte woning heeft minder tocht, warmteverlies en geluidsoverlast. Dit zorgt voor een betere wooncomfort.
Duurzaamheid: Luchtdicht bouwen draagt bij aan duurzame woningbouw doordat minder energie nodig is en de woning langer meegaat zonder herstelwerkzaamheden.

Praktijkuitvoering van luchtdicht bouwen

Het luchtdicht bouwen begint bij het ontwerp en wordt uitgevoerd tijdens de bouw. Het is van groot belang om aandacht te besteden aan de aansluitingen tussen verschillende bouwelementen, zoals:

Aansluitingen van doorvoeren: Doorvoeren voor leidingen, zoals die van de meterkast, moeten goed afgedicht worden. Anders kan vocht en lucht via deze openingen de woning verlaten en condensatie veroorzaken.
Aansluitingen van kozijnen: Het draaiende deel van een kozijn moet nauwkeurig op het vaste deel aansluiten. Soms wordt er gebruikgemaakt van meerdere kierdichtingen, zoals dubbele of driedubbele kierdichtingen, om de luchtdichtheid te waarborgen.
Aansluitingen van muren en daken: Onderlinge aansluitingen tussen muren en daken moeten voldoen aan de luchtdichtheidsnormen. Bijvoorbeeld, de aansluiting van de scharnierkap op de gevel moet goed gemaakt zijn.

In de praktijk wordt vaak een blowerdoortest uitgevoerd om de luchtdichtheid van een gebouw te meten. Hierbij wordt het gebouw onder druk gezet, en worden eventuele lekken opgespoord met rookapparatuur. Deze test kan bij nieuwbouw worden uitgevoerd voordat de binnenafwerking begint, zodat eventuele problemen nog tijdig kunnen worden opgelost.

Producten en materialen voor luchtdicht afwerken

Het luchtdicht afwerken van een woning vereist het gebruik van specifieke producten en technieken. Ubbink, Den Braven en Bostik bieden een breed gamma aan materialen die geschikt zijn voor luchtdicht bouwen. Deze producten omvatten:

Lijmen en kitten: Voor het afwerken van aansluitingen en het vullen van kieren.
PU schuimen: Voor het invullen van grotere lekken of leidingdoorgangen.
Compressietapes en afdichtingstapes: Voor het afwerken van aansluitingen in het werk, bijvoorbeeld achter de binnenafwerking.
Luchtdichte vloerplaten: Voor het afsluiten van de kruipruimte en het voorkomen van luchtstromen.

Een voorbeeld van een innovatief product is de TN119 Muurplaatband van Den Braven, die geschikt is voor circulair bouwen. Deze producten zijn vaak voorzien van certificaten die de luchtdichtheid, de waterdichtheid en de akoestische eigenschappen garanderen. Denk aan de EN 1025, EN 1027, DIN 12354-3, DIN 18542 en EN 12664.

De rol van circulair bouwen en luchtdicht afwerken

Een belangrijke trend in de huidige bouwsector is circulair bouwen. Deze methode draagt bij aan duurzame woningbouw door de bouwmaterialen te hergebruiken of te herstellen. Echter, circulair bouwen stelt extra eisen aan de luchtdichtheid, omdat het gebruik van schuimen en kitten bijvoorbeeld minder geschikt is voor demontage.

Daarom zien we een toename in het gebruik van droge oplossingen, zoals muurplaatbanden. Deze producten zijn eenvoudig aan te brengen en kunnen later worden verwijderd of hergebruikt. Ook wordt er steeds vaker van binnenuit gewerkt bij het luchtdicht afwerken, zodat de luchtdichting niet afhankelijk is van weersomstandigheden of de aanwezigheid van steigers.

Luchtdicht bouwen in de praktijk: Aandacht voor detail

Luchtdicht bouwen vereist niet alleen het kiezen van de juiste materialen, maar ook een zorgvuldige uitvoering. De aansluitingen moeten nauwkeurig worden afgewerkt, en kleine details kunnen grote gevolgen hebben. Bijvoorbeeld, cement dat per ongeluk langs de leidingen is gekomen tijdens het aanbrengen van een dekvloer, kan ervoor zorgen dat het manchet niet goed aansluit. Dit kan leiden tot luchtstromen en condensatie in de constructie.

Het is daarom essentieel dat de aannemer ervaren is in luchtdicht bouwen en het proces goed begrijpt. Daarom worden ook steeds meer trainingen en workshops aangeboden voor professionals, zoals via de Bostik Academy. Deze biedt technische trainingen, webinars en workshops om verwerkers op de hoogte te houden van de nieuwste technieken en producten.

Luchtdicht bouwen en de wetgeving

De wetgeving speelt een belangrijke rol in het luchtdicht bouwen. In Nederland geldt het Bouwbesluit, maar ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) en de BENG-normen stellen eisen aan de luchtdichtheid. De BENG-normen zijn strikter dan het Bouwbesluit en stellen drie klassen van luchtdichtheid vast.

In de huidige bouwpraktijk wordt het luchtdicht bouwen vaak verder aangescherpt dan de wettelijke eisen. Dit is vooral van belang bij nieuwbouwprojecten, waarbij opdrachtgevers strengere eisen kunnen stellen om te voldoen aan duurzaamheidsdoelen.

Luchtdichtheid meten

De luchtdichtheid van een woning wordt meestal gemeten met een blowerdoortest. Tijdens deze test wordt het gebouw onder druk gezet, en wordt met rookapparatuur gezocht naar luchtstromen en lekken. De meting kan worden uitgevoerd bij nieuwbouwprojecten, meestal na de wind- en waterdichte fase en voorafgaand aan de binnenafwerking. Dit zorgt ervoor dat eventuele problemen tijdig hersteld kunnen worden.

Ook bij bestaande woningen is een luchtdichtheidsmeting mogelijk. Dit kan helpen bij het identificeren van tochtplekken of ongewenste ventilatie en leidt tot mogelijke verbeteringen in de energieprestatie.

Voordelen en nadeel van luchtdicht bouwen

Hoewel luchtdicht bouwen veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen:

Bijkomende kosten: Het luchtdicht bouwen kan in de beginfase iets duurder zijn door het gebruik van extra materialen en aandacht voor detail.
Noodzaak van ventilatie: Een luchtdichte woning heeft een goed functionerend ventilatiesysteem nodig om het binnenklimaat te behouden. Dit systeem moet zorgvuldig worden ontworpen en geïnstalleerd.

Deze nadelen worden echter op lange termijn overwonnen door de energiebesparingen, het verbeterde comfort en de verlengde levensduur van de woning. Daarom is luchtdicht bouwen niet alleen een investering in de toekomstige energiekosten, maar ook in de gezondheid en het welzijn van de bewoners.

Toekomstperspectief van luchtdicht bouwen

De toekomst van luchtdicht bouwen is veelbelovend. Met de steeds strengere wetgeving en de groeiende aandacht voor duurzaamheid, zullen de eisen voor luchtdichtheid waarschijnlijk nog verder aangescherpt worden. Daarnaast ontwikkelen bedrijven zoals Ubbink, Den Braven en Bostik steeds meer innovatieve producten die het luchtdicht bouwen efficiënter en duurbaarder maken.

Bijvoorbeeld, de SmartVan van Bostik brengt technische kennis en trainingen op locatie, wat de uitvoering van luchtdicht bouwen voor aannemers en verwerkers gemakkelijker maakt. Ook de Bostik Academy speelt een belangrijke rol in het opkweken van kennis en vaardigheden op het gebied van luchtdicht bouwen.

Conclusie

Luchtdicht bouwen is een essentieel onderdeel van de duurzame woningbouw. Het draagt bij aan energiebesparing, comfort, voorkomt schimmelvorming en zorgt voor een beter binnenklimaat. De praktijk van luchtdicht bouwen vereist zorgvuldige uitvoering, gebruik van geschikte materialen en aandacht voor detail. Door het toepassen van moderne technieken en producten, zoals droge oplossingen en certificeerde materialen, wordt het mogelijk om luchtdicht bouwen te combineren met circulair bouwen.

Zowel opdrachtgevers als aannemers spelen een rol bij het realiseren van een luchtdichte woning. In de toekomst zullen de eisen en technieken voor luchtdicht bouwen waarschijnlijk nog verder verbeteren, wat leidt tot een efficiëntere, duurzamere en gezondere woningbouwsector.

Bronnen

luchtdicht