Vanaf welke diameter brandwerend afwerken: Uitleg, keuzes en toepassing

Published by Redactie on augustus 9, 2025 | Category afwerken

In de bouw- en renovatiepraktijk is brandveiligheid een essentieel onderdeel van elke constructie. Wanneer leidingen, kabels of luchtkanalen door brandwerende scheidingsconstructies lopen, is het vaak nodig om deze doorvoeringen brandwerend af te dichten. Veel vragen die in de praktijk voorkomen, zijn: Vanaf welke diameter is brandwerend afwerken verplicht? en Wat zijn de toepasbare oplossingen voor verschillende situaties? In deze artikel zullen we op basis van praktische voorbeelden, technische uitleg en regelgeving uit de sector uitleggen wanneer en hoe brandwerend afwerken moet worden toegepast. We richten ons hierbij voornamelijk op leidingen en kabels, aangevuld met enkele relevante toepassingen voor luchtkanalen en elektrische doorvoeringen.

Inleiding

In de bouwsector is het afwerken van doorvoeringen brandwerend een technisch en juridisch belangrijke maatregel. Het doel is om brandoverslag tussen compartimenten te voorkomen, zodat het brandcompartiment tijd heeft om zich te leeg te branden voordat de brand zich verder verspreidt. Brandwerend afwerken betreft het dichten van openingen, kieren of naadjes in brandwerende muren, vloeren of plafonds, waarbij leidingen, kabels of andere constructies doorheen lopen. De vraag die zich hierbij opwerpt is: Vanaf welke diameter is dit afwerken verplicht, en welke producten zijn geschikt voor welke toepassing?

Deze tekst is gebaseerd op informatie uit diverse bronnen binnen de bouwsector, waaronder kennispublicaties van bouwbedrijven, discussies in forums en technische uitleg van leveranciers van brandwerend materiaal. De nadruk ligt op praktische toepassing en aanbevelingen uit de sector.

Wanneer brandwerend afwerken verplicht is

Algemene regels

Volgens de inzichten in de bronnen is brandwerend afwerken van doorvoeringen niet altijd verplicht voor kleine openingen. In sommige gevallen kan het om een praktische aandachtspunt gaan, bijvoorbeeld bij het aanleggen van kabels of buizen die door brandwerende muren lopen. Echter, als het gaat om leidingen die door een brandwerende scheidingsconstructie lopen en een risico vormen op hitteoverdracht of branddoorslag, is het noodzakelijk om de openingen brandwerend af te dichten.

Een belangrijke richtlijn is dat brandwerend afwerken verplicht is als leidingen groter zijn dan 30 mm, zoals duidelijk is uit de uitleg van Walraven. Voor kleinere leidingen, zoals elektrische kabels tot 19 mm, is dit niet altijd verplicht, maar de brandweer kan wel eisen stellen in bepaalde situaties. In dat geval is het belangrijk om de regelgeving te controleren, bijvoorbeeld in het Bouwbesluit of in de ISSO-publicaties over brandveilige doorvoeringen.

Voorbeelden en praktijk

Een voorbeeld uit de praktijk is gegeven in een discussie van M. Vonk in een forum, waarbij de brandweer opmerkte dat een elektrapijp van ongeveer 19 mm brandwerend afgewerkt moest worden. Hierbij stelde Vonk de vraag of dit verplicht is op basis van de regelgeving, maar kon deze niet duidelijk terugvinden in het Bouwbesluit. De adviseur in het forum verwijst naar de ISSO-publicatie over brandveilige doorvoeringen als een bron van verdere uitleg.

Op basis van deze praktijkvoorbeelden is duidelijk dat de toepassing van brandwerend afwerken niet alleen afhankelijk is van de diameter, maar ook van het type leiding, de situatie in het gebouw en de eisen van de brandweer.

Toepassing per leidingtype

Stalen leidingen

Stalen leidingen geleiden hitte goed en kunnen dus een risico vormen op hitteoverdracht in geval van brand. In de praktijk is het niet nodig om brandmanchetten te gebruiken rondom stalen leidingen, maar het is wel belangrijk om de openingen in brandwerende scheidingsconstructies af te dichten. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van brandwerende kits, coatings of specifieke afwerkingen zoals steenwol.

Volgens bron [4] is het voldoende om een kleine sparing rond een CV-leiding brandwerend te kitten met een brandwerende kit. In dit geval wordt geen aparte manchet gebruikt, omdat stalen leidingen een andere hittegedrag vertonen dan bijvoorbeeld kunststof leidingen.

Kunststof leidingen

Voor kunststof leidingen zijn brandmanchetten een veelvoorkomende oplossing. Deze manchetten zorgen ervoor dat de opening in de brandwerende scheidingsconstructie wordt afgedekt en zo de brandwerendheid behouden blijft. Er zijn verschillende typen manchetten beschikbaar, zoals de Walraven Pacifyre® A Brandwerende Acrylaat Kit en de Tangit FP 800 Brandwerende Coating, die samen worden gebruikt voor leidingen tot 30 mm.

Een flexibel alternatief is de Walraven Pacifyre® EFC Brandmanchet, een DIY-oplossing die geschikt is voor onverwachte situaties. Deze manchet wordt zelf opgebouwd uit karton, intumescerend materiaal en hitteschild.

Elektrische kabels

Elektrische kabels kunnen ook brandwerend worden afgedekt. In sommige gevallen is het verplicht om de openingen af te dichten, vooral wanneer de kabels door een subbrandcompartiment lopen. Hierbij moeten de kabels dezelfde brandweerstand hebben als de wand zelf, zoals duidelijk is uit bron [4].

Een voorbeeld van toepassing is het gebruik van brandwerende verf of brandwerende coatings, die niet alleen de openingen dichtmaken, maar ook thermische isolatie bieden. De verf die wordt gebruikt in combinatie met deze coatings is overschilderbaar, wat in sommige gevallen praktisch is.

Luchtkanalen en brandkleppen

Wanneer het gaat om luchtkanalen die door brandwerende scheidingsconstructies lopen, is het noodzakelijk om een brandklep of vlinderklep toe te passen. Deze kleppen zorgen ervoor dat in geval van brand de opening in de scheidingsconstructie wordt afgedekt, waardoor brandoverslag wordt voorkomen.

Volgens bron [1] wordt bij luchtkanalen met een diameter tot 200 mm in bepaalde situaties gekozen voor een vlinderklep, terwijl bij grotere doorsneden normaliter een brandklep wordt gebruikt. De keuze hangt af van de situatie, de regelgeving en de technische vereisten. De brandwerendheid wordt bepaald door een combinatie van drie elementen: de draagconstructie, de brandwerende klep en de afdichting van de sparing rondom de klep.

Technische uitvoering van brandwerend afwerken

De technische uitvoering van brandwerend afwerken houdt meestal in dat een opening in een brandwerende scheidingsconstructie dichtgemaakt wordt met specifieke materialen. Dit kan bijvoorbeeld via het gebruik van brandwerende kits, coatings, manchetten of brandwerende verf.

Een voorbeeld van een technische uitvoering is het gebruik van brandwerende steenwolplaat, gelijmd met brandwerende lijm tegen de wand. De snijvlakken van de plaat worden vervolgens verfd met brandwerende coating. Rondom de leiding wordt vervolgens een brandmanchet geplaatst.

In geval van een brandwerende box, zoals beschreven in bron [4], wordt een doos rondom de leiding tegen de muur gemaakt, waarop de manchet wordt geplaatst. Deze aanpak is handig wanneer het praktisch niet mogelijk is om een manchet direct rondom de leiding te plaatsen.

Uitgangspunten en adviezen

Uitgangspunten van de brandweer

De brandweer stelt vaak eisen aan brandwerend afwerken, vooral bij projecten waar brandveiligheid een hoge prioriteit heeft. In sommige gevallen zijn aanvullende maatregelen verplicht, zoals het gebruik van een brandwerende box of het toepassen van brandwerende coatings.

In de praktijk is het verstandig om bij twijfel rekening te houden met de eisen van de brandweer, ook al is het niet altijd wettelijk verplicht. In geval van een brand kan een kleine opening in een brandwerende scheidingsconstructie namelijk leiden tot een grote ramp.

Adviezen voor de praktijk

Bij leidingen met een diameter van 30 mm of groter: gebruik brandmanchetten of brandwerende kits.
Bij elektrische kabels: controleer of de kabels door een subbrandcompartiment lopen. In dat geval is brandwerend afwerken verplicht.
Bij stalen leidingen: afwerken met brandwerende coating is voldoende; brandmanchetten zijn niet nodig.
Bij luchtkanalen: gebruik brandkleppen of vlinderkleppen afhankelijk van de diameter en situatie.

Conclusie

Brandwerend afwerken van doorvoeringen is een essentieel onderdeel van de bouwsector, vooral bij leidingen, kabels en luchtkanalen die door brandwerende scheidingsconstructies lopen. Vanaf welke diameter dit afwerken verplicht is, hangt af van het type leiding, de situatie in het gebouw en de eisen van de brandweer. In de praktijk is het verstandig om rekening te houden met de richtlijnen uit de sector, zoals die worden gegeven in kennispublicaties en technische documenten.

De toepassing van brandwerend afwerken is geen enkelvoudige keuze, maar vereist technisch inzicht en kennis van de regelgeving. Door de juiste producten te kiezen en de technische uitvoering goed te plannen, kan de brandveiligheid van een gebouw worden gewaarborgd. Het is daarom belangrijk dat zowel bouwprofessional als particulier bewust wordt van de regelgeving en de praktische toepassing van brandwerend afwerken.