Schoorsteenafwerking: Technieken en Materialen voor de Bovenzijde

Published by Redactie on augustus 10, 2025 | Category afwerken

Een goed afgewerkte bovenzijde van een schoorsteen is essentieel voor het behoud van de esthetiek, functie en duurzaamheid van het gebouw. De schoorsteen is immers het hoogste punt van het dak en ondergaat dus de meeste weersinvloeden. Zonder een correcte afwerking kan het tot lekkages, slijtage en zelfs structurale schade komen. In deze gids geven we een gedetailleerde beschrijving van de verschillende technieken en materialen die worden toegepast bij het afwerken van de bovenzijde van een schoorsteen. We richten ons hierbij exclusief op informatie die vermeld staat in de beschikbare bronnen.

Inleiding

Het afwerken van de bovenzijde van een schoorsteen betreft meerdere stappen, waaronder het herstellen van mortel- en voegwerk, het vervangen van de cementen bovenplaat, het impregneren van het metselwerk en het toepassen van waterafstotende behandelingen. Deze stappen zijn essentieel om het metselwerk te beschermen tegen vocht, vorst en slijtage. In de beschikbare bronnen wordt uitgebreid ingegaan op de technieken, materialen en het belang van tijdelijk onderhoud.

In het volgende gedeelte bespreken we de verschillende onderdelen van het afwerken van de bovenzijde van een schoorsteen, met betrekking tot de werkwijze, gebruikte materialen en mogelijke problemen die kunnen ontstaan bij verkeerd uitgevoerd onderhoud.

Schoorsteenafwerking: De Essentiële Stappen

1. Herstellen van mortel- en voegwerk

Het mortel- en voegwerk vormt een belangrijk onderdeel van de schoorsteen. Met het verstrijken van de jaren worden voegen poreus en kunnen bakstenen losliggen. Dit kan leiden tot lekkages en slijtage. Het herstellen van het mortel- en voegwerk is daarom essentieel.

Wijze van herstel

De schoorsteen wordt eerst gefrezen of gehakt om de versleten voegen te verwijderen. Bij schoorstenen in zeer slechte staat wordt vaak gekozen voor diamantfrezen, omdat deze methode minder druk uitoefent op het metselwerk en zo voorkomt dat er extra schade ontstaat. Vervolgens worden losliggende stenen vervangen of opnieuw vastgemetseld. Hierbij wordt gebruikgemaakt van mortel die bestand is tegen weersinvloeden. Zo wordt een solide basis voor de afwerking bereikt.

Belang van tijdelijk onderhoud

Wanneer het mortel- en voegwerk niet op tijd hersteld wordt, kan het tot ernstige schade leiden. Er ontstaan lekkages, de bakstenen beginnen los te liggen en de schoorsteen verliest aan stabiliteit. Het is daarom belangrijk om regelmatig te controleren of het mortel- en voegwerk nog in goede staat is en eventueel te herstellen.

2. Vervangen van de cementen bovenplaat

De cementen bovenplaat speelt een cruciale rol bij het afwerken van de bovenzijde van de schoorsteen. Deze plaat houdt de vier muren van de schoorsteen bij elkaar en voorkomt dat water via scheuren naar binnen kan lopen.

Oorzaken van schade

Door de jaren heen kan de cementen bovenplaat scheuren. Dit gebeurt vaak als het cement poreus wordt, wat het gevolg kan zijn van herhaalde uitzetting en krimp door temperatuurveranderingen. Wanneer de plaat scheurt, kan water via de scheur naar binnen lekken. Dit kan leiden tot vochtplekken, verval van stenen en zelfs structurale schade.

Herstelmethoden

Het herstellen van een gescheurde cementplaat kan op twee manieren: het vervangen van het beschadigde deel of het vervangen van de gehele plaat. Bij geringe schade wordt alleen het beschadigde deel voorzichtig verder gehakt en vervolgens hersteld met specie. Bij ernstige schade is het beter om de hele plaat te vervangen. Voor deze herstelling wordt meestal betonmortel gebruikt, omdat deze sterker is dan gewoon cement en een langere levensduur heeft.

Belang van ademend metselwerk

Het is belangrijk dat de schoorsteen kan blijven ademen. Daarom moet de bovenplaat nooit aangezet worden met een coating of teer. Dit voorkomt dat de voegen klappen, omdat het vocht in de schoorsteen bevriest. De schoorsteen moet dus ademend blijven, zodat het vocht er uit kan trekken.

3. Impregneren van het metselwerk

Nadat het mortel- en voegwerk is hersteld en de cementen bovenplaat is vervangen, kan de schoorsteen geïmpregneerd worden. Impregneren zorgt ervoor dat de bakstenen en het voegwerk minder vocht opnemen, waardoor de kans op schade door vorst en slijtage vermindert.

Wijze van impregneren

Impregneren bestaat uit het toepassen van een hydrofobe laag op het metselwerk. Deze laag verstopt de kleine gaatjes in de bakstenen en voegt, zodat het water niet meer in de steen kan trekken. Het water loopt er gewoon af. Hierdoor is schade door vorst verleden tijd.

Levensduur van de hydrofobe laag

De hydrofobe laag moet gezien worden als een "jas" die de eerste regenbuien doorstaat. Deze laag slijt echter na verloop van tijd. Het is daarom belangrijk om de schoorsteen regelmatig te impregneren. Volgens een van de beschikbare bronnen is het aan te raden om dit om de 10 jaar te doen.

4. Waterafstotende behandelingen

Naast het impregneren van het metselwerk kan ook een waterafstotende behandeling toegepast worden. Deze behandelingen zorgen ervoor dat het water van het metselwerk afloopt en niet in de bakstenen of voegen trekt.

Belang van waterafstotende producten

Waterafstotende producten zijn vooral nuttig voor schoorstenen die regelmatig in de regen staan. Ze voorkomen dat er vocht in het metselwerk trekt, wat leidt tot vochtplekken, slijtage en eventueel lekkages. Het is belangrijk om een kwaliteitsproduct te kiezen dat bestand is tegen weersinvloeden.

5. Afwerking met betonmortel

Bij het herstellen van de bovenplaat en mortel- en voegwerk wordt vaak gebruikgemaakt van betonmortel. Deze mortel is sterker dan gewoon cement en heeft een langere levensduur. Het is dus aan te raden om bij herstellingen betonmortel te gebruiken.

Voordelen van betonmortel

Sterkheid: Betonmortel is sterker en duurzamer dan gewoon cement.
Bestand tegen weersinvloeden: Het is minder gevoelig voor uitzetting en krimp.
Lange levensduur: Betonmortel houdt langer en vereist minder frequent onderhoud.

Nadeel van betonmortel

Het enige nadeel van betonmortel is dat het minder ademend is dan gewoon cement. Het is daarom belangrijk om het metselwerk van de schoorsteen niet volledig waterdicht te maken, zodat het vocht eruit kan trekken.

6. Vervangen van loodslabben

De loodslabben vormen een waterdichte afsluiting tussen de schoorsteen en het dak. Ze zorgen ervoor dat er geen water de woning in lekt. Wanneer er scheuren of gaten in het lood ontstaan, moet het vervangen worden door een erkende vakman.

Techniek van vervangen

Bij het vervangen van loodslabben wordt gebruikgemaakt van minimaal 18 ponds lood. Dit is sterker en beter bestand tegen zuren die in regenwater voorkomen. Het nieuwe lood wordt 3 cm diep in de metsellaag ingebracht en bevestigd met loden proppen of RVS-klemmen.

Afwerking van het loodwerk

Niet alleen rondom de schoorsteen wordt lood aangebracht, maar ook aan beide zijden van de schoorsteen komen loden loketten voor. Dit zorgt voor een professionele afwerking en verhoogt de duurzaamheid van het loodwerk.

Belang van kwaliteit

Het is belangrijk dat het loodwerk door een erkende vakman wordt uitgevoerd. Dit garandeert dat het werk goed gedaan is en dat er garantie op ligt. Het vervangen van lood is een delicate klus die niet vanzelfsprekend is, en dus vereist het deskundigheid.

7. Verwijderen of slopen van de schoorsteen

In sommige gevallen wordt de schoorsteen helemaal verwijderd of slopen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de schoorsteen niet langer functioneel is of als er ruimte moet worden gecreëerd. Het verwijderen van een schoorsteen moet altijd ondersteund worden door steunpalen om de bovenliggende delen te verzekeren tegen verzakking.

Techniek van slopen

Bij het verwijderen van het onderste deel van de schoorsteen wordt een zogenaamde schoorsteenstoel gebruikt. Deze stoel ondersteunt de bovenliggende delen van de schoorsteen, zodat de buitenkant van het huis niet zichtbaar verandert. De stoelconstructie wordt vaak op de zolder geplaatst, op dragende vloerbalken of hangend aan de dakconstructie.

Constructieberekening

Voor het verwijderen van een schoorsteen is het belangrijk dat een constructieberekening wordt uitgevoerd. Dit garandeert dat het werk veilig uitgevoerd wordt en dat er geen onverwachte problemen ontstaan, zoals scheuren of verzakkingen.

Toepassingsgebieden

Het verwijderen van een schoorsteen kan dienen voor het openbreken van muren, het creëren van extra ruimte of het aanpassen van het interieur. Het is echter belangrijk dat dit onderdeel van een groter plan valt en dat er rekening wordt gehouden met de structuur van het gebouw.

8. Preventief onderhoud en herhalen van behandelingen

Het afwerken van de bovenzijde van een schoorsteen is geen eenmalig proces. Het is essentieel om regelmatig onderhoud te verrichten om schade te voorkomen.

Impregneren herhalen

Aangezien de hydrofobe laag na verloop van tijd slijt, is het aan te raden om de schoorsteen om de 10 jaar opnieuw te impregneren. Dit voorkomt dat de bakstenen en het voegwerk vocht opnemen.

Controleren van mortel- en voegwerk

Het mortel- en voegwerk moet regelmatig gecontroleerd worden op losliggende stenen of poreus mortel. Bij aanwijzingen van slijtage of schade moet dit hersteld worden om lekkages en verdere schade te voorkomen.

Herstel van de cementen bovenplaat

De cementen bovenplaat moet ook gecontroleerd worden op scheuren of poreuze delen. Bij aanwijzingen van schade moet deze hersteld of vervangen worden. Het is aan te raden om hierbij betonmortel te gebruiken, omdat dit sterker is en langer meegaat.

Vervangen van loodslabben

Als er scheuren of gaten in het lood ontstaan, moet dit vervangen worden. Dit is een klus die niet vanzelfsprekend is en moet uitgevoerd worden door een erkende vakman. Het is belangrijk dat het loodwerk goed afgewerkt is en dat het waterdicht is.

Conclusie

Het afwerken van de bovenzijde van een schoorsteen is een essentieel onderdeel van het onderhoud van een gebouw. Het helpt om de schoorsteen functioneel en esthetisch aantrekkelijk te houden, maar voorkomt ook schade door weersinvloeden. Door het herstellen van mortel- en voegwerk, het vervangen van de cementen bovenplaat, het impregneren van het metselwerk en het toepassen van waterafstotende producten, kan de schoorsteen jarenlang functioneel en duurzaam blijven.

Het is belangrijk om regelmatig onderhoud te verrichten en eventuele schade op tijd te herstellen. Preventief onderhoud, zoals herhaald impregneren of het herstellen van mortel- en voegwerk, zorgt ervoor dat grotere schades voorkomen worden. Bovendien is het belangrijk dat dergelijke werkzaamheden uitgevoerd worden door ervaren professionals, om ervoor te zorgen dat de schoorsteen veilig en duurzaam blijft.

Zowel voor eigenaren als voor professionals is het afwerken van de bovenzijde van een schoorsteen een essentieel onderdeel van het onderhoud van een woning. Met de juiste kennis en technieken is het mogelijk om de schoorsteen jarenlang in goede staat te houden.