Het afwerken van onderbeenprotheses: Technieken, mogelijkheden en aandachtspunten

Het afwerken van een onderbeenprothese is een cruciale fase in de productiecyclus van een prothese. Deze afwerking heeft niet alleen cosmetische waarde, maar draagt ook bij aan het draagcomfort, de hygiëne en de functionele prestaties van de prothese. In dit artikel bespreken we de technieken, materialen en aandachtspunten die bij het afwerken van een onderbeenprothese van belang zijn. We bepalen welke opties er zijn en waarom bepaalde keuzes voor bepaalde patiënten gunstiger kunnen zijn.

Inleiding

Een onderbeenprothese bestaat uit meerdere onderdelen, waaronder een koker, een verbindingsbuis en een prothesevoet. Na het vervaardigen van deze functionele onderdelen volgt de afwerking, een proces dat ervoor zorgt dat de prothese niet alleen technisch goed functioneert, maar ook het uiterlijk en draagcomfort verbetert. Afwerkingen kunnen variëren van eenvoudige kousen tot geavanceerde cosmetische overtrekken die realistisch lijken op een menselijk been.

De keuze voor een bepaalde afwerking hangt af van verschillende factoren, zoals het amputatieniveau, de persoonlijke wensen van de patiënt, de bewegingsmogelijkheden en de functionele eisen die aan de prothese worden gesteld. In dit artikel bespreken we de mogelijkheden, de processen en de aandachtspunten bij het afwerken van onderbeenprotheses, met steun op de informatie uit betrouwbare bronnen.

De rol van de prothesekoker in de afwerking

De prothesekoker is de basis van een onderbeenprothese. Het is een op maatgemaakte harde koker die over de liner van het stompbeen wordt geplaatst. Aan deze koker zijn de verbindingsbuis en de prothesevoet bevestigd. De koker is verantwoordelijk voor de bevestiging van de prothese aan het lichaam en voor het ondersteunen van de lichaamsgewichtsbelasting. Voor de afwerking is de koker het onderdeel dat visueel aan het uiteindelijke resultaat meewerkt.

De koker bevat verschillende bevestigingssystemen die ervoor zorgen dat de prothese stevig en comfortabel op het lichaam blijft. Denk hierbij aan:

• Pinophanging: Hierbij zit een pin aan het einde van de liner, die in een ‘lock’-mechanisme op de koker vastklikt.
• Vacuümophanging: De liner zuigt zich aan de koker vast via een vacuüm.
• Condylenophanging: Deze ophanging is gericht op het kniegewricht en wordt gebruikt bij bepaalde stompvormen.
• Lanyardsysteem: Deze ophanging is meestal gebruikelijk bij bovenbeenprothesen en is minder gebruikelijk bij onderbeenprotheses.

De keuze voor een bevestigingssysteem hangt af van de stompvorm, de spierkracht van de patiënt, de gezondheidstoestand en persoonlijke wensen. Een goed gekozen bevestigingssysteem voorkomt dat de prothese afzakt en zorgt voor een energie-efficiënt lopen.

Technieken voor het afwerken van onderbeenprotheses

Na het kiezen van de juiste koker en bevestigingssysteem kan de afwerking beginnen. Het afwerken is een proces dat meerdere stappen omvat, van het opnemen van maten tot het testen van het uiteindelijke product. In deze fase wordt het uiterlijk van de prothese bepaald, evenals het draagcomfort.

1. Opnemen van maten en het maken van een schets

Het proces begint met het opnemen van de maten van het gezonde been. Deze gegevens worden gebruikt om een schets of foto van het voor- en zijaanzicht te maken. Op basis van deze schets wordt de vorm van de prothese zo veel mogelijk gelijk gemaakt aan die van het gezonde been, of aan de wensen van de patiënt. Dit is belangrijk voor het cosmetisch effect en het draagcomfort.

2. Vervaardigen van de prothese uit lichtgewicht schuim

De prothese zelf wordt vervaardigd uit lichtgewicht schuim. Dit materiaal is licht en zorgt voor een goede balans tussen stabiliteit en draagbaarheid. Het schuim wordt geperst in de gewenste vorm en is het basismateriaal voor het verdere afwerken.

3. Cosmetische afwerking met een kous of overtrek

De cosmetische afwerking wordt meestal uitgevoerd door het aantrekken van een kous of overtrek over de gevormde prothese. Deze afwerking maakt de prothese niet alleen esthetisch aantrekkelijker, maar ook functioneel beter door bijvoorbeeld de wrijving te verminderen en de huid van het stompbeen te beschermen.

Er zijn meerdere opties voor de afwerking:

• Nylon-kousen: Deze kousen zijn eenvoudig en economisch. Ze zorgen voor een basale afwerking en zijn eenvoudig te vervangen. Het nadeel is dat ze minder realistisch uitzien dan andere opties.
• PVC-hoes: Deze hoes is voorgevormd en biedt een betere bescherming en realistisch uiterlijk. Het is echter minder zacht dan kousen en kan minder geschikt zijn voor langdurig gebruik.
• Siliconenovertrekken: Dit zijn op maat gemaakte overtrekken van siliconen. Ze zien het meest levensecht uit en zijn ideaal voor patiënten die een realistisch uiterlijk belangrijk vinden. Ze worden vaak in verschillende huidskleuren vervaardigd en passen perfect bij de vorm van de prothese.
• Schuimovertrekken: Deze overtrekken zijn bedoeld om de prothese een menselijke vorm te geven. Ze zijn echter minder realistisch in uiterlijk en worden vaak bedekt met kleding of pantykousen.

De keuze voor een bepaalde afwerking hangt af van de persoonlijke wensen van de patiënt, de mate van activiteit en de functionele eisen die aan de prothese worden gesteld. Sommige patiënten kiezen ervoor om hun prothese niet zichtbaar te maken, terwijl anderen juist voor een opvallende afwerking kiezen.

4. Testen van de prothese

Na het toepassen van de afwerking wordt de prothese getest op kwaliteit en functionele prestaties. Hierbij wordt gekeken naar de bevestiging, het draagcomfort en de stabiliteit van de prothese. De afwerking moet niet alleen esthetisch aantrekkelijk zijn, maar ook het functioneel gebruik ondersteunen. In het geval van een defect of ongeschiktheid wordt het proces herhaald.

5. Duur van het afwerkproces

Het afwerkproces van een onderbeenprothese duurt ongeveer twee werkdagen, volgens de gegevens uit betrouwbare bronnen. Tijdens deze periode worden de afwerkingen gemaakt, getest en eventueel aangepast aan de wensen van de patiënt.

Aandachtspunten bij het afwerken van een onderbeenprothese

Het afwerken van een prothese is geen eenvoudig proces en vereist zorgvuldig overleg en planning. Hieronder geven we enkele belangrijke aandachtspunten die tijdens het afwerkproces moeten worden nageleefd.

1. Persoonlijke wensen en levensstijl

De keuze voor een bepaalde afwerking moet steeds worden gemaakt in overleg met de patiënt. Niet alle patiënten wensen een realistische afwerking, en sommigen vinden het juist belangrijk dat hun prothese niet zichtbaar is. Daarnaast hangt de keuze ook af van de levensstijl en het niveau van activiteit. Een patiënt die veel beweegt of sport, heeft andere wensen dan iemand die voornamelijk op de bank zit.

2. Functionele prestaties

De afwerking moet niet alleen esthetisch aantrekkelijk zijn, maar ook de functionele prestaties van de prothese ondersteunen. Een zware of ongeschikte afwerking kan ervoor zorgen dat de prothese minder comfortabel is of dat het lopen vermoeiender wordt. Het is daarom belangrijk dat de afwerking licht is en goed op het lichaam past.

3. Hygiëne en onderhoud

Een goede afwerking moet ook goed te onderhouden zijn. Afwerkingen die zwaar te reinigen zijn, kunnen leiden tot huidproblemen of infecties. Het is daarom belangrijk dat de patiënt wordt geïnformeerd over het onderhoud van de afwerking en over het gebruik van speciale producten.

4. Verzorging van het stompbeen

Het stompbeen vereist extra zorg, vooral omdat het regelmatig in een koker zit en onder druk staat. Het gebruik van stompkousen, huidverzorgingsproducten en eventueel silicone-liners kan helpen om de huid te beschermen en te voorkomen dat er schimmels of eczeem ontstaan. Deze producten zijn beschikbaar bij orthopedische specialisten en moeten steeds worden afgestemd op de specifieke wensen en behoeften van de patiënt.

Het proces van vervaardigen tot afwerken

Het proces van het vervaardigen van een onderbeenprothese begint met het maken van een eerste prothese, zodra de wond is geheeld. Deze eerste prothese is bedoeld om de spieren van het overgebleven been te trainen en om de patiënt te helpen om te wennen aan het lopen met een prothese. Pas na ongeveer zes maanden, wanneer het stompbeen volledig is genezen en zijn definitieve vorm heeft aangenomen, wordt de definitieve prothese gemaakt.

Tijdens de productie van de definitieve prothese wordt de afwerking toegevoegd. Dit proces kan variëren van eenvoudige nylonkousen tot geavanceerde siliconenovertrekken. De definitieve afwerking wordt pas toegepast wanneer alle andere onderdelen, zoals de koker en de bevestigingssysteem, volledig zijn en naar wens functioneren.

Kostenvraagstukken en vergoeding

Het afwerken van een onderbeenprothese kan kosten genereren, afhankelijk van de keuze voor een bepaalde afwerking. Niet alle afwerkingen zijn vergoedbaar, en de vergoeding hangt af van de keuze van de patiënt en de regelingen van de zorgverzekering of de sociale verzekering. Het is daarom belangrijk dat de patiënt wordt geïnformeerd over de mogelijke kosten en vergoedingen bij het kiezen van een afwerking.

In sommige gevallen is het mogelijk om een subsidie of een speciale regeling aan te vragen, vooral bij patiënten die een hoge functionele eis stellen aan hun prothese. Het is daarom aan te raden om dit onderwerp aan te kaarten met de orthopedische specialist of met de zorgverzekeraar.

Conclusie

Het afwerken van een onderbeenprothese is een belangrijk onderdeel van de productiecyclus van een prothese. Het draagt bij aan het draagcomfort, de functionele prestaties en het esthetische uiterlijk van de prothese. Het afwerkproces omvat meerdere stappen, van het opnemen van maten tot het testen van de uiteindelijke productie. De keuze voor een bepaalde afwerking hangt af van de wensen van de patiënt, de functionele eisen en de persoonlijke levensstijl.

Het is belangrijk dat de patiënt wordt betrokken bij het afwerkproces en dat de keuze voor een bepaalde afwerking goed overlegd wordt met de orthopedische specialist. Een goed gekozen afwerking kan niet alleen het uiterlijk van de prothese verbeteren, maar ook het dagelijks functioneren van de patiënt ondersteunen.

Bronnen

1. OIM: Het cosmetisch afwerken van je beenprothese
2. Papenburg-Orthopedie: Prothesekoker
3. Hox: Onderbeenprothese
4. Movao Community: 3 soorten afwerkingen voor je beenprothese
5. Formotion: Prothesen
6. Lifeafterjob: Onderbeenprothese