Open haard afwerken: Veiligheid, esthetiek en praktische stappen

Published by Redactie on augustus 11, 2025 | Category afwerken

Open haarden zijn sinds mensenheugenis een belangrijk element in het interieur van woningen. Of het nu gaat om het opleveren van warmte of het creëren van sfeer, de open haard blijft een populaire keuze. Toch zijn er ook nadelen: oude haarden kunnen verouderd aanvoelen, nare geuren verspreiden en een gevaar vormen bij hoge temperaturen. Daarom is het afwerken van een open haard een belangrijke renovatiestap. Het afwerken maakt de haard niet alleen veiliger, maar ook esthetisch aantrekkelijker en beter afgestemd op de rest van het interieur.

In dit artikel bespreken we hoe je een open haard veilig en functioneel kunt afwerken, welke materialen geschikt zijn, waarom brandveiligheid een prioriteit is en wat de praktische stappen zijn bij het afwerken. We richten ons zowel tot particuliere huiseigenaren als professionals in de bouwsector.

Waarom het afwerken van een open haard belangrijk is

Open haarden zijn niet alleen een centraal element in de woonruimte, maar ook een bron van potentiële risico’s. De hoge temperaturen en de rookontwikkeling maken het belangrijk om de haard zorgvuldig en veilig af te werken. Hieronder staan de belangrijkste redenen waarom het afwerken van een open haard essentieel is.

1. Brandveiligheid

Een open haard produceert hoge temperaturen, soms tot 650 graden Celsius of meer. Als het afwerkmateriaal niet hittebestendig is, kan het beschadigd raken of zelfs brandbaar worden. Hierdoor kan de brandweerklasse van de haard dalen, wat het risico op een vuur in de woning verhoogt. Daarom is het gebruik van vuurbestendige materialen essentieel bij het afwerken.

2. Bescherming van wanden en vloeren

De hitte die vanuit de open haard komt, kan schade aanrichten aan de omliggende wanden, vloeren en plafonds. Afwerken met isolerende materialen voorkomt oververhitting en bescherming van de bouwconstructie.

3. Verbetering van de esthetiek

Een oude open haard kan verouderd of slecht onderhouden zijn. Het afwerken biedt de kans om de haard aan te passen aan het huidige interieur en zo een modern of klassiek uitstraling te geven.

4. Rookontwikkeling beheersen

Een goed afgewerkte haard helpt bij het beheersen van rookontwikkeling en rooklucht. Dit verbetert het comfort in de woonruimte en vermindert de risico’s op schimmelvorming of andere luchtverontreinigingen.

Welke materialen zijn geschikt voor het afwerken van een open haard?

Niet alle materialen zijn geschikt voor het afwerken van een open haard. Hieronder geven we een overzicht van de meest gebruikte materialen en hun eigenschappen.

1. Stucwerk

Stucwerk is een veelgebruikte methode voor het afwerken van open haarden. Het is relatief makkelijk aan te brengen en kan goed aansluiten bij het interieur. Er zijn verschillende soorten stuc die geschikt zijn voor hoge temperaturen. Een voorbeeld is beton ciré, een vorm van beton die hittebestendig is. Daarnaast zijn er ook stucmaterialen en muurverf die tot 650 graden Celsius kunnen tolereren. Het is belangrijk dat het stucwerk dun aangebracht wordt, zodat het niet te veel hitte opslaat of barst.

2. Hittebestendige platen

Hittebestendige platen zoals Promasil 1000L zijn een betrouwbare keuze voor het afwerken van de achterwand en vloer van de haard. Deze platen zijn gemaakt van onbrandbaar materiaal en hebben een dikte van 30 mm of 50 mm, afhankelijk van de onderliggende constructie. Ze worden meestal met hittebestendige lijm aan de achterkant aangebracht en vervolgens gefixeerd met schroeven.

3. Isolatiedeken

Isolatiedeken zoals Promaglaf-HTK1100 worden gebruikt rondom de metalen schoorsteenkanalen en de haard. Deze deken helpt bij het isoleren en voorkomt oververhitting. Het wordt eerst op de vloer gelegd, daarna wordt het op maat gesneden en aangebracht rondom de haard en schoorsteenkanalen.

4. Vuursteen

Vuursteen is een klassieke keuze voor het afwerken van open haarden. Het is hittebestendig en biedt een traditionele, warme uitstraling. Originele vuurstenen zijn vaak geel van kleur en worden op ambachtelijke wijze metselwerkt. Deze methode is duur, maar biedt een lange levensduur en een betrouwbare isolatie.

5. Metalen afwerkingen

Metalen afwerkingen zoals ijzeren kappen zijn minder gebruikelijk bij professionele afwerkingen. Dit komt omdat metalen snel warm worden en niet altijd voldoen aan brandveiligheidsnormen. Het is daarom belangrijk om hierbij professionele advies te zoeken.

Stappenplan voor het afwerken van een open haard

Het afwerken van een open haard is een complexe klus die beter gedaan kan worden door een ervaren bouwprofessional. Echter, voor de echte DIY-enthusiast zijn er stappenplan beschikbaar om de klus zelf te doen. Hieronder geven we een overzicht van de stappen die nodig zijn bij het afwerken van een open haard.

1. Achterwand afwerken

De achterwand van de haard is een van de belangrijkste delen die afgewerkt moet worden. Gebruik hierbij hittebestendige platen zoals Promasil 1000L. De platen worden eerst op maat gesneden, daarna wordt hittebestendige lijm aangebracht op de achterkant. Vervolgens worden de platen op de vloer en tegen de achterwand geschroefd. Zorg ervoor dat eventuele gaten voor pijpen of schoorsteenkanalen correct gesneden worden.

2. Isolatiedeken aanbrengen

Naast de platen is het aanbrengen van isolatiedeken een belangrijke stap. De deken helpt bij het isoleren en voorkomt oververhitting. Rol eerst de deken uit op de vloer, snijd hem op maat en bevestig hem rondom de haard en schoorsteenkanalen. Dit zorgt voor een extra laag van bescherming.

3. Schoorsteenkanaal afwerken

Het schoorsteenkanaal moet ook afgewerkt worden om vuur en hitte af te schermen. Dit kan gedaan worden met hittebestendige platen of isolatiedeken. Zorg ervoor dat de afwerking goed aansluit op de rest van de haard en dat er geen ruimtes zijn waar vuur of rook doorheen kan gaan.

4. Omkasting afwerken

De omkasting van de haard is een belangrijk esthetisch element. Hierbij kun je kiezen voor vuurbestendige stuc, vuursteen of andere hittebestendige materialen. De keuze hangt af van de stijl van het interieur en de beschikbare materialen. De omkasting moet aansluiten bij de rest van de afwerking en veilig zijn in gebruik.

5. Controle op brandveiligheid

Na het afwerken van de haard is het belangrijk om te controleren of het resultaat voldoet aan de brandveiligheidseisen. Dit kan gedaan worden door een rookproef te laten uitvoeren. Bij lekkage in het rookkanaal kan dit worden verholpen. Zorg ervoor dat alle materialen en constructies voldoen aan de brandveiligheidsnormen.

Het belang van brandveiligheid bij het afwerken van een open haard

Brandveiligheid is een cruciaal aspect bij het afwerken van een open haard. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste aspecten die je moet in overweging nemen bij het kiezen van afwerkmaterialen en bij het uitvoeren van de renovatie.

1. Brandwerend materiaal gebruiken

Alleen brandwerend materiaal is geschikt voor het afwerken van een open haard. Niet-brandbaar of vlamvertragend materiaal kan gebruikt worden, maar het is belangrijk om hierbij professioneel advies te zoeken. Brandwerend materiaal zorgt ervoor dat het vuur en de hitte worden afgeschermde en dat het gevaar van brandverstrooiing wordt verkleind.

2. Volg de bouwnormen en regelgeving

Bij het afwerken van een open haard moet je rekening houden met de bouwnormen en regelgeving. Dit betreft zowel de keuze van materialen als de constructie van de afwerking. Het is verstandig om hierbij een bouwprofessional te betrekken, zodat je zeker weet dat de afwerking voldoet aan de eisen.

3. Roestproeven en inspecties

Na het afwerken van de haard is het aan te raden om een rookproef te laten uitvoeren. Dit zorgt ervoor dat je zeker weet dat het rookkanaal lek is en dat de haard veilig in gebruik kan worden genomen. Bij lekkage in het rookkanaal kan dit verholpen worden door het kanaal te saneren of te vervangen.

Alternatieven: slopen of renovatie

Niet in ieder geval is het afwerken van een open haard de enige optie. In sommige gevallen is het verstandiger om de open haard te slopen of te vervangen door een andere verwarmingsvorm. Hieronder geven we een overzicht van de mogelijkheden.

1. Open haard slopen

Het slopen van een open haard kan een goede keuze zijn als de haard niet langer veilig of efficiënt is. Oude haarden kunnen verouderd zijn en een risico vormen op schoorsteenbrand of andere problemen. Door de haard te slopen, kun je extra leefruimte creëren en de functionaliteit van de woonruimte verbeteren.

Het slopen van een open haard is een complexe klus die beter gedaan kan worden door een erkend sloopbedrijf. Dit bedrijf kan ook de afwerking van muren en plafonds regelen, zodat de woonruimte na de sloop direct gebruikt kan worden.

2. Open haard vervangen

Een andere optie is om de open haard te vervangen door een andere verwarmingsvorm, zoals een gashaard of een elektrische haard. Deze verwarmingsvormen zijn efficiënter en minder riskant dan een traditionele open haard. Daarnaast is het mogelijk om een moderne haard te installeren die beter aansluit bij het huidige interieur.

Conclusie

Het afwerken van een open haard is een belangrijke renovatiestap die zowel functioneel als esthetisch van invloed is op de woonruimte. Het gebruik van hittebestendige en brandwerende materialen is essentieel voor de veiligheid en de duurzaamheid van de afwerking. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de bouwnormen en regelgeving, zodat de afwerking veilig in gebruik kan worden genomen.

Of je nu kiest voor een DIY-klus of voor professionele hulp, het afwerken van een open haard is een investering in de veiligheid en het comfort van de woonruimte. Door een goed afgewerkte haard te hebben, kun je genieten van het warme en knusse gevoel van een open haard, zonder het risico van brand of oververhitting.

Bronnen

haard
open