Dakplaat rookkanaal correct afwerken: Installatie en bevestiging volgens bouwnormen

Published by Redactie on augustus 14, 2025 | Category afwerken

Het afwerken van een dakplaat rookkanaal is een cruciale fase in de installatie van een kachel, gaskachel, of andere warmtebronnen in een woning of bijgebouw. Deze procedure zorgt niet alleen voor een efficiënte afvoer van rook en schadelijke dampen, maar ook voor de veiligheid van de woning en de omgeving. Aangezien het rookkanaal doorgaat via de gevel of het dak, is het van belang om deze zones correct en conform de bouwnormen af te werken. In dit artikel wordt een gedetailleerde uitleg gegeven over de installatie en afwerking van een dakplaat rookkanaal, inclusief benodigde materialen, gereedschap en veiligheidsmaatregelen.

Inleiding

Een dakplaat rookkanaal is een essentieel onderdeil van het rookverwijderingssysteem van een kachel of verwarmingsinstallatie. Het zorgt ervoor dat rook en schadelijke dampen veilig naar buiten worden afgevoerd. Tijdens de installatie is het van belang om de afwerking van het kanaal via het dak zorgvuldig aan te pakken. Dit omvat het maken van een doorgang in het dak, het bevestigen van de koker of plaat, en het afwerken van de randen en bevestigingen. Het gebruik van onbrandbare materialen en het naleven van de bouwvoorschriften zijn hier essentieel.

In de context van het afwerken van een dakplaat rookkanaal spelen zowel technische kennis als praktische vaardigheden een rol. In het volgende deel van het artikel worden de belangrijkste stappen en overwegingen beschreven, op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen in de bouwsector.

Installatie via het dak

De installatie van een rookkanaal via het dak vereist een aantal stappen die nauwkeurig moeten worden uitgevoerd. Dit geldt zowel voor een concentrisch kanaal als voor een flexibel rookkanaal. Het doel is om een veilige, lekkagevrije verbinding tussen het binnenkanaal en de buitenomgeving te creëren, zodat de afvoer van rook en dampen optimaal verloopt.

1. Bepalen van de juiste afmetingen en helling

De afmetingen van het rookkanaal moeten aansluiten bij de specificaties van het kachelsysteem. In de context van een concentrisch kanaal zijn de volgende afmetingen beschikbaar:

100 mm
150 mm

De afmeting wordt bepaald op basis van de stroomcapaciteit van het kanaal en de afmeting van de aansluiting op de kachel. Daarnaast is het van belang om de helling van het kanaal correct in te stellen. De helling moet tussen 1 tot 3 graden of een hellingspercentage van 2 tot 5% liggen, zodat de rook en vochtafvoer optimaal verloopt. Deze helling zorgt ervoor dat condenswater af kan lopen en niet blijft hangen in het kanaal.

2. Aanleggen van de doorgang in het dak

Een correcte doorgang in het dak is essentieel voor een succesvolle afwerking van het rookkanaal. De doorgang moet zodanig worden uitgevoerd dat het kanaal naar buiten afwaterd en geen lekkage optreedt. Voor het aanleggen van deze doorgang zijn verschillende stappen van toepassing:

Plaatsing van een concentrische bocht: De bocht dient als overgang tussen het verticale en eventueel horizontale traject van het kanaal.
Doorgang maken in de gevel of dak: Het gat moet zorgvuldig worden uitgesneden, waarbij rekening wordt gehouden met de afmeting van het kanaal. In het geval van een brandbare gevel is het noodzakelijk om een koker van onbrandbaar materiaal, zoals Promatect of Nobranda, aan te brengen. De afmeting hiervan bedraagt 300 x 300 mm.
Binnenkant afwerken: Indien gewenst, kan het gat aan de binnenzijde van de muur worden afgeplaatst met een muurplaat voor een nette afwerking.

3. Bevestiging van het kanaal in het dak

Het bevestigen van het kanaal in het dak vereist het gebruik van juiste materialen en technieken. Bijvoorbeeld:

Omkokering: Bij een concentrisch kanaal moet het kanaal vanaf het eerste plafond omgeven worden door onbrandbare materialen zoals Promatect 12 mm, conform NEN 3881. Deze omkokering moet doorlopen in woningen met houten vloeren of daken en mag niet per verdieping worden onderbroken. Bij vloeren van beton mag de omkokering wel onderbroken worden, zolang de brandwerendheid niet negatief wordt beïnvloed.
Brandseparatieplaat: In sommige gevallen kan een brandseparatieplaat of muurplaat worden gebruikt voor centrering en afwerking van het kanaal.
Afwerking van de randen: De randen van het kanaal moeten zorgvuldig worden afgerond en afgeplakt om lekkages en scherpere randen te voorkomen.

Flexibel rookkanaal installeren

Een flexibel rookkanaal biedt een praktische oplossing in gevallen waarin het kanaal niet volledig recht kan lopen. Het is bijvoorbeeld geschikt voor installaties in bestaande schoorstenen of wanneer een kromming nodig is. De installatie van een flexibel rookkanaal vereist een aantal stappen en aandachtspunten:

1. Benodigd gereedschap

Voor een correcte installatie van een flexibel rookkanaal zijn de volgende gereedschappen nodig:

Stuk touw
Veiligheidskabels
Hammer en beitel
Metaal kniptang
Kruiskopschroevendraaier
Verstelbare sleutel en een tang
Cement, zand, troffel, emmers, oude penseel (eventueel)

2. Veiligheid

De installatie van een flexibel rookkanaal is een tweepersoons werk. Persoon 1 werkt op het dak, terwijl persoon 2 beneden op de schoorsteen werkt. Het is belangrijk dat beide personen voorzichtig werken en veiligheidsmaatregelen toepassen:

Persoon 1 dient gebruik te maken van dakladders en zich vast te koppelen aan stevige dakconstructies.
Persoon 2 moet een stofmasker, veiligheidsbril, geschikte kleding en een beschermende helm dragen, aangezien er veel stof en mogelijk ook grotere brokken door de schoorsteen komen.
De uiteinden van een flexibel rookkanaal kunnen zeer scherp zijn. Het is daarom raadzaam om handschoenen te dragen en de uiteinden met tape af te plakken.

3. Voorbereiding

Voor de montage van het flexibele rookkanaal moet de schoorsteen vooraf worden geveegd. Als er een schoorsteenpot bovenop zit, moet deze worden verwijderd, samen met het cement dat deze op zijn plaats hield. Deze schoorsteenpot kan eventueel opnieuw worden gebruikt.

4. Stap-voor-stap installatie

De installatie van een flexibel rookkanaal verloopt als volgt:

Persoon 1 gaat op het dak en neemt een stuk touw (ten minste 5 meter langer dan de schoorsteen hoog is) en een gewicht mee.
Het touw wordt bevestigd aan het flexibele rookkanaal met ijzerdraad.
Het touw met het gewicht wordt in de schoorsteen gelaten. Soms is het nodig om het touw te "helpen" langs obstakels of bochten te gaan. Dit wordt gevoeld als het touw slap gaat hangen.
Wanneer persoon 2 beneden laat weten dat het touw is aangekomen, bevestigt persoon 1 het flexibele kanaal aan de schoorsteenplaat om te voorkomen dat het kanaal naar beneden glijdt.
Persoon 1 en 2 moeten samenwerken. Vaak is het mogelijk om elkaar te horen door te roepen via de schoorsteen. Persoon 2 trekt van beneden, terwijl persoon 1 de pijp recht probeert te leiden. Als het kanaal vastkomt, wordt het wat teruggetrokken en opnieuw neergelaten.

5. Probleemoplossing bij het vastzitten van het kanaal

Als het flexibele kanaal vastkomt tijdens de installatie, zijn er een paar stappen die kunnen worden genomen:

Trek het kanaal iets terug en laat het daarna weer zakken. Probeer dit meerdere keren.
Persoon 1 kan eventueel een beetje duwen om het kanaal door te laten gaan.
Als persoon 2 ziet waar het kanaal blokkeert, kan hij of zij met behulp van een stok of ander gereedschap de opening vrijmaken.
In extreme gevallen kan het noodzakelijk zijn om het dak op te maken om de stremming te verhelpen. Dit gebeurt door een klein gat onder het probleemgebied te openen en het kanaal vrij te maken voordat het gat weer wordt afgesloten.

Afwerking van het flexibele rookkanaal

Na de installatie moet het flexibele rookkanaal nog worden afgeplaatst. Hierbij zijn een aantal stappen belangrijk:

Snijden van het kanaal: De overtollige pijp moet worden afgesneden met een slijptol, nijptang of ijzerzaag. Let op dat de randen van de flexibele pijp zeer scherp zijn.
Bevestigen van de schoorsteenplaat: De schoorsteenplaat moet ingebed worden in cementmortel en vastgeschroefd. Het cement zorgt voor een dichtheidsverbinding tussen de plaat en de schoorsteen.
Regenkap of trekkap bevestigen: Zorg ervoor dat de regenkap of trekkap goed wordt bevestigd. Dit voorkomt dat regenwater in het kanaal terecht komt.
Droogtijd: Laat het geheel minstens 24 uur drogen voordat de kachel wordt ingeschakeld.
Aansluiting op de kachel: Binnen de woning dient het kanaal op de kachel te worden aangesloten met ten minste 1 meter enkelwandige buis en een aansluitstuk van enkelwandig naar flexibel.

Dubbelwandig RVS rookkanaal: een betrouwbare keuze

Een dubbelwandig RVS (roestvrij stalen) rookkanaal is een betrouwbare keuze wanneer het kanaal via het dak of een andere niet-brandbare oppervlakte loopt. Dit type kanaal is extra geïsoleerd en gemaakt van hoogwaardig RVS 316L, wat het corrosiebestendig maakt. Volgens het Nederlandse bouwbesluit is het verplicht om een dubbelwandig rookkanaal te gebruiken als het kanaal buiten de ruimte waar de kachel staat, loopt, bijvoorbeeld via het dak, een gevel of een plafond.

Kenmerken van een dubbelwandig RVS rookkanaal

Isolatie: Het dubbelwandige kanaal bevat keramische wol tussen de binnen- en buitenpijp, wat ervoor zorgt dat de warmte goed wordt geïsoleerd en het kanaal veilig kan doorlopen door brandbare materialen.
Materiaal: De kanaalsoort wordt geproduceerd in Italië, het land van de kachelindustrie, wat spreekt voor de kwaliteit en expertise.
Toepassing: Dubbelwandige RVS rookkanalen zijn geschikt voor gebruik bij pelletkachels, houtkachels, kolenkachels, open haarden en industriële ovens.

Installatievoorschriften

Bij de installatie van een dubbelwandig RVS rookkanaal gelden de volgende richtlijnen:

Het kanaal mag worden gemonteerd door daken en plafonds heen, mits de isolatie intact blijft en de bouwvoorschriften worden nageleefd.
Het is belangrijk om de afstand tussen het kanaal en eventueel aanliggend brandbaar materiaal aan te houden.
De installatie moet conform de instructies van de fabrikant worden uitgevoerd.

Veiligheidsaspecten en bouwvoorschriften

Bij de installatie van een rookkanaal via het dak zijn een aantal veiligheidsaspecten en bouwvoorschriften van toepassing. Deze zijn gericht op het voorkomen van brandgevaar, lekkages en andere risico’s.

1. Brandwerendheid

Omkokering: Bij een concentrisch kanaal moet het kanaal vanaf het eerste plafond omgeven worden door onbrandbare materialen zoals Promatect 12 mm, conform NEN 3881.
Brandseparatie: Het gebruik van brandseparatieplaten of muurplaten is aanbevolen om de brandwerendheid te verhogen.

2. Luchtdichtheid

Afwerking van randen: Het is essentieel om de randen van het kanaal af te werken met cementmortel of tape om lekkages te voorkomen.
Regenkap of trekkap: Deze moet correct worden geplaatst om regenwater af te voeren en lekkages te voorkomen.

3. Helling en afvoer

Het kanaal moet een helling van 1 tot 3 graden of 2 tot 5% hebben om condenswater en vocht correct af te voeren.

4. Installatieinstructies van de fabrikant

Het is verplicht om de installatieinstructies van de fabrikant te volgen. Deze bepalen onder andere de maximale lengte van het kanaal, het aantal bochten en de juiste aansluiting.

Veelvoorkomende fouten en hoe deze te voorkomen

Bij de installatie van een dakplaat rookkanaal zijn er een aantal veelvoorkomende fouten die kunnen leiden tot problemen met de afvoer, veiligheid of lekkages. Enkele van deze fouten zijn:

Fout afmeting van het kanaal: Het gebruik van een kanaal dat niet past bij de aansluiting van de kachel kan leiden tot verlies van trek en onvoldoende afvoer van rook.
Fout helling: Een te geringe helling kan ertoe leiden dat condenswater blijft hangen in het kanaal, wat op lange termijn schimmelvorming kan veroorzaken.
Onvoldoende omkokering of brandwerendheid: Dit kan leiden tot brandgevaar en voldoet niet aan de bouwvoorschrachten.
Gebruik van isolatiemateriaal tussen kanaal en omkokering: Dit is niet toegestaan en kan leiden tot lekkages en brandgevaar.
Niet naleven van de installatieinstructies van de fabrikant: Dit kan leiden tot onjuiste aansluitingen en problemen met de werking van de kachel.

Om deze fouten te voorkomen, is het belangrijk om een professionele installatie te laten uitvoeren of om voldoende kennis en ervaring te hebben bij de eigen installatie.

Conclusie

Het afwerken van een dakplaat rookkanaal is een essentieel onderdeel van de installatie van een kachel of verwarmingsinstallatie. Het vereist zorgvuldige voorbereiding, het gebruik van juiste materialen en het naleven van bouwvoorschrachten. Zowel bij een concentrisch kanaal als bij een flexibel rookkanaal zijn er specifieke stappen en aandachtspunten die moeten worden nageleefd. Daarnaast is het van belang om de veiligheid en brandwerendheid van het kanaal te waarborgen. Door de beschreven stappen en richtlijnen te volgen, is het mogelijk om een veilig en efficiënt rookverwijderingssysteem te realiseren dat voldoet aan de eisen van de bouwsector.