De toegenomen problematiek van zwaar illegaal vuurwerk in Nederland

De afgelopen jaren is er sprake van een significante toename in het gebruik van zwaar illegaal vuurwerk in Nederland. Dit type vuurwerk, dat vaak in de vorm van mortierbommen, lawinepijlen, batterijen en romeinse kaarsen komt, is niet alleen gevaarlijk voor de gebruiker, maar ook voor de omgeving. De toename van het gebruik van zwaar vuurwerk kent verschillende oorzaken, waaronder de eenvoud waarmee dit soort vuurwerk verkrijgbaar is, de populaire aanschaf via illegale kanalen, en het feit dat het vaak verward wordt met traditioneel vuurwerk.

In dit artikel bespreken we de problematiek van zwaar illegaal vuurwerk, de risico’s die hiermee gepaard gaan, en de maatregelen die worden genomen om het fenomeen onder controle te krijgen. Bovendien analyseren we de rol van jongeren en vuurwerkfanaatisme in deze context, evenals de mogelijke oplossingen die voorhanden zijn om het gebruik en de verspreiding van illegaal vuurwerk aan te pakken.

Toegenomen gebruik en gevaarlijk vuurwerk

In Nederland is er sprake van een duidelijke toename van het gebruik van zwaar illegaal vuurwerk, vooral in de periode rond Oud en Nieuw. Volgens vuurwerkexpert van de Nationale Politie Ad Nieuwman bevat veel van dit vuurwerk aanzienlijk meer flitspoeder dan vroeger het geval was. Flitspoeder is een sterk ontvlambaar materiaal dat veel krachtiger is dan regulier zwart kruit. In veel knallers bevindt zich tussen de 80 en 100 gram flitspoeder, wat volgens Nieuwman twee keer zoveel is als enkele jaren geleden.

Het gebruik van zwaar illegaal vuurwerk zoals mortierbommen is gevaarlijk. Een mortierbom is een kartonnen bol met een grote hoeveelheid kruit erin. In de professionele vuurwerksector worden deze gebruikt in vuurwerkshows om hoog in de lucht te ontploffen. De illegale variant wordt echter vaak op de grond tot ontploffing gebracht, wat leidt tot een veel grotere impact. Andere vormen van gevaarlijk vuurwerk zijn lawinepijlen, batterijen en romeinse kaarsen.

De toename van dit type vuurwerk heeft geleid tot meer meldingen van schade veroorzaakt door zelfgemaakte vuurwerkbommen. In de periode tussen Kerst en Oud en Nieuw worden er dagelijks talloze gevallen gemeld. Deze schade kan ernstig zijn, zoals het beschadigen van voertuigen, huizen en zelfs het veroorzaken van ernstige verwondingen bij onveilige vuurwerkbuurtjes.

De Big Five en illegale vuurwerkhandel

Om de problematiek van illegaal vuurwerk aan te pakken, is in 2011 de Task Force OVB (Opsporing Vuurwerk Bommenmakers) opgericht. Deze task force is vooral gericht op het opsporen van verkoopers en kopers van zogenaamde "Big Five" – de vijf gevaarlijkste soorten illegaal vuurwerk. Deze categorieën zijn:

• Mortierbommen
• Lawinepijlen
• Batterijen
• Romeinse kaarsen
• Cobra 6

De Cobra 6 is bijvoorbeeld een extreem krachtig vuurwerkstuk dat wordt geproduceerd door het Italiaanse bedrijf Di Blasio Elio. Hoewel dit vuurwerk in Italië ook illegaal is, lukt het toeristen vaak om het makkelijk de grens over te brengen. Dit type vuurwerk wordt populair bij jongeren vanwege zijn krachtige knal en lage prijs, maar het is extreem gevaarlijk. Een Cobra 6 kan bijvoorbeeld gemakkelijk een grote koelkast opblazen.

Het gemak waarmee illegaal vuurwerk verkrijgbaar is, maakt het probleem des te groter. Tijdens onderzoek bleek dat het niet moeilijk was om dergelijke vuurwerkstukken te bemachtigen. In sommige gevallen werden deze zelfs via vrienden of familieleden aangeboden. Zo kreeg iemand Cobra 6’s binnen een uur van een vriend die ze via een vrachtwagenchauffeur had gekregen. De prijs was 20 euro voor drie exemplaren, iets meer dan de standaardprijs, maar toch zeer aantrekkelijk.

Jongeren en vuurwerk: Van recreatie tot vandalisme

Een van de belangrijkste groepen die betrokken is bij het gebruik van zwaar illegaal vuurwerk zijn jongeren. In veel gevallen gaat het om kinderen en tieners die vuurwerk afsteken om de winteravonden een beetje levendiger te maken. In het artikel wordt beschreven hoe twaalfjarige Mehmet en zijn vriend Joey Cobra 6’s gebruiken op een regenachtige avond. Hoewel ze zich bewust zijn van de gevaarlijkheid – Mehmet roept "kut" als hij niet direct vuurwerk kan afsteken – is de aantrekkingskracht van het vuurwerk duidelijk.

De schuurtjesman uit Twello is een ander voorbeeld van iemand die van vuurwerk houdt. Hij begon op jonge leeftijd met vuurwerk en ontwikkelde zich tot iemand die zelfs bommen bouwde. Hij verklaart dat het gebruik van vuurwerk begint als recreatie, maar soms overgaat in vandalisme. Hij benadrukt dat het belangrijk is om niet meteen grote dingen te maken, omdat dat te gevaarlijk is.

Toon Gemmink, een zelfbenoemde vuurwerkfanaat, ziet echter ook een positieve kant aan het gebruik van vuurwerk. Volgens hem is vuurwerk niet alleen herrie, maar ook een kunstvorm met ritme en sfeer. Hij benadrukt dat vuurwerk gebruikt kan worden op een verantwoorde manier, bijvoorbeeld tijdens gezamenlijke avonden buiten met vrienden.

De rol van vuurwerkfanaatisme en online gemeenschappen

Er is ook een groep vuurwerkfanaatisme die vuurwerk ziet als een vorm van kunst. Toon Gemmink is oprichter van de site Freakpyromaniacs, een online platform met ongeveer 34.000 leden en zo’n 1,5 miljoen bezoekers per jaar. Op deze site delen vuurwerkliefhebbers hun ervaringen en tips, en wordt vuurwerk gezien als een vorm van creatieve expressie.

Volgens Gemmink is vuurwerk niet alleen voor jongeren een bron van plezier, maar ook voor volwassenen. Hij benadrukt dat het gebruik van vuurwerk niet altijd negatief hoeft te zijn. Toch herkent hij ook de problematiek van illegaal vuurwerk en vandalisme, en ziet hij in een verbod op vuurwerk een te extreme oplossing.

Hij benadrukt dat de focus moet liggen op het bestrijden van de illegale vuurwerkhandel in plaats van op het verbannen van het gebruik van vuurwerk. Dit betekent dat er moet worden gekeken naar de importroutes van illegaal vuurwerk, zoals via de havens van Antwerpen en Rotterdam. Daarnaast is het belangrijk om de illegale verkoop via post te bestrijden, want hierbij is er vaak sprake van anonieme handel die het moeilijk maakt om daders aan te houden.

Bestrijding van illegaal vuurwerk: Welke maatregelen werken?

De bestrijding van illegaal vuurwerk is een complexe taak. De Task Force OVB richt zich vooral op het opsporen van kopers en verkopers van de Big Five. Hoewel deze acties leiden tot enkele vangsten, is het duidelijk dat er meer moet worden gedaan om het fenomeen op een grotere schaal aan te pakken.

Een mogelijke oplossing is het in kaart brengen van de importroutes van illegaal vuurwerk. Het is bekend dat grote partijen illegaal vuurwerk via de havens van Antwerpen en Rotterdam het land binnenkomen. Door hier meer aandacht aan te besteden, kan het mogelijk zijn om deze partijen eerder onderschept te worden.

Daarnaast is het belangrijk om de illegale verkoop via post aan te pakken. In veel gevallen worden vuurwerkstukken via post aan jongeren gezonden, vaak zonder dat duidelijk is waar de stukken vandaan komen. Hoewel vuurwerk per post versturen een gevaarlijke daad is, gebeurt dit toch regelmatig. Hierbij is het niet alleen de koper die gevaar loopt, maar ook de pakketbezorger of de postwachter die in aanraking komt met het vuurwerk.

Conclusie

De toegenomen problematiek van zwaar illegaal vuurwerk in Nederland is een urgente kwestie die aandacht verdient. Het gebruik van vuurwerk zoals mortierbommen, lawinepijlen en Cobra 6’s leidt tot schade en gevaar, vooral voor jongeren die het afsteken op onveilige locaties. De illegale vuurwerkhandel speelt hierin een grote rol, en het gemak waarmee vuurwerk verkrijgbaar is, draagt bij aan de problematiek.

Hoewel vuurwerkfanaatisme en recreatief gebruik van vuurwerk een positieve kant kunnen hebben, is het belangrijk om de illegale aspecten en de gevaren niet onder het oog te verliezen. De bestrijding van illegaal vuurwerk moet gericht zijn op de verkooproutes en de import, in plaats van op het verbannen van het gebruik van vuurwerk in het algemeen.

Bronnen

1. De Cobra 6: een handgranaat van vijf euro