Haard of schouw afwerken met leem: Duurzaam, gezond en esthetisch

Published by Redactie on augustus 16, 2025 | Category afwerken

Inleiding

Het afwerken van een haard of schouw met leem is een steeds populairder keuze voor eigenaren die op zoek zijn naar duurzame, gezonde en esthetische oplossingen. Leem is een natuurlijk materiaal met unieke eigenschappen die het aantrekkelijk maken voor zowel binnenschilderingen als het stucwerk van schouwen en open haarden. Uit de beschikbare bronnen blijkt dat leem niet alleen milieuvriendelijk is, maar ook bijdraagt aan een beter binnenklimaat door vochtregulerende eigenschappen en dampopenheid. Daarnaast is het esthetisch aantrekkelijk en biedt het veel speelruimte in termen van kleur en textuur.

In dit artikel worden de eigenschappen van leem besproken in de context van schouwen en open haarden, evenals de praktische en technische aspecten van het werken met leem. Ook wordt ingegaan op de voordelen ten opzichte van traditionele materialen, zoals gips, en welke materialen en technieken geschikt zijn voor het afwerken van schouwen. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen, waaronder bedrijven gespecialiseerd in leemstucwerk en duurzame schilderingen.

Wat is leem en waarom is het geschikt voor het afwerken van schouwen?

Leem is een natuurlijk bouwmateriaal dat wordt gewonnen uit de grond en met weinig tot geen chemische bewerkingen verwerkt wordt. Het is dampopen, vochtregulerend en heeft een positieve invloed op het binnenklimaat. Deze eigenschappen maken leem een uitstekende keuze voor het afwerken van schouwen en open haarden, waar hoge temperaturen en vochtige omstandigheden kunnen voorkomen.

Voordelen van leem als afwerkmateriaal

Uit de bronnen blijkt dat leem een aantal belangrijke voordelen heeft:

Vochtregulatie: Leem kan vocht opnemen en afgeven, afhankelijk van de omgevingsvoorwaarden. Dit helpt bij het onderhouden van een evenwichtig binnenklimaat en voorkomt oververzadiging van de wanden.
Dampopenheid: Leem is dampopen, wat betekent dat het gevochten kan ontsnappen zonder gevaar van schimmelvorming.
Duurzaamheid: Aangezien leem direct uit de aarde komt en weinig energie nodig is voor verwerking, is het een zeer duurzame keuze.
Gezondheid: Leem bevat geen schadelijke stoffen en produceert bij droging geen schadelijke emissies. Hierdoor is het een gezondere keuze dan conventionele verf of gipsstucwerk.
Esthetische waarde: Leem is in staat om een warme, natuurlijke uitstraling te geven aan schouwen en haarden. Bovendien is het beschikbaar in een brede kleurenpalet.

Leem versus gips: welke keuze is beter voor schouwen?

Traditioneel worden schouwen en open haarden afgewerkt met gips, maar dit materiaal heeft een aantal nadelen in deze specifieke toepassing. Gips is gevoelig voor vocht en temperatuurvariaties, waardoor het kan barsten of afbrokkelen. Dit is vooral het geval bij open haarden of schouwen waar veel warmte wordt gegenereerd.

Uit de bronnen blijkt dat Svens Stucwerken, een bedrijf gespecialiseerd in leemstucwerk, uitsluitend hittebestendige materialen gebruikt voor het afwerken van schouwen en open haarden. Volgens hun verklaring is het belangrijk om materiaal te kiezen dat kan omgaan met de hoge temperaturen en vochtige omstandigheden die in deze ruimtes kunnen voorkomen.

Leem is hier beter geschikt dan gips, aangezien het:

Hittebestendiger is: Leem is in staat om hoge temperaturen te verdragen zonder te barsten of te vervormen.
Vochtbestendiger is: Leem kan vocht opnemen en afgeven, wat voorkomt dat de afwerking barst of slijt.
Langer meegaat: Leemstucwerk heeft een langere levensduur in schouwen en open haarden dan gips, vooral wanneer het goed aangebracht is.

Hoe wordt leem toegepast op schouwen?

Het afwerken van schouwen met leem vereist een zorgvuldige aanpak en het gebruik van specifieke materialen en technieken. Uit de bronnen blijkt dat leemstucwerk in twee lagen wordt aangebracht. De eerste laag zorgt voor een vlakke en sterk geïsoleerde ondergrond, terwijl de tweede laag de esthetische en functionele eigenschappen van het leem benadrukt.

Leemstucwerk in de praktijk

Volgens de informatie uit bron 2 en 3 wordt leemstucwerk in twee fasen aangebracht:

De basislaag: Deze laag zorgt voor een vlakke en stabiele ondergrond. Het is belangrijk dat deze laag goed uitgevlakt wordt, zodat de tweede laag uniform kan worden aangebracht.
De afwerklag: Dit is de leemfinish, die beschikbaar is in 600 kleuren. Deze laag bepaalt de uiteindelijke esthetiek van de schouw of haard.

Bij de toepassing op schouwen en open haarden is het essentieel dat het leem hittebestendig is. Dit betekent dat het niet alleen moet kunnen omgaan met de hoge temperaturen tijdens het gebruik van de haard, maar ook met eventuele vochtige omstandigheden die kunnen optreden.

Leemverven als alternatief voor stucwerk

Naast het traditionele stucwerk met leem is het ook mogelijk om schouwen en open haarden te afwerken met leemverven. Deze verfen zijn eenvoudiger te verwerken en zijn ideaal voor DIY-projecten.

Een voorbeeld hiervan is I-Paint en T-Paint, producten van Tierrafino. Deze verfen zijn:

Oplosmiddelvrij: Ze bevatten geen schadelijke oplosmiddelen, wat betekent dat ze veilig zijn voor de gezondheid van bewoners.
Dampopen: Ze draag bij aan een goed luchtdoorstromend binnenklimaat.
Voordelig: Ze zijn goed te doen en vereisen weinig kwalificatie om aan te brengen.
Duurzaam: Ze zijn gemaakt van natuurlijke grondstoffen en zijn hergebruikbaar.

Volgens bron 1 is I-Paint ideaal voor schouwen en open haarden, omdat het een harder laag vormt dan andere leemafwerkingen. Dit maakt het geschikt voor schouwen waar veel gebruik van de haard gemaakt wordt.

Technische aspecten van het werken met leemverven

Het toepassen van leemverven op schouwen en open haarden vereist een bepaalde aanpak, afhankelijk van het type verf. Uit de beschikbare informatie blijkt dat T-Paint, bijvoorbeeld, wordt gemengd met water en vervolgens aan de wand wordt aangebracht. Het mengsel moet gedurende de werktijd regelmatig doorgeroerd worden om een homogene consistentie te behouden.

De toepassing van I-Paint is iets eenvoudiger, omdat het een vaste structuur heeft en direct met een kwast of roller kan worden aangebracht. Het kan op verschillende ondergronden worden gebruikt, zoals gipskarton, beton en gipspleister. Daarnaast is het mogelijk om meerdere lagen aan te brengen, waarbij de tweede laag dunner wordt aangebracht om de uiteindelijke esthetiek te verbeteren.

Duurzaamheid en milieuvriendelijkheid van leemafwerkingen

Een van de belangrijkste redenen om leem te kiezen voor het afwerken van schouwen en open haarden is de duurzaamheid. Uit de bronnen blijkt dat leem een van de meest milieuvriendelijke materialen is die op de markt beschikbaar zijn. Het wordt direct gewonnen uit de aarde en vereist weinig energie voor verwerking. Bovendien is het eindproduct volledig biologisch afbreekbaar en heeft het geen negatieve impact op het milieu.

Leem en stro: een combinatie voor extra isolatie

Een extra duurzame optie is het combineren van leem met stro. Deze combinatie wordt gebruikt bij het isoleren van muren en schouwen en is volgens bron 2 een van de meest duurzame manieren van stuken en isoleren. De stro fungeert als isolatielaag, terwijl het leem als afwerkmateriaal dient.

Deze methode is bijzonder geschikt voor schouwen, omdat het:

Extra isolatie biedt: De stro isolatielaag helpt bij het behouden van warmte in het kamerdeel rond de haard.
Duurzaam is: Zowel leem als stro zijn natuurlijke en herwinbare materialen.
Esthetisch aantrekkelijk is: Het leemstucwerk zorgt voor een warme en natuurlijke uitstraling.

Keuze van kleur en afwerking

Leemstucwerk biedt veel mogelijkheden in termen van kleur en afwerking. Uit de bronnen blijkt dat er een keuze is uit meer dan 600 kleuren, waardoor het mogelijk is om het leem aan te passen aan het interieur van de ruimte. Dit is een grote voordeel ten opzichte van gips, dat beperkt is in kleur en textuur.

Aanpassing aan de stijl

Het is mogelijk om leemstucwerk zowel in heldere als donkere tinten aan te brengen. Voor schouwen en open haarden is het vaak verstandig om een kleur te kiezen die past bij de rest van het interieur. Dit helpt bij het creëren van een gehele ruimte die visueel aantrekkelijk is en functioneel is.

Structuur en textuur

Leemstucwerk kan ook in verschillende structuren aangebracht worden, afhankelijk van de gewenste uitstraling. Bijvoorbeeld kan het glad worden gestreken of een structuur worden aangebracht met een rol of met een spons. Dit geeft extra flexibiliteit in de esthetische benadering.

Samenwerking met professionals

Hoewel leemstucwerk en leemverven relatief eenvoudig te verwerken zijn, is het aan te raden om voor schouwen en open haarden professionele hulp in te schakelen. Dit is vooral belangrijk in ruimtes waar veel warmte wordt gegenereerd, aangezien het gebruik van hittebestendige materialen essentieel is om schade te voorkomen.

Wanneer is professionele hulp nodig?

Er zijn verschillende situaties waarin het verstandig is om een professional in te schakelen:

Wanneer de haard of schouw complex is: Bijvoorbeeld wanneer er al bestaande schade is of wanneer het afwerken van de schouw deel uitmaakt van een groter renovatieproject.
Wanneer hittebestendige materialen nodig zijn: Leem dat geschikt is voor schouwen moet speciaal worden verwerkt en moet voldoen aan bepaalde thermische eisen.
Wanneer duurzaamheid en gezondheid van het binnenklimaat belangrijk zijn: Professionals kunnen uitleggen welke materialen het meest geschikt zijn voor de specifieke omstandigheden van de ruimte.

Kosten en investering

De kosten van het afwerken van een schouw of haard met leem kunnen variëren, afhankelijk van de gekozen methode (stucwerk of schilderen) en of dit door een professional wordt gedaan of als DIY-project wordt uitgevoerd.

Leemstucwerk versus leemverven

Volgens de beschikbare informatie is leemstucwerk duurder dan het gebruik van leemverven. Dit komt doordat het stucwerk in twee lagen wordt aangebracht en extra materialen nodig zijn voor de isolatie (zoals stro). Leemverven zijn daarentegen goedkoper en geschikt voor eenvoudigere projecten.

Investeren in duurzaamheid

Hoewel leemstucwerk en leemverven relatief duur kunnen zijn, is het een investering in de langdurige duurzaamheid van het interieur. Leemafwerkingen hebben een langere levensduur dan conventionele verf of gipsstucwerk en vereisen minder onderhoud.

Conclusie

Het afwerken van schouwen en open haarden met leem is een steeds populaire keuze voor eigenaren die op zoek zijn naar duurzame, gezonde en esthetische oplossingen. Leem is een natuurlijk materiaal dat dampopen is, vochtregulerend en hittebestendig, waardoor het zich uitstekend leent voor schouwen en open haarden. Het biedt bovendien veel mogelijkheden in termen van kleur en textuur, waardoor het perfect aansluit bij diverse stijlen.

Bij de keuze van leem is het belangrijk om rekening te houden met de specifieke omstandigheden van de schouw of haard. Het is verstandig om professionele advies in te schakelen, vooral bij het kiezen van hittebestendige materialen. Daarnaast zijn leemverven een goede optie voor eenvoudigere projecten en DIY-projecten.

Het investeren in leemafwerkingen is een duurzame keuze die bijdraagt aan een gezonder en aangenaam binnenklimaat en die esthetisch aantrekkelijk is. Het is een keuze die niet alleen goed is voor de woning, maar ook voor het milieu.

Bronnen

haard
lem