Kalkhennep afwerken: Technieken en aandachtspunten voor een duurzame bouwoplossing

Published by Redactie on augustus 17, 2025 | Category afwerken

In de huidige bouwsector is er een sterke trend naar duurzaamheid en energie-efficiëntie. Kalkhennep is hierbij een veelbelovend bouwmateriaal dat op verschillende manieren toegepast kan worden in nieuwbouw, renovatieprojecten en de sanering van monumentale panden. Het combineren van de natuurlijke eigenschappen van kalk en hennep resulteert in een materiaal dat niet alleen warmte-isolatie biedt, maar ook vochtregulerend, dampdoorlaatbaar en geluiddempend is. Deze eigenschappen maken kalkhennep een interessante keuze voor zowel binnen- als buitenafwerking, zolang de juiste technieken worden gevolgd.

In dit artikel worden de mogelijkheden en uitdagingen van het afwerken van kalkhennep behandeld, op basis van informatie uit betrouwbare bronnen. Het focuspunt ligt op de technische en praktische aspecten van het afwerken van kalkhennepmuren, vloeren en daken. Bovendien wordt ingegaan op de rol van de dampopenheid van afwerkingen, de betekenis van vochtbeheer en de verschillende toepassingsmethoden van kalkhennep.

Wat is kalkhennep en waarom is het geschikt voor afwerking?

Kalkhennep is een mengsel van kalk, hennepscheven en water. Hennepscheven zijn de vezels die afkomstig zijn van de hennepplant en vormen een poros, licht en thermisch isolerend materiaal. Kalk fungeert als bindmiddel en zorgt voor een zekere thermische inertie. Het resultaat is een bouwmaterialencombinatie die niet alleen een hoge isolatieprestatie biedt, maar ook vochtregulerend is en schimmelvorming onderdrukt.

De dampdoorlatendheid van kalkhennep is een belangrijk aspect bij het afwerken van muren, vloeren en daken. Het vermogen van kalkhennep om vocht op te nemen en deze opnieuw af te geven, maakt het geschikt voor toepassing in gebouwen waar het binnenklimaat een grote rol speelt. Kalkhennep is echter een traag droogend materiaal en vereist een zorgvuldige afwerking om de thermische en fysische eigenschappen te behouden.

Technieken voor het afwerken van kalkhennepmuren

Het afwerken van kalkhennepmuren hangt af van de manier waarop het materiaal is aangebracht. Er zijn drie hoofdmethode voor het toepassen van kalkhennep in wandconstructies:

Gestort kalkhennep in bekistingen
- Bij deze methode wordt kalkhennep gemengd in een menger en daarna gestort in houten bekistingen. Dit mengsel wordt handmatig aangedamd en moet gedurende enkele maanden drogen voordat verdere afwerking mogelijk is. De droogtijd is cruciaal voor de stabiliteit en vochtregulatie van het materiaal.
- Een alternatief is het gebruik van permanente bekistingen met dampopen plaatmateriaal, zoals bij de Canadry-methode. Hierbij kan het materiaal direct na het storten worden afgewerkt, wat het proces efficiënter maakt.
Prefab kalkhennepblokken
- Deze blokken worden afgeleverd op de bouwplaats en opgebouwd via een muurconstructie. Ze worden meestal gelijmd met kalkmortel. De afwerking kan op verschillende manieren plaatsvinden, afhankelijk van de gewenste esthetica en functie.
Kalkhennepstuc
- Dit is een techniek waarbij drie lagen kalkhennep aan worden gebracht op een wand. In de eerste laag zit meer hennep, in de tweede een balans tussen kalk en hennep en in de derde laag zit meer kalk voor een fijnere afwerking. Deze methode is ideaal voor het verbeteren van het comfortgevoel in oude woningen zonder ingrijpende verbouwingen.

Ondanks de verschillende technieken zijn er enkele gemeenschappelijke aandachtspunten bij het afwerken van kalkhennepmuren:

Dampopenheid van de afwerking: De buitenafwerking moet dampopen zijn (µd-waarde < 0,5) om inwendige condensatie te voorkomen.
Voortijdige belasting vermijden: Totdat het kalkhennep volledig is uitgedroogd, moet er geen belasting op worden uitgeoefend.
Ventilatie zorgen: Een goed ventilatiesysteem is essentieel om de vochtregulatie te waarborgen.

Kalkhennep als binnen- en buitenisolatie

Kalkhennep kan zowel als binnen- als buitenisolatie worden toegepast, afhankelijk van de situatie en de gewenste bouwresultaten. Bij binnenisolatie is het van groot belang dat de bestaande muur voldoende dampopen is. Dit zorgt ervoor dat het kalkhennep niet inwendig condenseert en dat het vocht kan uittreden.

Bij buitenisolatie is de buitenafwerking verantwoordelijk voor de dampopenheid. Dit kan bereikt worden door gebruik te maken van een dampopen pleister of beplanking. De keuze van het materiaal voor de buitenafwerking moet zorgvuldig worden gedaan om condensatie en vochtklachten te voorkomen.

Een goede ventilatie is hierbij ook essentieel. Kalkhennep is een materiaal dat gevoelig is voor vocht, en een onvoldoende ventilatiesysteem kan leiden tot schimmelvorming of rotting van het materiaal.

Afwerking van kalkhennepvloeren

De toepassing van kalkhennep in vloeren biedt een aantal voordelen. Zo kan het gebruik van kalkhennep zorgen voor een 7% minder warmteverlies en is het eenvoudig te implementeren. Het materiaal kan ook goed gecombineerd worden met vloerverwarming.

Bij de afwerking van kalkhennepvloeren is het belangrijk om rekening te houden met de droogtijd en de drukverdeling. Het kalkhennepmateriaal moet volledig uitgedroogd zijn voordat er een vloerbedekking op wordt aangebracht. Daarnaast is het verstandig om een laag afwerking te kiezen die dampopen is, zodat eventueel opgenomen vocht zich kan verdrijven.

Er zijn ook droge vormen van kalkhennepmengelingen beschikbaar, zoals bijvoorbeeld kalkhennepvlokkken. Deze worden meestal gestort achter een dampopen beplating en vormen een uitstekende isolatie in vloeren of dakconstructies.

Kalkhennep in de praktijk: Aanbevolen afwerkingstechnieken

De keuze van de juiste afwerking van kalkhennep hangt af van de toepassing, het doel van het project en de omstandigheden op de bouwplaats. Hieronder zijn enkele aanbevolen afwerkingstechnieken opgenoemd:

Kalkfijnpleister
- Een fijne kalkpleister kan gebruikt worden voor een gladde, fijnere afwerking. Het is een duurzame en dampopen optie die goed aansluit bij kalkhennep.
Luchtkalkpleister
- Deze pleister bevat weinig bindmiddel en is ideaal voor het afwerken van kalkhennepmuren. Het zorgt voor een natuurlijke uitstraling en een goede vochtregulatie.
Tadelakt
- Tadelakt is een kalkgebaseerde pleister die een glad, waterdicht oppervlak creëert. Het is echter minder dampopen en moet met zorg worden toegepast op kalkhennepmuren.
Leem
- Leem is een traditioneel materiaal dat goed aansluit bij kalkhennep. Het is dampopen, vochtregulerend en beschikbaar in verschillende texturen.
Kalkpastaverf
- Deze verf is eenvoudig aan te brengen en biedt een natuurlijke, ademende afwerking. Het is ideaal voor het afwerken van interieurbescherming.

Ondanks de verschillende mogelijkheden, is het belangrijk om rekening te houden met de dampopenheid van de afwerking. Een te dichte afwerking kan leiden tot condensatie en vochtklachten.

Subsidies en financiering van kalkhennepprojecten

De toepassing van kalkhennep in nieuwbouw of renovatieprojecten kan ondersteund worden door subsidies en financiële maatregelen. Deze maatregelen zijn vaak gericht op duurzaam bouwen, energie-efficiëntie en het gebruik van biobased materialen.

Bijvoorbeeld:

Vlaamse subsidies: In Vlaanderen zijn er programma’s zoals de "Vlaamse Duurzame Bouwsubsidie" en het "Energieakkoord" die subsidies bieden voor duurzame bouwmaterialen.
Nationale subsidies: In heel Nederland en Vlaanderen zijn er programma’s die subsidies verlenen voor duurzaam bouwen, zoals de "Energieprestaties Subsidie" of "Energievriendelijke Woningen".

Bij het afwerken van kalkhennep is het verstandig om te controleren of er subsidies beschikbaar zijn voor het gebruik van biobased materialen, omdat dit de kosten van het project kan verlagen en de financiële haalbaarheid kan verbeteren.

Kalkhennep en de circulaire economie

Kalkhennep is een uitstekend voorbeeld van een circulair bouwmateriaal. Het is gemaakt van natuurlijke grondstoffen en kan volledig gerecycleerd worden. Bovendien is het een CO₂-opslagmateriaal, omdat het kalk bindt en zo CO₂ vastlegt in de bouwconstructie.

Het gebruik van kalkhennep draagt bij aan een duurzame bouwsector en ondersteunt de transitie naar een circulaire economie. De samenwerking tussen landbouw en bouwsector, zoals bij Exie, zorgt voor een duurzame grondstofvoorziening en versterkt de lokale economie.

Aandachtspunten bij het afwerken van kalkhennep

Ondanks de voordelen van kalkhennep zijn er ook een aantal aandachtspunten bij het afwerken van het materiaal. De voornaamste punten zijn:

Droogtijd: Kalkhennep droogt traag en vereist meerdere maanden voordat het volledig kan worden afgewerkt.
Vochtgevoeligheid: Het materiaal is gevoelig voor vocht en vereist een goed gecontroleerde bouwomgeving.
Dampopenheid: De afwerking moet dampopen zijn om condensatie te voorkomen.
Ventilatie: Een goed ventilatiesysteem is essentieel voor het behoud van de vochtregulatie.
Expertise: Het afwerken van kalkhennep vereist ervaring en kennis van het materiaal en de technieken.

Bij het kiezen van een afwerking is het verstandig om samen te werken met een adviseur of bouwprofessional met ervaring in kalkhennepbouw. Dit zorgt voor een betere uitvoering en een langdurige resultaat.

Kalkhennep in renovatieprojecten

Kalkhennep is een uitstekend materiaal voor renovatieprojecten, met name in monumentale of historische panden. Het biedt de mogelijkheid om de thermische isolatie te verbeteren zonder de esthetica van het gebouw aan te tasten.

Bij renovatieprojecten wordt vaak gekozen voor een combinatie van kalkhennep als binnenmuurisolatie en een dampopen afwerking. Deze oplossing zorgt ervoor dat het ademende karakter van de originele constructie behouden blijft.

Bij oudere gebouwen is het belangrijk om de bestaande muren te analyseren voordat kalkhennep wordt toegepast. De dampopenheid van de bestaande muur is een bepalende factor bij de keuze van de afwerking. Een dichte afwerking kan leiden tot inwendige condensatie en vochtklachten.

Conclusie

Kalkhennep is een veelzijdig en duurzaam bouwmateriaal dat geschikt is voor verschillende toepassingen in nieuwbouw, renovatie en de sanering van monumentale panden. Het afwerken van kalkhennep vereist echter zorgvuldige planning en uitvoering, omdat het een traag droogend en vochtgevoelig materiaal is. De keuze van de juiste afwerking is cruciaal voor de duurzaamheid, thermische prestatie en esthetica van het project.

Door rekening te houden met de dampopenheid van de afwerking, de vochtregulatie en de ventilatie, kan een kalkhennepconstructie efficiënt en duurzaam worden afgeleverd. Het gebruik van kalkhennep draagt bij aan een duurzame bouwsector en ondersteunt de transitie naar een circulaire economie. Voor wie overweegt kalkhennep toe te passen in een project, is het verstandig om samen te werken met een adviseur of bouwprofessional met ervaring in het materiaal en de technieken.

Bronnen

kalkhennep