Kalkzandsteen afwerken: Technieken, voordelen en stappenplan

Published by Redactie on augustus 17, 2025 | Category afwerken

Inleiding

Kalkzandsteen is een veelgebruikt bouwmateriaal in de huidige bouwpraktijk, zowel in nieuwbouw als in renovatieprojecten. Het materiaal wordt gemaakt van natuurlijke grondstoffen zoals zand en kalk en biedt een aantal unieke eigenschappen die het interessant maken voor zowel professionals als particulieren. Een van de voordelen van kalkzandsteen is dat het eenvoudig en snel kan worden verwerkt, maar het vereist wel specifieke technieken bij het afwerken van wanden en muren. In dit artikel wordt ingegaan op de technieken en methoden voor het afwerken van kalkzandsteen, rekening houdend met het gebruik van lijm, mortel, en eventuele afwerking met materialen zoals tegels.

De informatie is gebaseerd op beschikbare bronnen en richtlijnen van leveranciers en bedrijven met expertise op het gebied van kalkzandsteen en verlijmtechnieken. Het doel van dit artikel is om een duidelijk overzicht te geven van de technische eisen, de stappen bij het afwerken van kalkzandstenen, en de mogelijke afwerkingen.

Wat is kalkzandsteen?

Kalkzandsteen is een duurzaam bouwmateriaal dat gemaakt wordt uit zand (ongeveer 95%) en kalk (ongeveer 5%). Het wordt geproduceerd in een proces waarbij de mengsel wordt geperst en onder lage temperaturen (ongeveer 200°C) verhard. Omdat het materiaal uit natuurlijke grondstoffen bestaat en tijdens de productie weinig energie nodig is, is kalkzandsteen een milieuvriendelijke keuze. Bovendien is het een robuust materiaal dat goed geschikt is voor zowel droog als nat gebruik. Het is makkelijk te verlijmen, goed te bewerken, en biedt een hoge draagkracht.

De productie van kalkzandsteen in Nederland vindt meestal dichtbij de bouwlocaties plaats, wat het transport en de bijbehorende emissies vermindert. Bovendien worden steeds meer elektrische machines ingezet tijdens het transport en bij de productie, wat het milieuaspect verder verbetert.

Het afwerken van kalkzandstenen: Algemene principes

Het afwerken van kalkzandstenen vereist een aantal technische aandachtspunten om ervoor te zorgen dat de muur stevig, vlak en duurzaam is. De verlijmtechniek is de meest gebruikte methode bij het opbouwen van muren van kalkzandstenen. Dit verschilt van klassieke morteltechnieken, waarbij een dikke voeg gebruikt wordt. Bij het verlijmen met dunbedmortel is de voegdikte beperkt, wat zorgt voor minder materialverbruik en een snellere droogtijd.

1. Benodigde materialen

Voor het afwerken van een muur van kalkzandstenen zijn verschillende materialen nodig. Onder andere:

Kalkzandsteenblokken: deze moeten in de juiste afmetingen zijn geselecteerd, afhankelijk van de toepassing (interieur of exterieur, droog of nat).
Lijm: afhankelijk van het jaargetijde wordt ofwel zomerlijm of wintervlijm gebruikt.
Hulpmiddelen: zoals een metselkoord, waterpas, speciekuip, lijmbak, lijmschep, metseltroffel, bouwfolie, en eventueel een cementmixer.

De lijm wordt in poedervorm geleverd en moet worden gemengd met water, zoals aangegeven in de verwerkingsinstructies van de leverancier.

Stappenplan voor het afwerken van een kalkzandstenenmuur

Het afwerken van een muur van kalkzandstenen gebeurt volgens een gestructureerd stappenplan. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste stappen.

1. Bereiding en opmaat

Ruimte opmeten: voor het begin van de werkzaamheden moet de ruimte worden opgemeten. Dit omvat zowel de breedte als de hoogte van de muur.
Materiaal bestellen: op basis van de afmetingen kan het benodigde aantal kalkzandsteenblokken en lijm worden berekend. Het is verstandig om een kleine buffer aan te houden om eventuele fouten of tekorten te voorkomen.

2. Voorbereiding van de muur en het werkterrein

Afwerking van de vloer: vooraf dient de vloer schoon en vlak te zijn. Eventueel moet een PE-bouwfolie worden aangebracht als isolatie of vochtbeveiliging.
Profielen plaatsen: indien het gaat om een constructieve muur of wand die tegen het plafond loopt, dient een houten of kunststof profiel aanwezig te zijn om de bovenkant van de muur vast te leggen.
Metselkoord instellen: een metselkoord wordt gebruikt om de blokken in lijn te houden. Dit helpt bij het behouden van een rechte lijn en een vlakke muur.

3. Opzetten van de muur

Waterpascontroleren: regelmatig met een waterpas moet worden gecontroleerd of de blokken in het horizontale vlak liggen.
Verzet van de rijen: elke volgende rij wordt verzet geplaatst ten opzichte van de vorige. Dit betekent dat een rij bijvoorbeeld met een halve blok begint, waarbij de volgende rij met een vol blok begint. Dit zorgt voor een betere stabiliteit.
Lijm aanbrengen: de lijm wordt met een dikte van 3-4 mm aangebracht op het metselwerk. Dit zorgt voor een uiteindelijke voegdikte van 2 mm. Dit is een dunbedmorteltechniek die minder mortel verbruikt en sneller droogt.

4. Afgewerkt en droog

Resten verwijderen: uitpuilende lijmresten moeten binnen vier uur worden afgestoken. Dit voorkomt dat de lijm verhard en lastig te verwijderen wordt.
Droogtijd: de lijm droogt binnen een bepaalde periode, afhankelijk van het type en de omstandigheden (temperatuur, luchtvochtigheid).
Controle op vlakheid: indien de muur na droging niet voldoet aan de gewenste vlakheid, kan er een dunne pleisterlaag (3 mm) worden aangebracht. Dit is echter niet altijd nodig, aangezien kalkzandsteen al relatief vlak is.

5. Afwerking

Tegels of andere afwerkingen: indien de muur direct wordt afgelegd met tegels of andere materialen, is het vaak mogelijk om dit zonder een extra pleisterlaag te doen. Dit is afhankelijk van de toepassing en de vereisten voor vlakheid.
Isolatie: bij constructieve muren kan er gebruik gemaakt worden van cellenband of glaswol om geluidsisolatie te verbeteren.

Voordelen van het afwerken van kalkzandstenen

Het afwerken van kalkzandstenen biedt verschillende voordelen, zowel qua werkzaamheden als qua resultaat.

1. Snelheid en efficiëntie

Snelle opzet: dankzij de verlijmtechniek is het snel mogelijk om een muur op te trekken.
Minder materialverbruik: door het gebruik van dunbedmortel is minder lijm nodig, wat zowel tijd als kosten bespaart.
Snellere droogtijd: de droogtijd is korter dan bij traditionele morteltechnieken.

2. Duurzaamheid en milieuaspecten

Lage MKI (milieukostenindex): kalkzandsteen is een duurzaam materiaal met lage milieukosten vanwege het gebruik van natuurlijke grondstoffen, korte transportafstanden en lage productietemperaturen.
Circulariteit: bij gebruik van Calduran Caldubo elementen kan de muur bijdragen aan een hoge score op de milieuprestatielijst (MPG), doorgaans lager dan 0,5.

3. Toekomstbestendigheid

Eenvoudig aanpassen: kalkzandsteenwanden zijn robuust en kunnen eenvoudig worden aangepast of gerenoveerd. Denk aan het veranderen van de afwerking in de badkamer of het aanbrengen van nieuwe inrichtingselementen.
Lange levensduur: door de robuuste aard van het materiaal en de juiste afwerkingen, kunnen woningen met kalkzandsteenwanden langer meegaan. Dit bevoordert de duurzaamheid door de milieukosten te spreiden over meerdere jaren.

Nadelen en aandachtspunten bij het afwerken van kalkzandstenen

Hoewel kalkzandsteen een uitstekend bouwmateriaal is, zijn er ook een aantal nadelen en aandachtspunten bij het afwerken:

1. Beperkte compensatie van onregelmatigheden

Geen ruimte voor correcties: de dunne mortellaag biedt geen ruimte om kleine onregelmatigheden in de vloer of muur te compenseren.
Geen vulling van leemten: de lijm vult geen leemten op, wat betekent dat het metselwerk extra vlak en horizontaal moet zijn.

2. Voorwaarden voor juiste verwerking

Reinheid van de blokken: de blokken moeten schoon zijn van stof, vet en kruimels om de lijm goed te laten hechten.
Tijdsafhankelijkheid: de lijm moet binnen 4 uur na het mengen worden gebruikt, anders verliest het de gewenste eigenschappen.

Afwerkingen van kalkzandstenenwanden

Na het opzetten van een muur van kalkzandstenen kan er nog keuze gemaakt worden voor de afwerking. De keuze hangt af van de toepassing (interieur of exterieur), de gewenste esthetiek en de functie van de ruimte.

1. Tegels

Direct op kalkzandsteen aangelegd: in veel gevallen is het mogelijk om tegels direct op de kalkzandstenenmuur aan te leggen, zonder een extra pleisterlaag. Dit is vooral geschikt bij vlakke muren en bij gebruik van tegels die een goed oppervlak nodig hebben.
Egalisatie: indien nodig, kan er een 3 mm dunne pleisterlaag worden aangebracht om eventuele oneffenheden te corrigeren.

2. Pleister

3 mm pleisterlaag: als de muur niet voldoet aan de gewenste vlakheid, kan er een extra pleisterlaag aangebracht worden.
Cementgebonden mortel: voor het egaliseren en herstellen van wanden kan een cementgebonden stucmortel zoals Eurocol 658 Wandoforte gebruikt worden. Deze is ideaal voor het vlak afwerken van kalkzandstenenwanden en biedt een goede basis voor strak tegelwerk.

3. Aanpassing en herinrichting

Eenvoudig bewerken: kalkzandsteenwanden zijn eenvoudig te bewerken. Het is mogelijk om gaten te boren of schroeven te bevestigen voor het opslaan of hangen van voorwerpen.
Aanpassingen: bij toekomstige aanpassingen, zoals het veranderen van de afwerking in de badkamer of de keuken, is het eenvoudig om de bestaande muur aan te passen zonder de structuur aan te tasten.

Tips voor het afwerken van kalkzandstenen

Voor een succesvolle afwerking van kalkzandstenenwanden zijn een aantal tips en aanbevelingen van toepassing:

1. Richtlijnen volgen

Verwerkingsinstructies: het is belangrijk om de verwerkingsinstructies van de leverancier te volgen. Deze bevatten handige tips en adviezen voor het afwerken en het optimaliseren van het bouwproces.
Checklists: een checklist kan helpen om alle stappen te volgen en faalkosten te vermijden.

2. Tijdige afgift van lijmresten

Afgift binnen 4 uur: lijmresten die uitpuilen, moeten binnen vier uur worden afgestoken. Dit voorkomt dat het verhard en lastig te verwijderen wordt.

3. Regelmatige controle

Waterpascontrole: regelmatig met een waterpas controleren of de blokken horizontaal liggen.
Lijngelijkheid: het metselkoord helpt bij het behouden van een rechte lijn.

4. Juiste tools gebruiken

Ladder, waterpas, speciekuip: deze hulpmiddelen zijn essentieel voor een correcte en snelle opzet van de muur.
Cementmixer: voor grotere projecten is het verstandig om een cementmixer te gebruiken voor het mengen van lijm.

Conclusie

Het afwerken van kalkzandstenenwanden is een technisch proces dat zowel efficiënt als duurzaam kan zijn. Dankzij de verlijmtechniek is het mogelijk om snel en met weinig materialverbruik een stevige en vlakke muur op te trekken. De voordelen van kalkzandsteen – zoals de robuustheid, de duurzaamheid en de eenvoudige bewerkbaarheid – maken het een uitstekende keuze voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

Bij het afwerken van kalkzandstenen is het belangrijk om de juiste materialen en technieken te gebruiken. Het gebruik van dunbedmortel, het volgen van een gestructureerd stappenplan, en het naleven van de verwerkingsrichtlijnen zorgen voor een succesvol resultaat. Bovendien is het mogelijk om de muur direct te afwerken met tegels of met een extra pleisterlaag, afhankelijk van de gewenste uitkomst.

Voor zowel particulieren als professionals is het afwerken van kalkzandstenen een waardevolle techniek die bijdraagt aan een duurzaam en toekomstbestendig bouwproces. Door aandacht te besteden aan de technische aspecten, kan het resultaat zowel functioneel als esthetisch zijn.

Bronnen

kalkzand