Keldermuren afwerken: Technieken, Materialen en Aanbevelingen voor Vochtbestrijding

Published by Redactie on augustus 17, 2025 | Category afwerken

Afwerken van keldermuren is een essentieel onderdeil van de bouw- en renovatiepraktijk, vooral bij de bestrijding van vochtproblemen. Vocht in kelders kan schade aan de constructie veroorzaken en gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Het is daarom belangrijk om keldermuren correct af te werken, zowel qua afdichting als qua afwerking. In dit artikel worden de technieken en materialen besproken die gebruikt kunnen worden bij het afwerken van keldermuren, met aandacht voor zowel binnenaan als buitenaanzijdse afdichting, damp-open of damp-dichte materialen, en specifieke stappenplannen.

De informatie is gebaseerd op relevante praktijkadviezen en aanbevelingen van experts in de bouwsector, zoals Murprotec, Sariscompany en Coating. Deze bronnen geven inzicht in de beschikbare methoden en materialen, de voordelen en nadelen van verschillende aanpakken, en de stappen die bij het afwerken van keldermuren genomen moeten worden.

Inleiding: Het belang van het afwerken van keldermuren

Keldermuren zijn vaak blootgesteld aan vocht, ofwel in de vorm van grondvocht of condens. Dit kan leiden tot schimmelvorming, vermindering van de levensduur van de constructie, en gezondheidsproblemen. Het afwerken van keldermuren houdt daarom niet alleen de fysieke afwerking van de muren in, maar ook de afdichting tegen vocht.

Er zijn twee hoofdrichtingen voor afdichting: aan de buitenzijde of de binnenzijde. De keuze tussen deze methoden hangt af van de situatie op de locatie, de toegankelijkheid van de keldermuren, en de mate van vochtproblemen. Bovendien zijn er verschillende technieken voor afdichting, zoals het gebruik van een noppenmembraan met drainage, injectionhars, waterdichte mortels, of keldercoatings.

Naast de afdichting is het ook belangrijk om rekening te houden met de dampdichtheid van de gebruikte materialen. Er zijn zowel damp-dichte als damp-open afdichtingsmaterialen, en de keuze hangt af van het vochtprobleem en de gewenste afwerking. Bijvoorbeeld, bij een vochtige muur die niet actief lekt, kan een damp-open afdichting voldoende zijn, terwijl een waterdichte afdichting nodig is bij actieve lekkages.

Binnen- en buitenaanzijdse afdichting: Keuzes en voordelen

Afdichting aan de binnenzijde

Afdichting aan de binnenzijde van de keldermuren is vaak de meest toegankelijke en praktische optie, vooral wanneer de buitenkant van de kelder niet bereikbaar is. Deze methode maakt het mogelijk om vochtproblemen op te lossen zonder de kelder te moeten ontmuren of de omgeving te verbouwen.

Een veelgebruikte techniek bij binnenaanzijdse afdichting is het aanbrengen van een waterdichte cementmortel of een keldercoating. Deze materialen vormen een beschermlaag op de muur en voorkomen dat water de kelder binnendringt. Een voordeel van deze methode is dat het relatief snel uitgevoerd kan worden en dat het de kelder niet verder aanvult, zoals bij een soepele afdichting met noppenmembraan en valse muur (zie source 5).

Naast cementmortels en coatings zijn er ook opties voor injectionhars bij het herstel van scheuren. Deze methode wordt toegepast wanneer scheuren of breuken in de muren vocht inslaan. De experts biken de scheur uit, injecteren een hars, en vervullen de opening met een waterdicht materiaal (zie source 2 en 6).

Binnenafdichting heeft ook nadeel: het kan niet volledig voorkomen dat water de kelder bereikt via de vloer of via leidingen. Daarom is het soms noodzakelijk om ook een drainageoplossing toe te passen, waarbij water via buizen en kanalen naar een verzamelput wordt geleid (zie source 1).

Afdichting aan de buitenzijde

Afdichting aan de buitenzijde van de keldermuren is meestal een ingrijpendere en duurdere methode. Het vereist namelijk dat de keldermuren volledig ontmuurd worden en dat de afdichting aan de buitenkant van de muur wordt aangebracht. De voordelen van deze methode zijn echter aanzienlijk: het water wordt voorkomen voordat het de kelder binnendringt, en er is minder kans op vochtproblemen in de toekomst.

De buitenaan zijdse afdichting wordt vaak uitgevoerd met behulp van bitumen of vloeibaar rubber (zie source 3). Deze materialen zijn geschikt voor zware waterdruk aan de buitenzijde van de kelder. Het nadeel is dat het een grote klus is, met veel werkuren en een intensieve voorbereiding.

Een voorwaarde voor buitenaanzijdse afdichting is dat de muren vrijgemaakt worden tot aan de onderzijde van de fundering. Dit is een cruciale stap, want alleen zo kan de afdichting optimaal werken. Daarna worden eventuele scheuren en breuken uitgebikt en opgevuld met een speciaal materiaal (zie source 2 en 6).

Wanneer de afdichting aan de buitenkant is aangebracht, kan de kelder binnen weer gebruikt worden zonder aanvullende maatregelen. Het is echter aan te raden om de kelder binnen te controleren op eventuele vochtproblemen, en indien nodig een luchtbehandelingssysteem aan te brengen om de luchtvochtigheid te beheersen (zie source 1).

Soepele versus stijve afdichting: Wat is het verschil?

Binnen de binnenaanzijdse afdichting worden twee hoofdmethoden onderscheiden: soepele afdichting en stijve afdichting.

Soepele afdichting

Bij soepele afdichting wordt een waterdichtingsmembraan aangebracht op de binnenzijde van de keldermuren. Dit membraan wordt vaak gecombineerd met een noppenmembraan en kanalen, waardoor water kan worden afgevoerd naar een verzamelput. Na het afdichten wordt een valse muur geplaatst voor het membraan, wat leidt tot een verlies aan ruimte in de kelder. Deze methode is daarom minder geschikt voor kelders met beperkte ruimte of meerdere binnen- en dwarsmuren.

Stijve afdichting

Bij stijve afdichting wordt de keldermuur behandeld met een waterdichte cementmortel of keldercoating. Deze materialen vormen een directe beschermlaag op de muur, zonder dat er extra ruimte verloren gaat. Deze methode is vaak geschikter voor kelders die gebruikt worden als werkruimte of opslagruimte, waar ruimte besparing belangrijk is.

Een voordeel van stijve afdichting is dat het relatief eenvoudig uit te voeren is, en dat het geschikt is voor verschillende soorten vochtproblemen. De keuze tussen soepele en stijve afdichting hangt dus af van de situatie in de kelder en de gewenste afwerking.

Damp-dichte versus damp-open afdichting: Wat is het verschil?

Bij het afwerken van keldermuren is het belangrijk om te weten of men een damp-dichte of een damp-open afdichting moet kiezen. Deze keuze hangt af van het type vochtprobleem en de gewenste afwerking.

Damp-dichte afdichting

Een damp-dichte afdichting voorkomt dat water of vocht door de muur heen trekt. Deze methode is geschikt wanneer er sprake is van actieve lekkages of doorslaand vocht. Bijvoorbeeld, bij een muur die nat is aan de binnenkant en waaruit water sijpelt, is een damp-dichte afdichting nodig om het vocht te blokkeren.

Een voorbeeld van een damp-dichte afdichting is een waterdichte cementmortel of een epoxycoating. Deze materialen vormen een volledige barrière tegen vocht en zijn geschikt voor gebruik onder een tegelvloer of gipspleister (zie source 3 en 4).

Damp-open afdichting

Een damp-open afdichting stelt de muur in staat om te ademen. Deze methode is geschikt bij optrekkend vocht of condens, waarbij de muur niet actief lekt, maar wel vochtig is. Een damp-open afdichting zorgt ervoor dat het vocht niet door de muur trekt, maar wel kan verdampen, zodat er geen schimmelvorming of vochtige plekken ontstaan.

Een voorbeeld van een damp-open afdichting is een cementgebonden keldercoating of een bitumencoating. Deze materialen zijn geschikt voor gebruik onder een gipspleister of stucwerk (zie source 3 en 4).

Kies de juiste afdichting op basis van het vochtprobleem

Het kiezen tussen damp-dichte en damp-open afdichting vereist een grondige beoordeling van het vochtprobleem. Enkele stappen om dit te doen:

Beoordeel het type vochtprobleem: Is het actief lekken, optrekkend vocht, of condens? Gebruik eventueel een vochtmeter om dit te bepalen.
Inspecteer de muur: Is de muur nat of poederig? Is er sprake van scheuren of lekkages?
Kies het juiste materiaal: Gebruik een damp-dichte afdichting bij actieve lekkages, en een damp-open afdichting bij passieve vochtproblemen.
Bereid de muur voor: Verwijder losse delen, schimmel, en vette vlekken. Gebruik een primer of grondlaag voor betere hechting.
Controleer de duurzaamheid: Kies materialen die voldoen aan de relevante normen, zoals EN 1504-2 voor bescherming van beton.

Kelderafdichting en afwerking: Materialen en technieken

Keldercoatings: Toepassingen en keuzes

Keldercoatings zijn een veelgebruikte methode bij het afdichten van keldermuren. Ze zijn geschikt voor diverse oppervlakken, zoals beton, baksteen, cement en stuc. Ze kunnen ook gebruikt worden op vloeren, wanden en plafonds in kelders, souterrains en kruipruimtes. Daarnaast zijn ze geschikt als voorbereiding op verdere afwerking, zoals vloercoatings, tegels of wandverf (zie source 3).

Er zijn verschillende types keldercoatings:

2K-epoxycoating: Waterdicht, chemisch resistent en sterk. Geschikt voor vloeren.
Cementgebonden coating: Ademend en geschikt voor vochtige wanden.
Bitumen of vloeibaar rubber: Geschikt voor zware waterdruk aan de buitenzijde (alleen bij renovatie van buitenaf).
PU-coating: Elastisch en scheuroverbruggend.

De keuze hangt af van het type vochtprobleem, de ondergrond, en de gewenste afwerking. Bijvoorbeeld, bij actieve lekkages is een 2K-epoxycoating vaak geschikt, terwijl een cementgebonden coating beter werkt bij passieve vochtproblemen.

Afdichtingsmortels: Voor vochtdoorslag in zandkalkstenen

Bij vochtdoorslag door zandkalkstenen is het soms noodzakelijk om gebruik te maken van een afdichtingsmortel. Deze mortel kan zowel damp-dicht als damp-open zijn, afhankelijk van het vochtprobleem. Bijvoorbeeld, bij vochtdoorslag is een waterdichte damp-dichte mortel meestal aan te raden, terwijl een waterdichte damp-open mortel geschikt is bij passieve vochtproblemen (zie source 4).

Een belangrijk aspect bij het kiezen van een afdichtingsmortel is de ondergrond. De mortel moet goed hechten aan het oppervlak van de muur, en de zuiging van het oppervlak moet in overweging worden genomen. Daarnaast is het belangrijk om de mortel correct te voorbereiden en aan te brengen, bijvoorbeeld door een primer te gebruiken of losse delen te verwijderen.

Drainage in de kelder: Een compleet systeem

Drainage is een effectieve methode om vocht in de kelder te beheersen. Het werkt door water actief af te voeren, zodat het geen schade kan veroorzaken. Een drainageoplossing bestaat uit een netwerk van buizen, kanalen en noppenmembraan, dat langs de binnenzijde van de keldermuren of onder de vloer is aangelegd (zie source 1).

De stappen bij een kelderdrainagesysteem zijn:

Inspectie en voorbereiding: Inspecteer de kelder en bereid het oppervlak voor.
Aanbrengen van noppenmembraan en kanalen: Plaats een noppenmembraan langs de muren en leg kanalen aan voor het afvoeren van water.
Boren van verzamelput en installatie van pomp: Maak een verzamelput en installeer een pomp om het water naar buiten af te voeren.
Afwerken van de kelder: Voer eventuele afwerkmateriaal aan, zoals tegels of vloercoating.

Naast het afdichten van de muren is het belangrijk om ook een luchtbehandelingssysteem aan te brengen, zoals het Murprotec XTRair-systeem. Dit systeem stimuleert de luchtcirculatie in de kelder en voorkomt dat de lucht te vochtig wordt (zie source 1).

Praktijkstappen bij het afwerken van keldermuren

Het afwerken van keldermuren is een complexe klus die meerdere stappen omvat. Een overzicht van de belangrijkste stappen is:

Inspectie en diagnose: Inspecteer de kelder op vochtproblemen, scheuren, en lekkages. Gebruik een vochtmeter indien nodig.
Voorbereiding van de muur: Verwijder losse delen, schimmel, en vette vlekken. Bereid de ondergrond voor met een primer of grondlaag.
Behandelen van scheuren: Biken en opvullen van scheuren met mortel of injectiehars.
Afdichten van de kelder: Kies een afdichtingsmethode (binnen- of buitenaanzijdse afdichting, soepele of stijve afdichting) en breng het afdichtingsmateriaal aan.
Afwerken van de kelder: Voer een afwerkmateriaal aan, zoals tegels, vloercoating, of gipspleister. Zorg dat het materiaal compatibel is met de afdichting.
Luchtcirculatie verbeteren: Voeg eventueel een luchtbehandelingssysteem toe om de luchtvochtigheid in de kelder te beheersen.

Voorbeeld van een stappenplan bij binnenafdichting

Scheuren behandelen: Biken en opvullen van scheuren met mortel of injectiehars.
Afdichten van de kelder: Aanbrengen van een waterdichte cementmortel of keldercoating.
Afwerken van de vloer: Aanbrengen van een tegelvloer of vloercoating.
Afwerken van de muren: Aanbrengen van gipspleister of stucwerk.
Luchtcirculatie verbeteren: Aanbrengen van een luchtbehandelingssysteem.

Kiezen voor het juiste afwerkmateriaal

Naast het afdichten van de keldermuren is het ook belangrijk om het juiste afwerkmateriaal te kiezen. Dit materiaal moet compatibel zijn met de afdichting en geschikt zijn voor de gewenste functie van de kelder. Enkele opties zijn:

Tegels of tegelvloer: Geschikt voor gebruik onder een afdichtingssysteem en voor het bescheren van de afdichting.
Vloercoating: Bijvoorbeeld epoxy of PU-coating, geschikt voor zware gebruik en vochtbestendig.
Gipspleister of stucwerk: Geschikt voor het stucen van de muren na afdichting, mits het materiaal damp-open is.
Egaline of voorgeproduceerde vloer: Een alternatief voor een tegelvloer, geschikt voor kelders waar geen zware belasting is.

Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de compatibiliteit tussen het afwerkmateriaal en de afdichting. Bijvoorbeeld, een damp-dichte afdichting is niet geschikt onder een gipspleister, omdat het vocht niet kan verdampen en schimmel kan ontstaan. In dat geval is een damp-open afdichting aan te raden.

Afwerken na afdichting: Wanneer en hoe?

Na de afdichting is het niet altijd noodzakelijk om direct een nieuwe afwerking aan te brengen. De kelder kan gewoon gebruikt worden zoals hij is. Mocht er toch een nieuwe afwerking gewenst zijn, dan is het belangrijk om te wachten tot de afdichting volledig is uitgehard. In de meeste gevallen is een wachttijd van minimaal 28 dagen aan te raden (zie source 2 en 6).

Wanneer de afdichting is uitgehard, kan een nieuwe afwerking aangebracht worden. Het is aan te raden om dit te laten doen door een professional, zeker bij het aanbrengen van gipspleister of stucwerk. Dit zorgt voor een betere kwaliteit en minder kans op fouten of schade.

Conclusie

Het afwerken van keldermuren is een essentieel onderdeil van de bouw- en renovatiepraktijk, en vereist een zorgvuldige keuze van materialen en technieken. Afhankelijk van het vochtprobleem, de toegankelijkheid van de keldermuren, en de gewenste afwerking, kunnen verschillende afdichtingsmethoden worden toegepast, zoals binnenaanzijdse of buitenaanzijdse afdichting, soepele of stijve afdichting, en damp-dichte of damp-open afdichting.

Het is belangrijk om de situatie in de kelder grondig te analyseren, de juiste materialen te kiezen, en de afdichting correct aan te brengen. Bovendien is het aan te raden om rekening te houden met de compatibiliteit tussen afdichting en afwerking, en eventueel een luchtbehandelingssysteem aan te brengen om de luchtvochtigheid te beheersen.

Met de juiste aanpak en kennis is het mogelijk om een kelder te veranderen van een vochtige ruimte in een droog, gebruiktbare ruimte. Of het nu gaat om een kelder die gebruikt wordt als werkruimte, opslagruimte, of woning, het correct afwerken van de muren is een essentieel onderdeil van de bouw- en renovatieproces.

Bronnen

keldermuur