Afwerken van kopse kant en zijkant bij tegels: technieken en tips

Published by Redactie on augustus 17, 2025 | Category afwerken

Het afwerken van kopse kant en zijkant van tegels is een essentieel onderdeel van elke sfeer- en detailgerichte renovatieprojecten, met name wanneer het gaat om visueel indrukwekkende materialen zoals Marokkaanse zelliges, cementtegels of natuursteen. Deze zijkanten en bovenkanten zijn vaak zichtbaar in ruimtes zoals keukens, badkamers, enkele muren of overgangen en vormen dus een belangrijk onderdeel van het totale interieurbeeld. In dit artikel worden de meest gebruikte technieken en aanbevolen methodes besproken, met een focus op handgemaakte en traditionele materialen zoals Marokkaanse zelliges en cementtegels. Naast praktische toepassingen worden ook onderhoudsaspecten en materialenkeuze besproken, waarbij aandacht is voor de juiste toepassing van technieken die het resultaat optimaliseren, maar ook de levensduur van de tegels verlengen.

Inleiding

Tegels zijn niet alleen functioneel, maar ook esthetisch belangrijk in interieurs. Wanneer het gaat om het afwerken van zijkanten of bovenkanten van tegels, is het essentieel om rekening te houden met de aard van het materiaal. Handgemaakte tegels zoals de Marokkaanse zelliges of Bejmats vereisen een andere aanpak dan industriële tegels. Deze zijn vaak onregelmatig in vorm en dikte, waardoor het niet altijd mogelijk is om directe afwerkingen toe te passen. Daarnaast zijn er technische aspecten zoals het gebruik van voegen, impregnatie of het verwerken in stucwerk die van invloed zijn op het uiteindelijke resultaat. In deze tekst worden de mogelijkheden en aanbevolen methodes voor het afwerken van zijkanten en bovenkanten van tegels uitgebreid besproken, met nadruk op handgemaakte en traditionele tegels.

Technieken voor het afwerken van kopse kant en zijkant bij tegels

1. Gebruik van sierstrips

Een veelgebruikte en eenvoudige methode om zijkanten van tegels af te werken is het gebruik van sierstrips. Deze zijn verkrijgbaar bij bouwmarkten en worden gemaakt van hout of andere materialen. Ze zijn in diverse vormen en afmetingen verkrijgbaar, zoals kwart rond, halve maan of decoratieve lijsten. Het voordeel van deze methode is dat de strips relatief goedkoop zijn en makkelijk te bevestigen. Bovendien kunnen ze worden vervat in de gewenste kleur om beter aan te sluiten bij de omgeving.

De nadelen van deze methode zijn dat de sierstrip niet altijd exact aansluit op de afwerking van de tegel, wat leidt tot een minder natuurlijke uitstraling. Daarnaast kunnen deze strips, als ze niet goed bevestigd worden, losraken of door gebruik van vocht of reinigingsmiddelen vervaagd raken. Toch blijft dit een populaire keuze, vooral voor projecten waarbij snelheid en eenvoud belangrijk zijn.

2. Verstek zagen

Een esthetischere en harmonieusere oplossing is om de tegels verstek te zagen, zodat de zijkant of bovenkant in lijn ligt met de rest van het plafond of wandoppervlak. Deze techniek vereist wat meer precisie en handigheid, maar levert een elegant resultaat op. Door de tegels iets schuin af te zagen, lijkt het alsof het oppervlak doorloopt naar boven. De afwerking past dan beter aan bij de visuele stijl van de ruimte.

Een belangrijk aspect bij deze methode is de hoeveelheid extra tegels die nodig zijn. Omdat de zijkant wordt afgezaagd, is het noodzakelijk om extra tegels in te zetten om de verliezen te dekken. Het advies is om rekening te houden met ongeveer de helft extra tegels. Bovendien is het belangrijk om de graden van de afwerking goed te berekenen, zodat de schuine afwerking gelijk loopt met de rest van het oppervlak.

3. Voegen als afwerking

Een andere techniek die vaak wordt toegepast bij Marokkaanse zelliges is het uitbreiden van de voegen naar boven of naar de zijwand toe. Deze optie is relatief goedkoop, omdat er geen extra materialen nodig zijn. De voegen kunnen in een schuine lijn of in een 'glijbaan'vorm worden uitgevoegd, waardoor het afwerken van zijkanten of bovenkanten optisch wordt verborgen. Deze methode helpt ook bij het behoud van de klassieke, Mediterraanse uitstraling van zelliges.

Het nadeel van deze techniek is dat het niet altijd technisch mogelijk is, afhankelijk van de dikte van de muur of het plafond. Daarnaast kan het uitbreiden van de voegen leiden tot het opvullen van ruimtes waarin eventueel vuil of water kan terechtkomen. Het is daarom belangrijk om het afwerken van voegen zorgvuldig te doen en na te voegen om eventuele naden of gaten te sluiten.

4. Verwerken in stucwerk

De meest indrukwekkende, maar ook de duurste methode is om de tegels verwerkt in stucwerk te laten lijken. Dit betekent dat het stucwerk boven of naast de tegels gelijk loopt met de dikte van de tegels, waardoor het lijkt alsof de tegels verwerkt zijn in de muur of het plafond. Deze techniek vereist een verdikking van de muur of het plafond, met name bij zelliges (1-1,5 cm) of bejmats (2-2,5 cm). Het betreft dan een verdikking met extra stuc, houtplaten of gips.

De voordelen van deze methode zijn duidelijk: het resultaat is harmonieus en het voegt toe aan de sfeer van de ruimte. De tegels lijken alsof ze natuurlijk onderdeel uitmaken van het oppervlak. De nadeel is dat het technisch en financieel dure is, en het niet altijd mogelijk is in elke situatie. Deze methode is daarom vooral geschikt voor projecten waarbij sfeer en visuele impact prioriteit heeft.

Onderhoud en afwerking van tegels

1. Impregneren van cementtegels

Cementtegels zijn een populaire keuze in interieurs, maar ze hebben een belangrijk nadeel: ze zijn niet gebakken en hebben geen glazuurlaag. Hierdoor zijn ze gevoelig voor vuil en vocht. Om de tegels te beschermen, is het aan te raden om ze te impregneren. Door een impregneerlaag aan te brengen, wordt de tegel afgesloten tegen het binnentreden van vuil en vocht. Deze methode creëert een soort "glazuurlaag" die het oppervlak beschermt.

Er zijn drie types impregnatie: - Vlekstop: een basisproduct dat vaak als eerste laag wordt aangebracht. - Tegelolie: een olie-gebaseerd product dat meestal als tweede laag wordt gebruikt, vooral in keukens. - Scheurbestendig product: een extra beschermende laag die het oppervlak extra beschermt tegen slijtage.

Het is belangrijk om te weten dat het impregneren niet voor alle tegelsoorten nodig is. Bijvoorbeeld, marmer en terrazzo zijn gepolijst en hebben al een afgesloten oppervlak. Echter, als deze tegels met donkere voegen worden gevoegd, kan het aan te raden zijn om toch een extra laag aan te brengen om te voorkomen dat de pigmenten van de voeg in de tegel trekken. Het impregneren is echter geen oplossing voor zure reinigingsmiddelen, die de tegels kunnen beschadigen.

2. Onderhoud van Marokkaanse zelliges

Marokkaanse zelliges zijn handgemaakte tegels die vaak gebruikt worden in interieurs en soms ook buiten. Het is belangrijk om de juiste afwerking en onderhoud te kiezen om de levensduur en esthetiek van de tegels te bewaren. Een belangrijk aspect bij het onderhoud van zelliges is het afwerken van de voegen. Deze voegen moeten goed worden aangebracht om te voorkomen dat water of vuil tussen de tegels terechtkomt. Dit is vooral belangrijk als de tegels in een nattere ruimte worden gebruikt, zoals een badkamer of een buitenruimte.

Daarnaast is het aan te raden om 10% extra tegels in te zetten bij het plaatsen van zelliges. De reden hiervoor is dat de tegels soms kleine kalkaandrijvingen bevatten, die bij het natten van de tegels kunnen uitzetten en het glazuur kunnen beschadigen. Door extra tegels aan te schaffen, is er voldoende reserve om eventuele verlies of beschadigingen te dekken.

Technische kenmerken en productkenmerken van Marokkaanse zelliges

Zelliges worden gemaakt van klei afkomstig uit Fez, Marokko. De geglazuurde toplaag is vrij dun, wat betekent dat ze niet geschikt zijn voor extreme klimatologische omstandigheden. Ze zijn handgemaakt, wat betekent dat elke tegel uniek is in vorm en kleur. De zelliges worden eerst gemaakt in mallen, die groter zijn dan het eindproduct. Na het snijden en chippelen worden de tegels in ronde ovens opgestapeld, waarbij olijfpitten worden toegevoegd om de kleurverschillen te creëren. De onderste tegels worden warmer dan de bovenste, wat leidt tot subtiele kleurverschillen binnen een batch.

De droogperiode is ook belangrijk voor de einduitkomst van de zelliges. De tegels liggen tot een maand in de zon van de Sahara te drogen voordat ze geglazuurd worden. Deze langdurige droogperiode zorgt voor een natuurlijke vorming van de glazuurlaag, die beïnvloed wordt door de temperatuurvariaties.

Materialen en toepassingsgebieden

Natuursteen zoals marmer en terrazzo is een populaire keuze voor vloeren en wandafwerkingen. Deze materialen zijn geschikt voor gebruik op de zon, maar zijn gevoelig voor zure reinigingsmiddelen en slijtage. Het is aan te raden om deze tegels te impregneren, vooral als ze met donkere voegen worden gevoegd. De impregnering zorgt voor extra bescherming tegen vocht en vuil, maar biedt geen bescherming tegen zure stoffen. Daarom is het belangrijk om reinigingsproducten met een neutrale pH te gebruiken.

Cementtegels zijn een goedkope en duurzame keuze, maar vereisen extra zorg bij het onderhoud. Het impregneren van deze tegels is essentieel om ze te beschermen tegen vuil en vocht. Cementtegels zijn niet geschikt voor gebruik in nattere ruimtes, tenzij ze goed zijn gevoegd en geregeld worden onderhouden.

Spaanse tegels, in tegenstelling tot zelliges of bejmats, zijn niet geschikt voor gebruik op de zon. Ze bevatten vaak craquelé, waarin vocht kan terechtkomen. Bij vorst kan dit vocht bevriezen en de tegels volledig beschadigen. Daarom zijn Spaanse tegels niet aan te raden voor buitengebruik of in ruimtes met regelmatige nattigheid.

Restauratie en historisch passend gebruik

Bij restauratieprojecten, met name in historische gebouwen, is het belangrijk om de juiste vloerafwerking te kiezen. In utiliteitsgebouwen zoals scholen, fabrieken of winkels is het vaak gebruikelijk om steenachtige vloeren of betonvloeren te gebruiken. In arbeidershuisjes of pakhuizen zijn houten vloeren, zoals plankenvloeren of ondervloeren met parket, vaak aanwezig. In historische woningen, zoals uit de 19de eeuw, zijn houten vloeren meestal op een balklaag bevestigd. In deftige 18de-eeuwse huizen is het aan te raden om marmer of andere steenachtige vloeren te gebruiken in plaats van modernere materialen zoals granito.

Bij de keuze van een vloer is het ook belangrijk om rekening te houden met de functie van de ruimte. In keukens, gangen en badkamers zijn tegels of plavuizen vaak de voorkeurskeuze, terwijl in woonkamers houten vloeren of parket vaak worden gebruikt. In kelders zijn plavuizen of betonvloeren het meest geschikt.

Een belangrijk aspect van historisch passend gebruik is het vermijden van modernere materialen die niet passen bij de historische context van het gebouw. Bijvoorbeeld, het gebruik van kruiskopschroeven is niet aan te raden in historische constructies. Deze schroeven zijn een relatief jonge uitvinding en zijn niet geschikt voor historische onderdelen zoals schuiframen of belegstukken. In plaats daarvan is het aan te raden om oude, vertrouwde schroeven zoals koperen of messing platkopschroeven te gebruiken.

Conclusie

Het afwerken van zijkanten en bovenkanten bij tegels vereist een zorgvuldige keuze van technieken en materialen, afhankelijk van de aard van de tegels en de doelstelling van het project. Handgemaakte tegels zoals Marokkaanse zelliges vereisen bijzondere aandacht voor het afwerken van zijkanten, aangezien ze niet gelijk zijn in vorm en dikte. Technieken zoals het gebruik van sierstrips, het verstek zagen van tegels, het uitbreiden van voegen en het verwerken in stucwerk zijn allemaal geschikte opties, afhankelijk van de visuele en technische eisen.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met het onderhoud van de tegels. Cementtegels moeten geïmpregneerd worden om ze te beschermen tegen vuil en vocht, terwijl Marokkaanse zelliges extra aandacht nodig hebben bij het voegen en het gebruik van extra tegels. Bij restauratieprojecten is het aan te raden om historisch passende materialen en technieken te gebruiken, zoals het vermijden van kruiskopschroeven in historische gebouwen.

De juiste keuze van afwerkingen en onderhoudsmaatregelen zorgt niet alleen voor een mooi resultaat, maar ook voor een lange levensduur van de tegels en het onderliggende oppervlak. Door de beschikbare technieken en materialen goed te begrijpen en toe te passen, is het mogelijk om een duurzame en esthetisch aantrekkelijke afwerking te creëren die past bij de ruimte en het project.