Multiplex waterbestendig maken: methoden, materialen en praktische toepassingen

In de bouw- en renovatiepraktijk is multiplexplaatmateriaal een veelgebruikt houtproduct dat omwille van zijn structuursterkte, flexibiliteit en kosteneffectiviteit een waardevolle rol speelt. Toch heeft het hout een inherente kwetsbaarheid: het is niet waterbestendig. Deze eigenschap beperkt de toepassing van multiplex in vochtige omgevingen of in constructies die blootgesteld worden aan de elementen. Daarom is het afdichten of het maken van multiplex waterbestendig een essentieel onderdeel van elk project waarin dit materiaal wordt ingezet. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de methoden en producten die worden gebruikt om multiplex waterbestendig te maken, inclusief de voordelen, technische details en praktische toepassingsgebieden.

Inleiding

Multiplexplaat is een composietmateriaal dat bestaat uit meerdere lagen gereglisseerd en verlijmd hout. Door de opbouw en verwerking is het materiaal flexibel, sterk en relatief lichtgewicht. Hoewel het geschikt is voor zowel binnen- als buitentoepassingen, heeft het hout een zwak punt: het is niet waterbestendig. De meeste multiplexplaten kunnen niet zonder bescherming worden blootgesteld aan vocht. In de praktijk wordt daarom vaak een extra behandeling uitgevoerd om de platen waterbestendig te maken, zowel om de levensduur van het materiaal te verlengen als om schade door vocht te voorkomen.

Het maken van multiplex waterbestendig kan op verschillende manieren gebeuren. De keuze van methode hangt af van de toepassing, het type hout, de omgeving en de gewenste duurzaamheid. In de volgende hoofdstukken worden de belangrijkste methoden besproken, evenals de voor- en nadelen van elke aanpak.

Het begrip "waterbestendig" en "waterdicht" bij multiplex

Voor het begrip van de behandelingen is het belangrijk om duidelijkheid te scheppen tussen de termen "waterbestendig" en "waterdicht". In de context van multiplex betekent "waterbestendig" dat het materiaal gedeeltelijk bestand is tegen vocht en beperkte natte belasting kan verdragen. "Waterdicht" daarentegen duidt op een volledige bescherming tegen vochtinvoer en is meestal het gevolg van een intensieve behandeling of het gebruik van een speciale verlijming.

WBP-verlijming: een basismaatregel

Een bekende technische term in de context van multiplex is WBP, afgekort van Water Boiled Proof. Platen die zijn vervaardigd met deze verlijming zijn in principe geschikt voor gebruik in vochtige omgevingen, zoals badkamers of bijkeukens. De WBP-verlijming betekent dat de lijm die wordt gebruikt tussen de houtlagen bestand is tegen kookwater. Dit voorkomt dat de lagen onderling losgaan bij vochtbelasting. Echter, zoals aangegeven in bron [2], betekent dit niet dat het multiplex zelf waterbestendig is. De houtlagen zijn immers niet verder beschermd en kunnen nog steeds aangestaan worden door vocht.

Dit betekent dat WBP-verlijming slechts een deeloplossing biedt. Het vermindert de risico's op losgaan van de plaat, maar het beveiligt het hout niet tegen schimmel, verval of rotting. Daarom is een extra behandeling van het houtoppervlak vaak noodzakelijk.

Methoden voor het maken van multiplex waterbestendig

1. Impregneermiddelen

Een veelgebruikte methode voor het afdichten van multiplex is het gebruik van een impregneermiddel. Impregneermiddelen zijn vloeistoffen die in het hout worden gepercolerd om de poriën en microgaten te vullen, waardoor vochtinvoer wordt voorkomen. Deze behandeling is transparant en behoudt daardoor de natuurlijke uiterlijk van het hout.

Woodcon: een bekende oplossing

In bron [2] wordt Woodcon genoemd als een speciaal ontwikkelde impregnering voor multiplex. Het product is geformuleerd om de poriösiteit van het hout te herzien en het daardoor bestand te maken tegen vocht. De verpakking van Woodcon geeft aan dat het product een 15-jarige garantie biedt, wat op duidt op een relatief duurzame oplossing. Het product is verkrijgbaar in verschillende flesgroottes en is eenvoudig aan te brengen.

Het is belangrijk om te weten dat de effectiviteit van Woodcon afhankelijk is van de natuurlijke poreusiteit van het hout. Bij poreuze houtsoorten is een hogere verbruik per oppervlakte te verwachten. Dit betekent dat het product vooral geschikt is voor platen die minder strak zijn in hun structuur.

2. Nano-technologie: Woodseal Pro

Een modernere variant op impregneermiddelen is Woodseal Pro, beschreven in bron [4]. Dit product maakt gebruik van nano-technologie om een ultradunne, maar krachtige laag aan te brengen op het hout. De nano-technologie zorgt ervoor dat het product niet alleen waterbestendig is, maar ook bestand tegen algen, schimmel en meeldauw.

Een belangrijk voordeel van Woodseal Pro is dat het niet afblaadt of afschilfert, in tegenstelling tot traditieonle verf of beits. Dit maakt het een duurzamere oplossing, omdat het minder vaak opnieuw moet worden aangebracht. Bovendien is het product geschikt voor zowel binnen- als buitentoepassingen.

3. Beitsen

Een andere methode is het gebruik van houtbeits, zoals beschreven in bron [6]. Een beits is een mengsel van verf en olie dat in het hout wordt gedreven om de vochtige omgeving tegen te gaan. Beitsen zijn vooral geschikt voor buitenprojecten, omdat ze zowel UV-straling als vocht bestaan.

Voorbereiding en toepassing

Voor het aanbrengen van een beits moet het multiplex eerst worden voorbereid. Dit omvat het repareren van scheuren en oneffenheden, gevolgd door een grondige schuursessie. Daarna kan de beits worden aangebracht met een tuinsproeier, zodat het product gelijkmatig over het oppervlak wordt verspreid. Na het drogen wordt de overtollige beits weggeveegd en wordt eventueel een tweede laag aangebracht.

De beitsmethode is goedkoper dan het kopen van voorgeimpregneerde platen en geschikt voor zelfstandig uitvoeren. Het nadeel is dat de beits regelmatig opnieuw moet worden aangebracht, aangezien het niet permanent is.

4. Polyurethaanlak

Een veelgebruikte manier om multiplex waterbestendig te maken is het aanbrengen van polyurethaanlak, zoals uitgelegd in bron [6]. Deze lak vormt een hard, waterdichte laag op het houtoppervlak. De methode vereist enkele stappen:

1. Grondlak aanbrengen: om het hout voor te bereiden en het verwerken van de lak te vergemakkelijken.
2. Schuren: fijn schuren met korrelgrootte 220 om een glad oppervlak te verkrijgen.
3. Lak aanbrengen: in twee lagen, zowel op de voorkant als de achterkant van de plaat.

De voordelen van polyurethaanlak zijn:

• Het is duurzaam.
• Het biedt een aantrekkelijke afwerking.
• Het is geschikt voor buitentoepassingen.

Het nadeel is dat het product niet transparant is, wat betekent dat de natuurlijke structuur van het hout niet zichtbaar blijft. Bovendien is het proces wat meer tijdrovend dan het gebruik van een beits of impregneermiddel.

5. Verf of lak

Hoewel verf of lak niet specifiek wordt genoemd in de context van waterbestendigheid, zijn deze producten niet de meest aanbevolen optie voor het maken van multiplex waterbestendig. Volgens bron [5], is het gebruik van verf of lak minder duurzaam dan impregneermiddelen of beitsen. Deze producten kunnen afbladderen of afschilferen, waardoor het hout weer blootgesteld wordt aan de elementen. Daarnaast is het nodig om de verf of lak regelmatig opnieuw aan te brengen, wat de kosten en het werkvervoeging verhoogt.

Keuze van methode afhankelijk van toepassing

De keuze van methode hangt sterk af van de toepassing van het multiplex. Voor binnenprojecten zoals het maken van kasten of vloeren in een badkamer is een WBP-verlijmde plaat vaak voldoende, mits deze extra wordt afgewerkt met een impregneermiddel. Voor buitentoepassingen, zoals het maken van een dek of een tafel, zijn beitsen of polyurethaanlak betere opties, aangezien deze de plaat beter beschermen tegen weersinvloeden.

De volgende tabel geeft een overzicht van de geschiktheid van de verschillende methoden:

Praktische toepassingen van waterbestendig multiplex

Waterbestendig multiplex wordt toegepast in diverse projecten, zowel in de bouw als in de meubelindustrie. De volgende secties geven een overzicht van enkele veelvoorkomende toepassingsgebieden.

1. Vloeren en daken

Multiplex wordt vaak gebruikt als onderdeel van vloeren of daken. In deze toepassingen is het belangrijk dat de platen goed worden afgewerkt om vocht en schimmel te voorkomen. Voor buitenvloeren of daken is een beits of impregneermiddel aan te raden. Voor daken is het aan te raden om ook een dakbedekking aan te brengen, zoals een bitumenlak of een waterdichte folie, om de bescherming te versterken.

2. Badkamermeubelen en wandpanelen

In badkamers is multiplex vaak te vinden in kasten, wandpanelen of vloeren. In deze ruimtes is het gebruik van WBP-verlijmde platen essentieel, omdat de omgeving vochtig is. Daarnaast is het aan te raden om de platen aan te vullen met een impregneermiddel om schimmelvorming te voorkomen.

3. Tuinmeubelen

Multiplex is ook vaak te vinden in tuinmeubelen, zoals tafels, banken of schuren. In deze toepassingen is het aan te raden om de platen te behandelen met een beits of polyurethaanlak, aangezien deze producten goed bestand zijn tegen regen, vorst en zonlicht. Een beits is vooral geschikt voor projecten waarbij de natuurlijke houtstructuur moet blijven zichtbaar.

4. Constructies in vochtige omgevingen

Multiplex wordt ook gebruikt in constructies in vochtige omgevingen, zoals op schepen of in de horticultuur. In deze gevallen is het gebruik van WBP-verlijmde platen vereist, aangevuld met een extra behandeling met een impregneermiddel of beits.

Kiezen tussen het kopen van waterbestendig multiplex en het zelf afdichten

Voordeel van kopen

Een alternatief is het kopen van al waterbestendig multiplex. Deze platen zijn meestal duurder dan standaardplaten, maar vereisen geen extra behandeling. Voordelen zijn:

• Tijdbesparing: geen extra werkstap nodig.
• Duurzaamheid: het product is al vooraf afgewerkt.
• Kwaliteit: het materiaal is vaak van hogere kwaliteit.

Voordeel van zelf afdichten

De keuze om zelf te afdichten is vaak kosteneffectiever, zoals aangegeven in bron [5]. Het maakt het mogelijk om de behandeling aan te passen aan de specifieke toepassing en om het hout volledig te beschermen. Bovendien is het een goede optie voor zelfstandige projecten, zoals het maken van meubels of het afdichten van een tafel.

Het nadeil is dat het meer tijd en kennis vereist. Het is belangrijk om de stappen goed te volgen en de producten volgens de aanwijzingen aan te brengen. Een verkeerde aanpak kan leiden tot onvoldoende bescherming of schade aan het hout.

Kwaliteit van het hout en invloed op de behandeling

De kwaliteit van het multiplex en de houtsoort bepalen ook de manier waarop het moet worden afgewerkt. In bron [3] wordt Okoume multiplex genoemd als een veelgebruikte houtsoort die geschikt is voor binnen- en buitentoepassingen. Dit hout is relatief strak van structuur en is daarom goed te impregneren of te beitsen. Het is aan te raden om de randen en gaten goed af te werken met een randsealer om vochtintrede te voorkomen.

Andere houtsoorten, zoals Douglas of spruce, kunnen meer behandeling vereisen vanwege hun hogere poreusiteit. In dergelijke gevallen is het aan te raden om een impregneermiddel te gebruiken, omdat beitsen of laks niet voldoende zijn om het vocht binnen te houden.

Technische aspecten van het afdichten van multiplex

1. Oppervlaktevoorbereiding

Een goed resultaat begint bij de voorbehandeling van het oppervlak. Dit omvat het repareren van scheuren, het schuren van het hout en het verwijderen van vuil of olie. Een glad oppervlak zorgt ervoor dat de behandeling goed kan vasthouden.

2. Aanbrengtechniek

De manier waarop een product wordt aangebracht is cruciaal voor het resultaat. Beitsen bijvoorbeeld moeten gelijkmatig en volledig worden aangebracht om lekkages te voorkomen. Bij impregneermiddelen is het belangrijk om het product volgens de instructies aan te brengen, bijvoorbeeld met een verfkwast of een spuitpistool.

3. Aantal lagen

Voor een optimale bescherming is het vaak nodig om meerdere lagen aan te brengen. Bij beitsen of impregneermiddelen is dit aan te raden. Bij polyurethaanlak is het aan te brengen van twee lagen standaard. Het is belangrijk om te wachten tot de eerste laag droog is voordat de tweede laag wordt aangebracht.

Veiligheid en milieuvriendelijkheid

Bij het kiezen van een behandeling is het ook belangrijk om rekening te houden met veiligheid en milieuvriendelijkheid. Sommige producten bevatten harmo-nieuwe stoffen of verdampende organische stoffen (VOCs) die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. In dat geval is het aan te raden om watergebaseerde producten te kiezen, zoals beitsen of Woodseal Pro.

Daarnaast is het belangrijk om de producten volgens de instructies te gebruiken en beschermingsmiddelen zoals handschoenen, oogbescherming en een mondbescherming te gebruiken. Het is ook aan te raden om de producten op een goed geventileerde plaats te gebruiken om de inademing van dampen te voorkomen.

Kostenoverzicht van behandelingen

De kosten van behandelingen variëren afhankelijk van de methode en het product. De volgende tabel geeft een overzicht van de gemiddelde kosten per m² voor de beschreven methoden:

Let op: de prijzen zijn indicatief en kunnen variëren per merk en leverancier. Het is aan te raden om meerdere producten te vergelijken en eventueel een testafdeling te gebruiken om het beste resultaat te verkrijgen.

Conclusie

Multiplex is een veelzijdig en betrouwbaar materiaal dat in diverse toepassingen gebruikt wordt. Omdat het echter niet inherent waterbestendig is, is het noodzakelijk om het materiaal te behandelen om schade door vocht te voorkomen. De beschikbare methoden variëren van impregneermiddelen en beitsen tot polyurethaanlak, waarbij elke methode specifieke voordelen en nadelen heeft.

De keuze van behandeling moet afhankelijk zijn van de toepassing, de omgeving en de gewenste duurzaamheid. Voor binnenprojecten is een WBP-verlijmde plaat vaak voldoende, mits deze extra wordt afgewerkt. Voor buitentoepassingen is een beits of impregneermiddel beter aangewezen. De behandeling moet altijd goed worden uitgevoerd, met aandacht voor voorbereiding en aanbrengtechniek, om een optimale bescherming te verkrijgen.

Door het maken van multiplex waterbestendig, wordt niet alleen de levensduur van het materiaal verlengd, maar ook de functionaliteit en esthetica behouden. Dit maakt het een slimme keuze voor zowel professionals als DIY-enthusiast.

Bronnen

1. tomasrosprim.com: 3 manieren om multiplex waterdicht te maken
2. ecoformeurope.nl: Hoe multiplex watervast maken
3. houthandelonline.nl: Okoume multiplex
4. houtwaterdichtmaken.nl: Woodseal Pro
5. maken-doejezo.nl: Multiplex watervast maken
6. wikihow.com: Hoe multiplex waterdicht maken