De invloed van kunst en design op de woonruimte: Trends en betekenissen op de PAN 2024

Inleiding

De PAN (Praemium Amsterdam) is jaarlijks een van de belangrijkste platforms in Nederland voor kunsthandel en design. In 2024 bracht de tentoonstelling niet alleen unieke kunstwerken en meubels, maar ook een diepere kijk op hoe kunst en design de woonruimte beïnvloeden. De presentaties van zeldzame stukken, historische werken en innovatieve ontwerpen geven inzicht in de waarden, technieken en esthetiek die de woonruimte bepalen. Voor eigenaren van woningen, DIY-enthusiasten en professionals in de bouw- en interieurbranche biedt dit een inspiratiebron en een beter begrip van de rol die kunst en design spelen in het creëren van functionele en emotionele ruimtes.

Deze artikelen zijn gebaseerd op de uiteenzettingen en verkopen die tijdens de PAN 2024 plaatsvonden. De nadruk ligt op de betekenis van kunst en design in de woonruimte, de historische context van bepaalde stukken en de technische aspecten van hun uitvoering. Hiermee wordt een brug geslagen tussen de kunstmarkten en de woonruimte, waarbij de praktische en emotionele dimensies van het interieur centraal staan.

Kunst als verrijking van de woonruimte

Historische waarde en emotionele impact

Kunst in de woonruimte gaat verder dan esthetiek. Het draagt bij aan de historische waarde van een ruimte en creëert emotionele banden. Op de PAN 2024 werden kunstwerken vertegenwoordigd die dateren van het begin van de twintigste eeuw tot heden. Deze stukken tonen de ontwikkeling van kunsttechnieken, thema’s en materialen. Zo werd bijvoorbeeld een schilderij van Jan Sluijters verkocht, een kunstenaar die in de jaren 1910 actief was. Zijn werk Music Hall, uit 1911, is niet alleen een visueel sterk stuk, maar ook een historisch getuigenis van de tijd waarin het is ontstaan.

Het gebruik van olieverf en wasverven, zoals bij kunstenaars van De Ploeg in de jaren 1920, toont aan hoe technieken beïnvloeden hoe een kunstwerk eruit ziet en voelt. Conservator Han Steenbruggen onderzocht deze wasverven en concludeerde dat ze uitermate geschikt waren voor expressieve schilderijen. Deze techniek gaf de kunstenaars de mogelijkheid om snel te werken en brede, krachtige gebaren te maken, wat resulteerde in kunstwerken met een sterke emotie.

Verzamelaarschap als levensstijl

Op de PAN 2024 was het thema van het verzamelaarschap centraal. Een illustratie daarvan is het campagnebeeld van Nynke Tynagel, dat een verzamelaarskoppel toont dat zich omringd voelt door een indrukwekkende collectie van kunst, antiek en design. Het idee dat verzamelingen emotioneel worden bepaald en niet door strikte categorieën, is een moderne benadering van hoe mensen wonen en wonen. De verzamelaars zien hun woning als een soort moderne Wunderkammer, waarin alles – van kunstwerken tot antieke objecten – zijn eigen plek heeft.

Dit benadrukt hoe kunst en design niet alleen een ruimte verfraaien, maar ook een persoonlijke verhalen vertellen. Zoals de verzamelaars in het campagnebeeld, zoeken ook andere mensen op de PAN 2024 naar stukken die hen spreken, zowel qua vorm als inhoud.

De rol van kunst in het interieur

De keuze van kunst in de woonruimte beïnvloedt niet alleen de sfeer, maar ook de functionaliteit. Bijvoorbeeld, een schilderij dat een open deur of een landschap toont, kan het gevoel van ruimte vergroten. Daarnaast werkt kunst vaak als een focuspunt in een kamer. De PAN 2024 toonde hoe zowel moderne als historische werken deze functie vervullen. De schilderijen van Theo Lohmann, zoals De open deur (1916-1922), zijn daar een voorbeeld van.

Design in de woonruimte: functionaliteit en esthetiek

Historische designstukken

Designobjecten uit vroegere eeuwen hebben een unieke waarde, zowel qua techniek als qua invloed op de woonruimte. Op de PAN 2024 werden stukken tentoongesteld die dateren van de zeventiende tot de twintigste eeuw. Een voorbeeld is het wortelnoten Nederlands topbureau uit circa 1750, een Lodewijk XV-stuk met een hoogte van 220 cm. Dit soort meubels is niet alleen praktisch, maar ook een getuigenis van de handwerkkunsten van die tijd.

De Secretaire à abattant, ook uit de Lodewijk XV-stijl, is een ander voorbeeld van een designobject dat zowel functioneel is – het is een kast met een schuifdeur – als visueel indrukwekkend. Dit soort meubels was in de 18de eeuw een symbool van rijkdom en culturele betrokkenheid.

Moderne designontwerpen

De PAN 2024 toonde ook moderne designwerken, zoals de BLF (Birch laminated Fauteuil) van Aldo Bakker uit 2002. Deze stoel is handgemaakt en toont de invloed van het minimalisme in de designwereld. Het gebruik van laminatie van berk geeft het stuk een licht, elegante uitstraling, terwijl het functioneel is voor het gebruik in een woonkamer of werkkamer.

Een ander voorbeeld is de Rietveld-stoel uit de jaren 50. Deze stoel, gemaakt van één plaat aluminium, is zeldzaam en illustreert hoe designers de materialen en vormen van hun tijd gebruiken om functionele en esthetische objecten te creëren. De stoel is in de jaren 50 gemaakt en was tot voor kort slechts in vier prototypes bekend. Dit benadrukt hoe designwerken ook collectieobjecten worden, die een waarde krijgen door zeldzaamheid en historische betekenis.

De rol van design in het interieur

Designobjecten zijn een essentieel onderdeel van de woonruimte. Zij bepalen niet alleen de esthetiek, maar ook de functionaliteit. Zoals bij de PAN 2024 te zien was, worden designstukken vaak zo ontworpen dat ze zowel nuttig zijn als een visuele centrale rol spelen. Bijvoorbeeld, de Piëta van de Meester van Rabenden, een lindehouten sculptuur uit circa 1520, is niet alleen een religieus stuk, maar ook een emotioneel centraal punt in een woonruimte.

De emotie die een designstuk uitstraalt, is vaak afhankelijk van de techniek waarmee het is gemaakt. Bijvoorbeeld, de Piëta is uitgevoerd met originele polychromie, waarbij de kleuren en details van het hout worden benut om een emotioneel effect te creëren. Dit maakt het stuk tot een bijzondere aanwinst in een woonruimte, waarin het niet alleen visueel indrukwekt, maar ook een emotionele band creëert.

Kunst en design in de collectie: het fenomeen van het verzamelen

Verzamelaars en hun collecties

Het verzamelen van kunst en design is een fenomeen dat steeds populairder wordt. Op de PAN 2024 werd duidelijk dat verzamelaars niet alleen op zoek zijn naar zeldzame stukken, maar ook naar objecten die emotioneel en esthetisch aansluiten bij hun persoonlijke smaak en levensstijl. Zoals het koppel in het campagnebeeld, zoeken ook andere verzamelaars naar stukken die hun woning verrijken.

Het verzamelen is vaak een proces van ontdekking. De PAN biedt een platform waarop verzamelaars zowel historische als moderne stukken kunnen vinden. Een voorbeeld is de aankoop van een kinderstoel van Rietveld uit circa 1970, die met een vraagprijs van €25.000 werd aangeboden. Dit soort objecten is zeldzaam en heeft een hoge collectiewaarde, maar ook een emotionele betekenis voor de verzamelaar.

De invloed van design op collecties

Designobjecten vormen vaak een centrale rol in collecties. Zoals bij de PAN 2024 te zien was, zijn designstukken vaak het resultaat van innovatie en technische kunde. Bijvoorbeeld, de EightStar of Apollo 8 diamanten, die het Hearts & Arrows patroon vertonen, zijn een voorbeeld van het perfecte slijpsel. Deze diamanten zijn niet alleen van hoge kwaliteit, maar ook emotioneel indrukwekkend door hun schittering en symmetrie.

Het Hearts & Arrows patroon, ontdekt in Japan in 1988 door Kinsaku Yamashita, toont aan hoe techniek en esthetiek samenwerken om een uniek object te creëren. Dit benadrukt hoe design niet alleen functioneel is, maar ook een collectieobject kan worden.

De rol van musea en kunsthandel in de woonruimte

Samenwerking tussen kunsthandel en musea

De relatie tussen kunsthandel en musea is een belangrijk thema in de kunstwereld. Op de PAN 2024 werd dit benadrukt in een discussie met Chris Uhlenbeck en Willem Jan Hoogsteder. Deze dialoog toonde hoe kunsthandel en musea samenwerken om kunstwerken beschikbaar te maken voor het publiek. Musea zorgen voor bewaring en onderzoek, terwijl kunsthandel ervoor zorgt dat kunstwerken in particuliere collecties terechtkomen.

Een voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen PAN-deelnemer Ad van den Bruinhorst en musea zoals Museum Boijmans van Beuningen en het Nieuwe Instituut. Tijdens de tentoonstelling werd een expo georganiseerd waarin objecten uit deze collecties werden tentoongesteld. Deze samenwerking maakt kunstwerken toegankelijker voor het publiek en laat zien hoe kunst en design in de woonruimte een rol spelen.

De kwaliteit van antiek

Een andere discussie tijdens de PAN 2024 was over wat bepaalt de kwaliteit van een antiek stuk. Emiel Aardewerk en Joseph Estié gaven hierin hun visie. Volgens hen zijn de kwaliteit van het materiaal, de uitvoering en de historische waarde bepalende factoren. Bijvoorbeeld, een handgekleurde aardglobe uit 1848, die in de tentoonstelling werd vertegenwoordigd, is een object dat zowel historisch als technisch waardevol is. Het gebruik van handgekleurde verfslagen en de detailrijkheid van de aanduidingen maakt het tot een uniek object.

Deze discussie benadrukt hoe het verzamelen van antiek een vak is dat kennis van de geschiedenis, techniek en esthetiek vereist. Voor eigenaren van woningen en DIY-enthusiasten is dit een inspiratie om hun ruimte te vullen met objecten die niet alleen mooi zijn, maar ook een verhaal vertellen.

Conclusie

De PAN 2024 toonde hoe kunst en design een centrale rol spelen in de woonruimte. Zowel historische werken als moderne ontwerpen hebben een impact op de sfeer, functionaliteit en emotionele betekenis van een ruimte. Het verzamelen van kunst en design is een fenomeen dat niet alleen esthetisch is, maar ook een persoonlijke verhalen vertelt. Door kunst en design in de woonruimte te integreren, creëren mensen een plek die niet alleen functioneel is, maar ook een reflectie van hun persoonlijkheid en smaak.

Voor eigenaren van woningen, DIY-enthusiasten en professionals in de bouw- en interieurbranche biedt de PAN een inspiratiebron en een beter begrip van de rol die kunst en design spelen in het creëren van functionele en emotionele ruimtes. De tentoonstelling benadrukt hoe kunst en design niet alleen de woonruimte verfraaien, maar ook een betekenisvolle rol spelen in het leven van de inwoner.

Bronnen

1. PAN Amsterdam 2024