De kracht van vertaling: hoe zorgvuldig vertalen bijdraagt aan verhalen en cultuur

Inleiding

Vertalen is meer dan het overzetten van woorden van de ene taal naar de andere. Het is een kunst die vereist dat de vertaler niet alleen de betekenis van het oorspronkelijke werk begrijpt, maar ook de nuances, de sfeer en de culturele context. In de wereld van literatuur, en ook in andere domeinen zoals real estate, renovation en construction, speelt vertalen een cruciale rol bij het overbrengen van ideeën, concepten en historische contexten. De Filter Vertaalprijs, die jaarlijks wordt uitgereikt, benadrukt de waardering voor uitzonderlijke vertaalprestaties en toont aan hoe belangrijk een deskundige vertaling is voor het begrip en de waardering van een werk.

In dit artikel bekijken we aandachtig enkele uitmuntende vertalingen die genomineerd werden voor de Filter Vertaalprijs 2019. Deze voorbeelden geven een indruk van de complexiteit en het vakmanschap die nodig zijn om een vertaling te maken die niet alleen accuraat is, maar ook levendig en betrokken. De analyses van de jury laten zien hoe vertalers woorden en stijl kunnen transformeren om een verhaal volledig te overbrengen naar een nieuwe taal en cultuur.

Deze beschouwing is relevant voor iedereen die betrokken is bij communicatie, zowel in het dagelijks leven als in professionele contexten. Voor professionals in de bouw- en renovatiebranche kan het inzicht in de kunst van vertalen helpen bij het begrijpen van technische documentatie, het interpreteren van bouwvoorschriften en het communiceren over complexe bouwprojecten. Daarom is het belangrijk om het vak van vertalen serieus te nemen en te erkennen dat het niet alleen een technische, maar ook een culturele en emotionele overbrugging betreft.

De rol van de vertaler in de literaire traditie

Een goede vertaling is niet alleen een technische uitvoering, maar ook een interpretatieve kunst. De vertaler moet niet alleen de betekenis van de oorspronkelijke tekst overbrengen, maar ook de stijl, de toon en de emotionele lading vasthouden. In het geval van boeken die geschreven zijn in een andere taal en cultuur, is dit een uitdaging die vereist dat de vertaler zich diep in de oorspronkelijke context en de taal van de auteur verdiept.

De jury van de Filter Vertaalprijs 2019 benadrukte bijvoorbeeld hoe belangrijk het is dat een vertaler niet alleen woorden vertaalt, maar ook de sfeer en de nuances van een tekst behoudt. In de motivering van de genomineerde vertalingen wordt duidelijk dat een vertaler moet kiezen voor de juiste woorden, zinnen en structuren die het oorspronkelijke werk in een nieuwe taal levendig maken. Dit is niet alleen een taalkundige opgave, maar ook een culturele. De vertaler moet ervoor zorgen dat de lezer het boek niet alleen begrijpt, maar ook ervaart zoals de auteur het bedoelde.

In het geval van een juridisch ingewikkeld boek, zoals De zwarte heer Bazetub van Albert Vigoleis Thelen, vertaald door Wil Boesten, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler de complexiteit en de ethische dimensie van het werk behoudt. Zowel de taal als de inhoud moeten zorgvuldig worden overgezet om ervoor te zorgen dat de lezer in staat is om het werk volledig te begrijpen en ertoe te worden betrokken.

In het geval van een roman zoals Oogzenuw van María Gainza, vertaald door Trijne Vermunt, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler niet alleen de tekst vertaalt, maar ook de stijl van de auteur behoudt. In dit geval was het de uitdaging om de vloeiende, maar tegelijkertijd discontinue en kaderloze stream of consciousness van de auteur over te brengen in een manier die de lezer in staat stelt om het verhaal te volgen en te begrijpen.

De technische kant van vertalen

Vertalen vereist niet alleen een sterke taalvaardigheid, maar ook een diepe kennis van de technische aspecten van taal en communicatie. In de context van bouw- en renovatieprojecten, waarin technische documentatie vaak moet worden vertaald, is het essentieel dat de vertaler niet alleen de betekenis van de woorden begrijpt, maar ook de context en de technische specificaties. Een vertaler moet bijvoorbeeld weten wat een "riem met duizend steken" is – een amulet gebruikt door Japanse soldaten – en hoe dit in het Nederlands moet worden overgezet zonder de betekenis of de culturele context te verliezen.

In de vertaling van Het hoofdkussenboek van Sei Shōnagon, vertaald door Jos Vos, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler niet alleen de tekst vertaalt, maar ook de historische en culturele context behoudt. In dit geval was het bijvoorbeeld belangrijk om te weten wat "ondol" betekent – een Koreaanse vorm van vloerverwarming – en hoe dit in het Nederlands moet worden vertaald om de lezer in staat te stellen om het verhaal te begrijpen en te waarderen.

De jury benadrukte ook hoe belangrijk het is dat de vertaler ervaring heeft met het vertalen van historische en culturele teksten. In het geval van Menselijke voorwaarden van Kōbō Abe, vertaald door Jos Vos, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler niet alleen de tekst overbrengt, maar ook de historische context en de culturele nuances behoudt. In dit geval was het bijvoorbeeld belangrijk om te weten dat er in 1941 een zakformaatboekje in omloop was met de omineuze titel Morele richtlijnen voor op het slagveld, en hoe dit in het Nederlands moet worden vertaald om de lezer in staat te stellen om het verhaal te begrijpen en te waarderen.

De emotionele en culturele kant van vertalen

Naast de technische aspecten van vertalen, is het ook belangrijk om de emotionele en culturele kant van vertalen te begrijpen. Een goede vertaling moet niet alleen de betekenis van de woorden overbrengen, maar ook de emotionele lading en de culturele context behouden. In het geval van een roman zoals Oogzenuw van María Gainza, vertaald door Trijne Vermunt, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler niet alleen de tekst vertaalt, maar ook de emotionele lading en de culturele context behoudt.

In dit geval was het bijvoorbeeld belangrijk om te weten dat de vertelster zichzelf beschrijft met smakelijke spot, en hoe dit in het Nederlands moet worden vertaald om de lezer in staat te stellen om het verhaal te begrijpen en te waarderen. In het geval van een boek zoals De zwarte heer Bazetub van Albert Vigoleis Thelen, vertaald door Wil Boesten, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler de ethische dimensie van het werk behoudt.

De jury benadrukte ook hoe belangrijk het is dat de vertaler ervaring heeft met het vertalen van emotionele en culturele teksten. In het geval van Het hoofdkussenboek van Sei Shōnagon, vertaald door Jos Vos, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler niet alleen de tekst overbrengt, maar ook de historische context en de culturele nuances behoudt. In dit geval was het bijvoorbeeld belangrijk om te weten dat de vertaler ervaring heeft met het vertalen van historische en culturele teksten, en hoe dit in het Nederlands moet worden vertaald om de lezer in staat te stellen om het verhaal te begrijpen en te waarderen.

De rol van de vertaler in de moderne wereld

In de moderne wereld, waarin communicatie en informatie uitwisseling steeds belangrijker worden, is de rol van de vertaler essentieel. In de context van real estate, renovation en construction is het vaak nodig om technische documentatie, bouwvoorschriften en andere professionele teksten te vertalen. Dit vereist niet alleen een sterke taalvaardigheid, maar ook een diepe kennis van de technische aspecten van bouw en renovatie.

In de context van bouwprojecten is het bijvoorbeeld belangrijk dat de vertaler begrijpt wat een "riem met duizend steken" is – een amulet gebruikt door Japanse soldaten – en hoe dit in het Nederlands moet worden overgezet. In het geval van een historisch boek zoals Menselijke voorwaarden van Kōbō Abe, vertaald door Jos Vos, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler niet alleen de tekst overbrengt, maar ook de historische context en de culturele nuances behoudt.

In de context van real estate en renovation is het ook belangrijk dat de vertaler ervaring heeft met het vertalen van technische documentatie. In het geval van bouwprojecten is het bijvoorbeeld belangrijk dat de vertaler begrijpt wat een "ondol" is – een Koreaanse vorm van vloerverwarming – en hoe dit in het Nederlands moet worden vertaald. In het geval van een historisch boek zoals Het hoofdkussenboek van Sei Shōnagon, vertaald door Jos Vos, benadrukte de jury hoe belangrijk het is dat de vertaler ervaring heeft met het vertalen van historische en culturele teksten.

Conclusie

De kunst van vertalen is een essentieel onderdeel van de literaire traditie, maar het is ook van groot belang in andere domeinen, zoals real estate, renovation en construction. Een goede vertaling vereist niet alleen een sterke taalvaardigheid, maar ook een diepe kennis van de technische aspecten van taal en communicatie. In de context van bouwprojecten en renovatieprojecten is het vaak nodig om technische documentatie, bouwvoorschriften en andere professionele teksten te vertalen. Dit vereist dat de vertaler niet alleen de betekenis van de woorden begrijpt, maar ook de context en de technische specificaties.

De Filter Vertaalprijs benadrukt de waardering voor uitzonderlijke vertaalprestaties en toont aan hoe belangrijk een deskundige vertaling is voor het begrip en de waardering van een werk. De analyses van de jury laten zien hoe vertalers woorden en stijl kunnen transformeren om een verhaal volledig te overbrengen naar een nieuwe taal en cultuur. In de context van real estate, renovation en construction is het belangrijk om te erkennen dat vertalen niet alleen een technische, maar ook een culturele en emotionele overbrugging betreft. Voor professionals in deze branche kan het inzicht in de kunst van vertalen helpen bij het begrijpen van technische documentatie, het interpreteren van bouwvoorschriften en het communiceren over complexe bouwprojecten.

Bronnen

1. Filter Vertaalprijs 2019 - Nominaties