Het afwerken van muren met spaanplaat: Technieken, toepassingen en tips

Published by Redactie on augustus 20, 2025 | Category afwerken

Het afwerken van muren met spaanplaat is een veelgebruikte techniek in de bouw- en renovatie-industrie. Deze methode wordt vaak toegepast bij het aanbrengen van binnenmuren, vloeren of plafonds, waarbij spaanplaat dient als onderlaag of afwerking. In dit artikel leggen we uit hoe spaanplaat is samengesteld, welke varianten er zijn, en hoe je deze op een correcte en efficiënte manier kunt gebruiken bij het afwerken van muren. Bovendien bespreken we mogelijke combinaties met gipsplaten en dampremmende folie, zoals vaak voorkomt bij renovatieprojecten zoals het omzetten van een zolder in een woonruimte.

Wat is spaanplaat en waaruit bestaat het?

Spaanplaat is een houtproduct dat wordt gemaakt door harsbehandelde houtdeeltjes onder druk en hitte in platen te persen. Deze houtdeeltjes kunnen afkomstig zijn van zowel naald- als bloesemhout, maar meestal is het zachthout dat wordt gebruikt. De dikte van spaanplaten varieert van 4 mm tot 40 mm, en de standaardafmetingen zijn meestal 122 x 124 cm, hoewel ook grotere afmetingen beschikbaar zijn (bijvoorbeeld 183 x 410 cm). De meest gebruikte diktes zijn 8, 10, 12, 16, 22 en 25 mm.

De vezelstructuur van de houtdeeltjes in spaanplaat is willekeurig gerangschikt, wat ervoor zorgt dat de plaat in alle richtingen gelijke sterkte heeft. De verticale structuur is echter gelaagd. Veel spaanplaten zijn gemaakt in drie of meer lagen van fijne en ruwe deeltjes, waarbij de fijne deeltjes aan de oppervlakte liggen. Daarnaast bestaat er ook spaanplaat die uit één laag is vervaardigd, waarbij de oppervlakte vaak ruw is vanwege grotere spaanders.

Spaanplaat is goed bewerkbaar en geschikt voor diverse toepassingen, zowel binnen als soms ook buiten. Toch zijn er beperkingen qua vochtbestendigheid, wat belangrijk is bij de keuze van de juiste plaat voor het afwerken van muren.

Toepassingen van spaanplaat bij het afwerken van muren

Het afwerken van muren met spaanplaat kan op verschillende manieren gebeuren. Een veelvoorkomende toepassing is het gebruik van spaanplaat als onderlaag voor verdere afwerking met gipsplaten of andere materialen. In sommige gevallen wordt spaanplaat ook direct gebruikt als afwerking, bijvoorbeeld bij het aanbrengen van een muurvering of bij het vullen van ruimtes.

Een belangrijke overweging bij het gebruik van spaanplaat is de vochtwerendheid. Volgens de bronnen is gewone spaanplaat enkel geschikt voor binnentoepassingen onder droge omstandigheden. Er zijn ook vochtbestendige varianten, maar deze zijn minder beschikbaar. Buigbare of buitenbestendige spaanplaten zijn meestal minder algemeen verkrijgbaar, wat beperkt is voor sommige projecten.

Spaanplaat als onderlaag voor gipsplaten

Een veelvoorkomende situatie bij renovaties, zoals het omzetten van een zolder in een woonruimte, is het afwerken van een plafond of muur met gipsplaten op een bestaande onderlaag van groene spaanplaat. Dit is een efficiënte methode om tijd en moeite te besparen, aangezien het aanbrengen van een nieuw rachelwerk tijdrovend is.

Een gebruiker in een forumvraag wilde bijvoorbeeld weten of het mogelijk is om gipsplaten direct op groene spaanplaat te schroeven. De groene spaanplaat is 12 mm dik, en er zit een laag dampremmende folie achteraan. Het probleem is dat de houtconstructie onder de spaanplaat een hart-op-hart afstand heeft van 60 cm, wat groter is dan de aanbevolen 30 cm voor gipsplaten. Hierdoor zijn er zorgen over doorzakking.

Een mogelijke oplossing is het aanbrengen van een extra laag dampremmende folie bovenop de bestaande spaanplaat, waarop vervolgens de gipsplaten worden geschroefd. Hierbij wordt de dampremmende folie niet verstoord aan de bevestigingspunten, omdat de schroeven door de folie gaan, maar deze in het rachelwerk worden bevestigd. Dit zorgt voor een stevige ondersteuning van de gipsplaten zonder verdere constructie.

Alternatieven en aanvullende technieken

Hoewel het afwerken van muren met spaanplaat een efficiënte methode is, zijn er ook alternatieven die in overweging kunnen worden genomen. Bijvoorbeeld, het aanbrengen van een rachelstructuur met een hart-op-hart afstand van 30 cm is de traditionele manier om gipsplaten stevig te bevestigen. Dit biedt meer stabiliteit, maar kost wel extra tijd en materiaal.

Een andere mogelijkheid is het gebruik van spackspuiten als alternatief voor stucwerk bij het afwerken van gipsplaten. Dit is een snellere en goedkoper alternatieve techniek, die vooral geschikt is voor grote oppervlaktes. De nadeel is echter dat het minder strak is dan traditioneel stucwerk en dat het niet overschilderbaar is zonder primer. Dit maakt het ideaal voor standaard wandafwerkingen in nieuwbouwprojecten, maar minder geschikt voor ruimtes waar schilderwerk of behang een rol speelt.

Voor een strakke en duurzame afwerking blijft het stucen van gipsplaten de meest aangewezen techniek. Dit wordt vaak uitgevoerd door gecertificeerde stukadoors die ervaring hebben met het afwerken van muren en plafonds. Een vakman zorgt voor een gladde afwerking, correcte droogtijden en minimale scheurvorming. De gemiddelde kosten voor volledig stucen liggen tussen €12 en €15 per m², afhankelijk van techniek en regio.

Technische aandachtspunten bij het afwerken van muren

Bij het afwerken van muren met spaanplaat is het belangrijk om rekening te houden met verschillende technische aspecten. Deze omvatten:

Vochtwerendheid: Spaanplaat is meestal enkel geschikt voor droge binnenomgevingen. Als de muur in een vochtige ruimte of op een natte locatie staat, is het aanbevolen om een vochtbestendige variant te gebruiken. In sommige gevallen is het ook verstandig om een voegvervulmiddel of dampremmende folie toe te voegen.
Bewerkbaarheid: Spaanplaat is eenvoudig te zagen, schaven en verwerken. Echter, het gebruik van scherpe, goed afgestelde gereedschappen is essentieel om scheuren of versleuring te voorkomen. Hars in de plaat kan machines snel bot maken, zodat het regelmatig onderhouden en schoonmaken van het gereedschap belangrijk is.
Verbinden: Het verbinden van spaanplaat kan met schroeven, nagels of lijm. Bij het aanbrengen van gipsplaten op spaanplaat is het aanbevolen om schroeven te gebruiken, aangezien deze een betere stevigheid bieden.
Afwerking: Bij het afwerken van spaanplaat is het belangrijk om eventuele naden of onregelmatigheden te herstellen. Dit kan gedaan worden met pleister, gips of andere verwerkingstechnieken. Een gladde ondergrond is essentieel voor verdere afwerking met behang, schilderwerk of tegels.

Voordelen en nadelen van het afwerken van muren met spaanplaat

Het gebruik van spaanplaat bij het afwerken van muren heeft zowel voordelen als nadelen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste punten:

Voordelen

Kostenefficiëntie: Spaanplaat is goedkoop in vergelijking met andere houtproducten, waardoor het een economische keuze is voor renovatieprojecten.
Makkelijk te verwerken: De plaat is licht en eenvoudig te snijden, wat het ideaal maakt voor DIY-projecten of snelle uitvoering.
Breed toepasbaar: Spaanplaat is geschikt voor diverse toepassingen, zoals wanden, vloeren, plafonds en meubels.
Beschikbaar in verschillende diktes en afmetingen: Dit maakt het mogelijk om de plaat aan te passen aan specifieke projecten en ruimtes.

Nadelen

Beperkte vochtbestendigheid: Gewone spaanplaat is niet geschikt voor vochtige omgevingen, zoals badkamers of terrassen.
Mindere kwaliteit in sommige varianten: Niet alle spaanplaten zijn even sterk of duurzaam. Het is belangrijk om kwaliteitsplaat te kiezen, vooral bij zware belastingen of statische functies.
Niet geschikt voor buitengebruik: De meeste spaanplaten zijn enkel bedoeld voor binnenmuren. Voor buitentoepassingen zijn andere materialen vaak beter geschikt.
Gevoelig voor temperatuur- en vochtvariaties: Spaanplaat kan uitzetten of krimpen bij veranderingen in omgevingsomstandigheden, wat kan leiden tot scheuren of vervormingen.

Tips voor het afwerken van muren met spaanplaat

Bij het afwerken van muren met spaanplaat zijn er verschillende tips en aanbevelingen die je kunt volgen om het beste resultaat te behalen:

Controleer de vochtwerendheid: Zorg ervoor dat de plaat geschikt is voor de locatie waarin je hem gebruikt. Voor natte ruimtes is het aanbevolen om een vochtbestendige variant te kiezen.
Kies de juiste dikte en afmeting: De dikte van de plaat bepaalt de sterkte en de toepassing. Voor muren is 12 of 16 mm dik een goede keuze.
Voorzie van een dampremmende laag: Bij het aanbrengen van gipsplaten op spaanplaat is het verstandig om een dampremmende folie toe te voegen om lekkage en vochtontwikkeling te voorkomen.
Gebruik schroeven in plaats van nagels: Dit zorgt voor een stevige bevestiging en minder kans op doorzakking of losse platen.
Bewerk met scherpe gereedschappen: Gebruik scherpe zaagbladen en scharen om scheuren en versleuring te voorkomen.
Controleer de horizontale en verticale lijnen: Zorg ervoor dat de platen gelijk en recht worden geplaatst. Dit voorkomt vervormingen en maakt de afwerking strakker.
Vul naden en oneffenheden: Gebruik pleister of gips om naden en oneffenheden te herstellen voordat je verdere afwerking aanbrengt.
Zoek professionele advies bij groet projecten: Bij groet oppervlaktes of complexe projecten is het verstandig om een stukadoor of bouwprofessional in te schakelen om het beste resultaat te behalen.

Samenvatting

Het afwerken van muren met spaanplaat is een efficiënte en kostenefficiënte methode die vaak wordt gebruikt in renovatieprojecten. Spaanplaat is goedkoop, makkelijk te verwerken en beschikbaar in verschillende diktes en afmetingen. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de vochtwerendheid en de juiste ondersteuning van de platen, vooral bij het aanbrengen van gipsplaten. Alternatieven zoals het aanbrengen van een rachelstructuur of het gebruik van spackspuiten kunnen ook in overweging worden genomen, afhankelijk van de omstandigheden en het gewenste eindresultaat. Bij groet projecten of complexe toepassingen is het verstandig om professionele advies in te schakelen om zowel de kwaliteit als de duurzaamheid van de afwerking te waarborgen.