Stootvoegen afwerken: Technieken, regelgeving en tips voor een profresultaat

Published by Redactie on augustus 20, 2025 | Category afwerken

Het afwerken van stootvoegen is een cruciale stap in de sfeer van metselwerk en renovatie. Zowel voor professionals als voor handige amateurs is het belangrijk om niet alleen de technische kant van het voegen te begrijpen, maar ook de regelgeving en eisen die gelden, vooral in historisch of monumentaal metselwerk. In dit artikel behandelen we de technieken voor het afwerken van stootvoegen, de regelgeving die er op rust, en geven we praktische tips om het beste resultaat te bereiken.

De informatie is gebaseerd op geverifieerde bronnen, waaronder instructies voor zelfaangaan, technische eisen, en wettelijke voorschriften uit gemeentelijke regelgeving. Wij leggen uit hoe je een stootvoeg correct kunt afwerken, wat de voorschriften zijn bij monumentaal metselwerk, en welke middelen je kunt gebruiken voor het beste resultaat.

Wat is een stootvoeg?

Een stootvoeg is de verticale voeg tussen twee metselstenen in een muur. Deze voegen zijn van essentieel belang voor de stabiliteit van het metselwerk en voor het uiterlijk van de muur. Het afwerken van deze voegen bepaalt mede hoe het metselwerk eruitziet en hoe goed het bestand is tegen weersinvloeden.

In het kader van renovatie of onderhoud is het vaak nodig om oude stootvoegen te verwijderen en opnieuw te vullen met mortel. Dit proces vereist zowel handigheid als kennis van de juiste technieken en materialen.

Technieken voor het afwerken van stootvoegen

Het afwerken van stootvoegen kan op verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van het type mortel, de dikte van de voeg, en het doel van de afwerking. Hieronder geven we een overzicht van de technieken die je kunt toepassen.

1. Gebruik van kleine bolletjes mortel

Volgens instructies in bron [1] is het aanbevolen om kleine bolletjes voegmortel te vormen en deze met de hand in de verticale voegen te drukken. Vervolgens wordt een korte voegspijker gebruikt om de mortel goed in de voeg te verdelen en om het oppervlak gelijkmatig te maken. Een zachte borstel wordt daarna gebruikt om het overbodige mortel weg te borstelen en het oppervlak licht te strijken.

Dit is een handige methode voor amateurs, omdat het relatief eenvoudig uit te voeren is en weinig specialistisch gereedschap vereist.

2. Aanpassing aan de dikte van de voeg

In bron [2] staat dat het verwijderen van een stootvoeg met een breedte kleiner dan 1,5 mm niet is toegestaan. Ook mag een smalle stootvoeg niet worden verbreed, wat betekent dat het afwerken van dergelijke voegen moet geschieden zonder verandering van de oorspronkelijke breedte.

Voor smalle stootvoegen is het dus belangrijk om met zorgvuldigheid en precisie te werken, zodat er geen schade ontstaat aan het metselwerk.

3. Verwijderen en herstellen van oude voegen

Als oude stootvoegen zijn losgekomen of beschadigd, is het vaak nodig om deze eerst volledig te verwijderen. Dit kan bijvoorbeeld met een naaldbeitel of een diamantzaag. In bron [2] wordt uitgebreid uitgelegd hoe dit moet gebeuren: eerst wordt een inzage gemaakt tot de gewenste diepte, daarna wordt de voeg handmatig verwijderd. Het gebruik van een slijptol is hierbij niet toegestaan, omdat dit kan leiden tot schade aan het metselwerk.

Bij het verwijderen van oude voegen is het belangrijk om de juiste gereedschappen te gebruiken en om eventueel advies in te winnen bij een expert, vooral bij historisch of monumentaal metselwerk.

Regelgeving en eisen bij afwerking van stootvoegen

Het afwerken van stootvoegen is niet altijd vrijblijvend; er zijn regelgevingen en eisen die van toepassing zijn, met name bij monumentaal of historisch metselwerk. De volgende regelgevingen zijn van belang:

1. Aanpassing aan het bestaande metselwerk

Volgens bron [2] moet de voegmortel qua samenstelling aangepast zijn aan de samenstelling en hardheid van het bestaande metselwerk. Dit betekent dat je niet zomaar elke soort mortel kunt gebruiken, maar dat je moet kiezen voor een mortel die past bij de oude materialen.

Een verkeerd gekozen mortel kan leiden tot scheuren, loskomen of zelfs schade aan het metselwerk.

2. Gebruik van kalkmortel en schelpkalk

Als de oude voegen bestonden uit kalkmortel, moet de nieuwe mortel ook uit kalk bestaan. In dit geval moet de schelpkalk voldoen aan de eisen van NEN 9031. Bovendien zijn hulpstoffen niet toegestaan, wat betekent dat je alleen puur kalk of een mengsel van kalk en tras kunt gebruiken.

Het gebruik van moderne cementmortel is hierbij vaak niet toegestaan, omdat het te hard kan zijn en schade kan veroorzaken aan het oude metselwerk.

3. Mengverhoudingen volgens NEN 3835

De mengverhoudingen van de mortel moeten, afhankelijk van de milieuklasse en de samenstelling van het bestaande metselwerk, volgens de norm NEN 3835 zijn. Deze norm geeft aan hoe de verhouding tussen zand, kalk en cement moet zijn, afhankelijk van de omstandigheden.

Het is belangrijk om je hierin te houden, omdat afwijken van de norm kan leiden tot een minder stabiele voeg of schade aan het metselwerk.

Het proefstuk: een verplichte test

Bij monumentale of historische muren is het afwerken van stootvoegen vaak onderworpen aan extra eisen. Zo is het in bron [3] vermeld dat voorafgaand aan het uithakken en opnieuw voegen van voegen een proefstuk moet worden beoordeeld door een aangewezen medewerker van de gemeente. Dit proefstuk:

Moet op een onopvallende plaats geplaatst worden, bijvoorbeeld hoog op een gevel.
Wordt beoordeeld op het uithakken én op het voegen.
Moet worden uitgevoerd door dezelfde persoon die het gehele werk gaat uitvoeren.

Dit is een belangrijke stap, omdat het helpt om eventuele problemen te ontdekken voordat het hele metselwerk wordt aangepakt.

Aanbrengen van pleisterwerk

Als het metselwerk na het voegen wordt gepleisterd, zijn er ook specifieke eisen. In bron [3] staat dat het nieuwe pleisterwerk qua samenstelling, eigenschappen, kleur en uitvoering overeen moet komen met het historisch juiste pleisterwerk. Bovendien moet het pleisterwerk minimaal 30 centimeter beneden het maaiveld worden nagezien en, indien nodig, hersteld of vernieuwd.

Het is belangrijk om hierbij te denken aan de hardheid van de onderliggende steen. Het pleisterwerk moet afgestemd zijn op de steen, zodat het niet te hard of te zacht is en geen schade veroorzaakt.

Weersomstandigheden en timing

Het tijdstip waarop je de voegen afwerkt kan grote invloed hebben op de kwaliteit van het resultaat. In bron [1] wordt aangeraden om het voegen niet uit te voeren bij extreem warm of koud weer. Dit komt omdat mortel niet goed droogt bij extreem temperaturen, wat kan leiden tot scheuren of ongelijkmatige uitdroging.

Het is verstandig om de voegen af te werken bij een temperatuur van ongeveer 15 tot 25 graden Celsius, en bij droog, maar niet te heet weer.

1. Het afwerken na het metselen

Als je een nieuwe muur aan het metselen bent, wordt aangeraden om minimaal twee weken te wachten voordat je begint met het voegen. Dit wachten helpt om eventuele krimp- en zetscheuren te voorkomen en om de vorming van witte uitslag te beperken.

Bij bestaande muren kan het voegen direct beginnen zodra de oude voegen zijn verwijderd.

Het gebruik van voegmortel: kopen of zelf maken?

Een keuze die je moet maken bij het afwerken van stootvoegen is of je kant-en-klare voegmortel gebruikt of zelf een mengsel maakt. Beide opties hebben hun voor- en nadelen.

1. Kant-en-klare voegmortel

Kant-en-klare voegmortel is een handige optie, vooral voor amateurs. Je hoeft alleen water toe te voegen, en de verpakking geeft aan hoeveel water er nodig is.

Dit is een snelle en veilige methode, maar het kan wel wat duurder zijn dan het zelf mengen.

2. Zelf voegmortel maken

Als je liever zelf mortel maakt, heb je voegzand en cement nodig. De standaardverhouding is 4 delen zand op 1 deel cement, met ongeveer 2,5 liter water per 25 kg mortel. In bron [1] wordt uitgebreid uitgelegd hoe je dit kunt doen:

Meng eerst de helft van het voegzand met het cement gedurende ongeveer een minuut.
Voeg daarna het resterende voegzand en water toe en meng opnieuw.

Deze methode is economisch en biedt controle over de samenstelling van de mortel, maar vereist wel wat ervaring.

Veiligheid en praktische tips

1. Veiligheidsmaatregelen

Het werken met mortel en metselwerk kan risico’s met zich meebrengen, zoals contact met cement, wat irritaties kan veroorzaken. In bron [1] wordt aangeraden om altijd handschoenen en een bril te dragen om handen en ogen te beschermen.

Zorg voor een veilige werkomgeving en gebruik altijd het juiste persoonlijke beschermingsmiddelen.

2. Niveau en uitlijning

Het gebruik van een waterpas en metseldraad is essentieel om ervoor te zorgen dat het metselwerk recht en gelijkmatig blijft. Regelmatig controleren helpt om eventuele afwijkingen vroegtijdig te corrigeren.

Dit is vooral belangrijk bij grotere projecten of bij het afwerken van meerdere muren tegelijk.

3. Het benevelen van de voegen

Na het afwerken van de voegen is het aan te raden om deze licht te benevelen met water. Dit helpt bij het stabieler maken van de voegen en vermindert de kans op witte aanslag.

Dit moet echter pas worden gedaan nadat de voegen hard zijn en niet meer nat kunnen worden.

Conclusie

Het afwerken van stootvoegen is een essentiële stap in het metselen en het onderhoud van muren. Het vereist zowel technische vaardigheden als kennis van de regelgeving, met name bij historisch of monumentaal metselwerk. Of je kiest voor het gebruik van kant-en-klare mortel of voor het zelf mengen, het is belangrijk om de juiste technieken en materialen te gebruiken. Bovendien is het afwerken van voegen een gevoelige stap die invloed heeft op de stabiliteit, duurzaamheid en het uiterlijk van het metselwerk.

Voor amateurs is het aan te raden om eerst kleinere projecten te doen en eventueel advies in te winnen bij een professional. Voor professionals is het belangrijk om de regelgeving te kennen en te respecteren, vooral bij monumentale projecten waar extra eisen gelden. Met de juiste voorbereiding, gereedschap en kennis is het echter mogelijk om stootvoegen te verwerken zoals een ervaren metselaar.

Bronnen

stootvoeg