Oppervlakteafwerking in bouw- en schilderwerk: Eisen, toepassingen en controle

Inleiding

De kwaliteit van de oppervlakteafwerking in bouw- en schilderwerk speelt een cruciale rol in de duurzaamheid, esthetiek en functionele prestaties van gevels, zonweringen en andere constructies. In het kader van huidige bouwnormen en kwaliteitseisen worden verschillende richtlijnen en specificaties gevolgd, die zorgen voor consistentie en betrouwbaarheid in de toepassing van coatings en afwerkingen. In deze artikel worden de eisen en aanbevelingen rond oppervlaktebehandelingen van gevelprofielen, zonweringdoeken en andere constructies besproken, op basis van de kwaliteitseisen zoals vermeld in de documentatie van het VMRG (Vlaamse Maatschappij voor Regels en Gidsen) en lokale regelgeving.

De eisen zijn onder meer gericht op het type oppervlaktebehandeling, de toepassing in agressieve omgevingen, het beoordelen van kleur- en glansverschillen, en de controle van eventuele gebreken. Daarnaast worden aandachtspunten opgenomen voor het verwerken van zonweringdoeken, zoals wafelvormingen, draadbreuken en naadverschuivingen.

Oppervlaktebehandelingen van gevelprofielen

Soorten en toepassingen

Oppervlaktebehandelingen van gevelprofielen kunnen variëren afhankelijk van de locatie en de omgeving waarin ze worden geplaatst. In het geval van gevelprofielen die uit twee verschillende profielen zijn samengesteld, is het toegestaan om elk profiel een andere oppervlaktebehandeling te geven. De verhoogde eisen voor de oppervlaktebehandeling gelden echter alleen voor het buitenste profiel dat blootstaat aan weersinvloeden.

Voor het profiel aan de binnenzijde van de gevel, dat niet blootstaat aan het buitenmilieu, gelden slechts de eisen van de keuringseisen coating voor "Gevelelementen in niet-vochtige binnensituaties". De eisen aan kleur, glans, hechting, hardheid en stootvastheid volgens Qualicoat blijven echter volledig van kracht.

Voorbehandeling en toepassing

De voorbehandeling van het profiel dient te geschieden volgens de eisen van Qualicoat of G.S.B. (Gütegemeinschaft für Stückbeschichtung). Voor toepassingen in agressieve omgevingen, zoals kustgebieden, kan bij het beitsen een eis aan de gewichtsafname van 2 g/m² gesteld worden conform Qualicoat Seaside.

De opslagtijd tussen de voorbehandeling en het nat- of poederlakken is maximaal 16 uur. Daarnaast kan als voorbehandeling ook "voor-anodiseren" worden gekozen, mits het laksysteem aan de eis van de zure (pH-3) zoutsproeitest volgens Qualicoat voldoet.

Beoordeling van kleur en glans

De coating op directe zichtvlakken moet gelijkmatig van kleur en glansgraad zijn en goed dekken. Op indirecte zichtvlakken dient de coating zodanig aangebracht te worden dat het grondmateriaal niet zichtbaar is. Kleur- en glansverschillen tussen werkstukken mogen niet storend zijn. Het is aan te bevelen om de kleur en glansgraad voor de applicatie vast te leggen met behulp van monsters.

Poedercoatings zijn meestal minder glad en strak dan natte laksystemen. Daarom is het belangrijk om bij het gebruik van metallic-coatings vooraf overleg te plegen met de opdrachtgever. Ook geldt dat gelakt staal een minder strak uiterlijk heeft dan aluminium.

Beoordelingsafstand

Voor toepassingen buiten geldt een beoordelingsafstand van 5 meter, terwijl voor toepassingen binnen een beoordelingsafstand van 3 meter geldt. Bij kleurverschillen dient de ΔE-waarde conform Qualisteelcoateisen gehanteerd te worden.

Toegestane en niet-toegestane gebreken

Defecten en hun oorzaak

Verschillende typen defecten kunnen voorkomen in coatings, zoals:

• Ruw oppervlak;
• Zakkers;
• Blazen;
• Sinaasappeleffect;
• Insluitingen;
• Kraters;
• Doffe vlekken;
• Gaten;
• Krassen.

Deze gebreken kunnen ontstaan door productieproblemen, verkeerde toepassing van coatings of externe invloeden tijdens of na de productie. Het is van belang dat de oppervlaktebehandeling in kleur en glans gelijkmatig en dekkend is.

Toegestane defecten

De volgende toegestane defecten zijn beschreven in de documentatie:

• Draadbreuk: Korte draadbreuk die verbonden is met lichtdoorlaatbaarheid, veroorzaakt door spanning tijdens het weven.
• Ingeweven vreemde vezels: Anders gekleurd draadje dat tijdens het spin- of weefproces is verwerkt.
• Verdikkingen: Ophoping van draadresten tijdens het spin-, twijn- of weefproces.
• Patroonverschuiving: Ontstaat bij bedrukte stoffen als gevolg van het samenvoegen van stofbanen.
• Kriet- en streepeffect: Lichte strepen van het impregneermiddel op het weefseloppervlak.
• Knik- en vouwstrepen: Pigmentverschuivingen veroorzaakt door kreuken of vouwen tijdens productie, verzending of herbespanning.

Niet-toegestane defecten

Deze defecten zijn niet toegestaan en moeten tijdens inspectie worden gecontroleerd:

• Niet-toegestane draadbreuk in de onderzoom: Veroorzaakt door overbelasting door wind, regen of door gebrekkige verwerking bij het stikken.
• Afwijkende roldiameter aan naden en zomen: Kan invloed hebben op de esthetiek en functionele prestaties van het product.

Zonweringdoeken: Constructie en afwerking

Constructieve aspecten

Zonweringdoeken worden meestal vervaardigd uit verschillende brede banen die volgens de instructies van de fabrikant worden gelast, gelijmd of genaaid. De zomen en naden zijn cruciale elementen bij het bepalen van de kwaliteit en functionaliteit van het product. De wafelvorming bij de naad is bijvoorbeeld toegestaan en heeft geen invloed op de kwaliteit of levensduur van de doeken.

Nadenvorming en patronen

De nadenvorming speelt een rol bij de esthetiek en het gebruik van het doek. De wafelvorming kan zich uitstrekken tot het midden van de stofbaan. De effecten van wafelvorming zijn het gevolg van spanningsverschillen bij het opwikkelen van het doek. De verdikkingen aan de oprolas kunnen ook invloed hebben op de uitslag van het doek.

De boven- en onderzomen worden meestal genaaid volgens de klassieke methode. Dit kan leiden tot een verdikking die een aftekening op het doek kan geven. Bij zonweringdoek uit PVC doekweefsel gelden extra aandachtspunten bij het verwerken van naden en zomen.

Controle en inspectie

De beoordeling van het gemonteerde product met betrekking tot gebreken dient te geschieden volgens de criteria die zijn vermeld in het onderdeel "Montage VMRG Gevelelementen op de bouwplaats". Deze controle is essentieel om ervoor te zorgen dat het product aan de kwaliteitseisen voldoet en functioneel is.

Laagdikte en toepassing in agressieve omgevingen

Laagdikte

De minimale gemiddelde laagdikte in micrometer voor laksystemen hangt af van de toepassing en de omgeving. De laagdikte moet voldoen aan de eisen die zijn opgenomen in de kwaliteitseisen van het VMRG.

Agressieve omgevingen

Projecten die blootgesteld worden aan een agressieve omgeving vereisen extra aandacht. De volgende omgevingsfactoren kunnen invloed hebben op de keuze en toepassing van coatings:

• Ligging binnen 25 km van de kust (zout neerslag);
• Ligging direct boven maaiveld (opspattend vuil);
• Ligging boven water (condens);
• Stedelijk gebied (uitstoot verbrandingsgassen);
• Industriële omgeving (uitstoot chemicaliën, rookgassen, ertsstof).

In dergelijke omgevingen is het belangrijk om coatings te kiezen die extra bestand zijn tegen corrosie en verweer.

Toepassing en montage

Montage van gevelelementen

Bij de montage van gevelelementen op de bouwplaats zijn er specifieke eisen en richtlijnen die moeten worden gevolgd. Het VMRG heeft een aparte afdeling voor montage-eisen, die de controle van gebreken en de beoordeling van het gemonteerde product beschrijft.

Controlecriteria

De controlecriteria omvatten zowel visuele inspectie als technische metingen. De kleur- en glansverschillen moeten binnen het toegestane bereik blijven, conform de ΔE-waarde van Qualisteelcoateisen. Ook moet de oppervlaktebehandeling voldoen aan de eisen voor hechting, hardheid en stootvastheid.

Aanvraag en specificaties

Bij de aanvraag van coatings of afwerkingen dient de opdrachtgever te vermelden of het project blootgesteld wordt aan een agressieve omgeving. Dit is van belang voor het kiezen van het juiste laksysteem en voor het stellen van extra eisen aan de oppervlaktebehandeling.

Conclusie

Oppervlakteafwerkingen van gevelprofielen, zonweringdoeken en andere constructies spelen een essentiële rol in de kwaliteit en duurzaamheid van bouwwerken. De eisen en aanbevelingen zoals vermeld in de kwaliteitseisen van het VMRG en lokale regelgeving zijn cruciaal voor het garanderen van consistentie, betrouwbaarheid en esthetiek. Het is van belang om rekening te houden met de specifieke omgeving en toepassing bij het kiezen en toepassen van coatings. De controle en inspectie van de coatings, evenals de montage van gevelelementen, moeten nauwkeurig worden uitgevoerd om de gewenste resultaten te behalen.

Bronnen

1. Kwaliteitseisen en adviezen - VMRG
2. Lokale regelgeving - Overheid.nl