Riolering diameter berekenen: technische en hydraulische overwegingen

Published by Redactie on juli 4, 2025 | Category riolering

Riolering is een essentieel onderdeel van de infrastructuur van woningen en openbare gebieden. De diameter van de riolering speelt een cruciale rol in de efficiëntie en functionaliteit van het systeem. Bij het bepalen van de juiste diameter zijn verschillende factoren van invloed, waaronder het afvoerdebiet, de helling, het materiaal en de hydraulische berekeningen. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van het bepalen van de riolering diameter besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Hydraulische berekening en de formule van Chézy

Bij het bepalen van de juiste diameter van een riolering is het belangrijk om rekening te houden met de hydraulische eigenschappen van het systeem. De formule van Chézy is hierbij van toepassing, aangezien deze helpt bij het bepalen van de snelheid en het debiet van het afvalwater in een leiding. De formule luidt:

$$ v = C \sqrt{R \cdot I} $$

Hierbij staat:

$ v $: de gemiddelde snelheid van de vloeistof (m/s)
$ C $: de Chezy-coëfficiënt (afhankelijk van de wandruwheid)
$ R $: de hydraulische straal (A/P, waarbij A het nettopervlak is en P de natte omtrek)
$ I $: het verhang, dat wil zeggen het wrijvingsverlies per eenheid van lengte (m/m)

Deze formule wordt vaak gebruikt in hydraulische modellen en wordt aangevuld met grafieken en berekeningen uit de norm NEN 3215. De hydraulische straal is daarbij van invloed, aangezien deze het verband aangeeft tussen het nettopervlak en de natte omtrek van de leiding. Dit heeft directe invloed op de snelheid en het debiet van het afvalwater.

Invloed van wandruwheid op de diameter

De wandruwheid is een belangrijke parameter bij het bepalen van de diameter van een riolering. De wandruwheid wordt aangegeven in millimeter en varieert afhankelijk van het gebruikte materiaal. Bijvoorbeeld:

PVC-buizen: een wandruwheid van 0,25 tot 0,40 mm
Betonbuizen: een wandruwheid van 3,0 mm (na 30 jaar in gebruik)

Deze waarden bepalen de capaciteit van de leiding. Hoe groter de wandruwheid, hoe lager de snelheid van het afvalwater. Dit heeft invloed op de vereiste diameter van de leiding. Bijvoorbeeld, bij een hogere wandruwheid is een grotere diameter nodig om hetzelfde debiet te kunnen afvoeren. Dit is van toepassing op zowel binnen- als buitenriolering.

Aanleg en afmetingen van rioleringen

Bij het aanleggen van een riolering is het belangrijk om de juiste diameter te kiezen, zodat het systeem efficiënt werkt. De diameter wordt bepaald op basis van het verwachte afvoerdebiet en het afschot van de leiding. Voor het bepalen van de juiste diameter zijn er verschillende richtlijnen en normen, waaronder de NTR3216.

Afvoerdebiet en vereiste diameter

Het afvoerdebiet is een van de belangrijkste factoren bij het bepalen van de riolering diameter. Bijvoorbeeld:

Voor een woning met 4 personen wordt een diameter van minimaal 110 mm aanbevolen.
Voor grotere woningen of openbare gebieden kan de diameter oplopen tot 315 mm of zelfs 630 mm, afhankelijk van het verwachte afvoerdebiet.

Deze waarden zijn afgeleid uit hydraulische berekeningen en zijn gegrond op de standaarden van de NEN 3215. Het is belangrijk om rekening te houden met de gelijktijdigheid van het afvoerdebiet, aangezien dit invloed heeft op de vereiste diameter.

Afschot en invloed op de diameter

Het afschot van de leiding speelt een cruciale rol bij het bepalen van de juiste diameter. Het afschot bepaalt hoe snel het afvalwater door de leiding kan lopen. Voor binnenriolering wordt een minimum afschot van 0,5 cm/m (0,5%) aanbevolen, terwijl voor buitenriolering een afschot van 10 mm/m (1:100) wordt aanbevolen. Voor huishoudelijke afvoer wordt vaak een afschot van 20 mm/m (1:50) gebruikt om vet en afval te voorkomen.

Tabel: Richtlijnen voor het afschot en de benodigde diameter

Afvoerdebiet (liter per seconde)	Afschot (mm/m)	Benodigde diameter (mm)
0,5	10	50
1,0	10	75
1,5	10	90
2,0	10	110
3,0	10	160

Deze tabel geeft een overzicht van de benodigde diameter bij verschillende afvoerdebieten en een afschot van 10 mm/m. Het is belangrijk om rekening te houden met de gelijktijdigheid van het afvoerdebiet, aangezien dit invloed heeft op de vereiste diameter.

Materiaalkeuze en invloed op de diameter

Het gebruikte materiaal heeft ook invloed op de vereiste diameter van de riolering. De meest gebruikte materialen zijn PVC, gres en beton. Bijvoorbeeld:

PVC-buizen: hebben een lage wandruwheid en zijn geschikt voor kleine en middelgrote diameter.
Betonbuizen: hebben een hogere wandruwheid en zijn geschikt voor grotere diameter.
Gresbuizen: hebben een gemiddelde wandruwheid en zijn geschikt voor zowel binnen- als buitenriolering.

De keuze van het materiaal beïnvloedt de hydraulische capaciteit van de leiding. Bijvoorbeeld, een PVC-buis met een wandruwheid van 0,40 mm is geschikt voor een kleinere diameter dan een betonbuis met een wandruwheid van 3,0 mm.

Aanleg en onderhoud van rioleringen

Bij het aanleggen van een riolering is het belangrijk om rekening te houden met de juiste diameter en het afschot. De aanleg van rioleringen moet worden gedaan volgens de voorgeschreven specificaties en normen, zoals aangegeven in de NEN 3215. Daarnaast is het belangrijk om een goede afwerking van de verbindingen en een veilig graafproces te waarborgen.

Tips bij het aanleggen van rioleringen

Zorg voor een gedetailleerd plan en volg de voorgeschreven specificaties.
Gebruik hoogwaardige materialen en zorg voor een goede afwerking van de verbindingen.
Raadpleeg een professional als je twijfels hebt over het aanleggen van riolering.
Wees voorzichtig bij het graven en vermijd beschadiging van ondergrondse kabels en leidingen.

Conclusie

Het bepalen van de juiste diameter van een riolering is essentieel voor de efficiëntie en functionaliteit van het systeem. Dit proces hangt af van verschillende factoren, waaronder het afvoerdebiet, het afschot, de hydraulische berekeningen en het gebruikte materiaal. Door rekening te houden met deze factoren kan een juiste diameter worden bepaald, zodat het systeem optimaal werkt. Het is belangrijk om rekening te houden met de richtlijnen van de NEN 3215 en de hydraulische berekeningen om de juiste diameter te bepalen.