ACM gevelbekleding: brandveiligheid, detaillering en toepassingen in de bouw

Published by Redactie on augustus 24, 2025 | Category gevelbekleding

ACM (Aluminium Composiet Material) gevelbekleding is een veelgebruikt bouwmateriaal vanwege zijn lichte constructie, esthetische flexibiliteit en toepasbaarheid in een breed spectrum aan projecten. Echter, de toepassing van ACM in hoge gebouwen heeft recent aandacht getrokken vanwege de ernstige brandincidenten zoals in de Grenfell Tower in Londen. In dit artikel wordt ingegaan op de toepassingen van ACM-gevels, de rol van de detaillering in de brandveiligheid en de mogelijkheden voor het creëren van een resiliant (duurzaam en veilig) gebouw. De nadruk ligt op feiten en conclusies die kunnen worden getrokken uit de gegeven bronnen.

Inleiding

ACM bestaat uit twee aluminium platen met een kern van thermoplastisch materiaal, zoals LDPE (polyethyleen), of een mengsel van mineraal en polymeren. Hoewel ACM-gevelbekleding technische voordelen biedt, zoals lichte bouw en sierbaarheid, brengt het ook risico’s met zich mee, met name wat betreft brandveiligheid. In de Grenfell Tower verspreidde de brand zich razendsnel via de gevel, mede door het gebruik van ACM met een brandbare kern. Dit onderzoeksartikel bevat een gedetailleerde analyse van de problemen die kunnen ontstaan bij het gebruik van ACM-gevels en de maatregelen die genomen kunnen worden om dit risico te beperken.

Toepassing van ACM in de bouw

ACM wordt vaak gebruikt in gevelbekleding, boeiboorden, kolombekleding, binnenwanden en spatwanden. Het is een veelzijdig materiaal dat door zijn lichte constructie geschikt is voor zowel commerciële als woningbouwprojecten. Omdat het eenvoudig te vormen is en goed te printen of te lakken is, wordt ACM vaak gekozen voor visuele effecten en architectonische uitdrukking. Er zijn verschillende vormen van ACM, zoals ACP (Aluminium Composite Panel), ACM (Aluminium Composiet Material) en ook panelen met een mineraal of PIR-kern, afhankelijk van de toepassing.

De toepassing van ACM in gevelbekleding kan echter problemen opleveren, met name wanneer het gebruik van brandbare materialen niet adequaat is meegenomen in de detaillering. In het Britse Bouwbesluit is het niet verboden om brandbare materialen in de uitwendige scheidingsconstructie te gebruiken, zolang deze aan de vereiste brandklasse voldoen. De brandklasse is een maat voor de branduitbreiding via de scheidingsconstructie. Echter, zoals duidelijk wordt in de Grenfell-incidenten, is de brandklasse niet voldoende om het risico op een snelle branduitbreiding te beperken.

Detaillering en brandveiligheid

De detaillering speelt een cruciale rol bij de brandveiligheid van ACM-gevels. In de Grenfell Tower was niet voldaan aan de vereiste brandklasse en bovendien faalden de fire blockers ter plaatse van de brandscheidingen. Dit betekent dat de constructie niet in staat was om de brand te beperken tot één compartiment, wat leidde tot een snelle uitbreiding van de brand over de gehele gevel.

Een robuuste detaillering is daarom essentieel. Wanneer de detaillering zodanig is ontworpen dat de fire blockers functioneel blijven tijdens een brandscenario, kan het gebruik van ACM gevelbekleding in principe veilig zijn. Echter, het gebruik van brandbare materialen in de uitwendige scheidingsconstructie maakt de detaillering complexer en het gedrag onder brandcondities onzeker. Deze onzekerheid leidt tot een grotere faalkans van de brandscheiding, vooral via flankerende overdrachtswegen.

De TU/e heeft onderzocht dat de faalkans van brandwerende scheidingsconstructies relatief hoog is, zelfs wanneer deze voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. Een afbrandscenario is dus goed mogelijk, met name wanneer de brandweer niet in staat is om snel en efficiënt op te treden. Dit is binnen de uitgangspunten van het Bouwbesluit toegestaan, maar het betekent dat gebouweigenaren en bouwprofessionals zich vaak niet bewust zijn van het risico.

Resiliante gebouwen en brandveiligheid

Een resiliant gebouw is een bouwwerk dat in staat is om een calamiteit zoals een brand te overleven. Dit betekent dat het niet voldoet aan het afbrandscenario zoals het Bouwbesluit toestaat, maar dat het in staat is om de brand te beperken tot één compartiment. Dit wordt bereikt door de faalkans van risicosubsystemen zoals de brandcompartimentering drastisch te verlagen.

In het project Haut in Amsterdam wordt een woontoren met een draagconstructie van kruislaaghout (CLT) ontworpen. Deze constructie kan zo ontworpen worden dat ze een compartimentsbrand kan doorstaan. Echter, het is van groot belang dat een travelling compartment fire voorkomen wordt, wat betekent dat de brand niet van compartiment naar compartiment kan overslaan. In het Haut-project is dit bereikt door de gevel en de brandscheidingen met een sprinklerinstallatie te voorzien.

Resiliantie heeft als voordeel dat het mogelijk maakt om alternatieven voor het evacuatieconcept van het Bouwbesluit te overwegen, zoals het stay-in-place-concept. Dit is met name relevant voor gebouwen met minder mobiele gebruikers, zoals in de zorgsector of in wonen met zorg. Het stay-in-place-concept kan leiden tot een hoger veiligheidsniveau dan het evacuatieconcept.

ACM gevelbekleding en alternatieve materialen

ACM is niet het enige gevelmateriaal dat in de bouw wordt gebruikt. Er zijn alternatieven die een hogere brandveiligheid bieden, zoals sandwichpanelen met een mineraal of PIR-kern, of honingraatpanelen. Deze panelen zijn licht en bieden goede isolatie, waardoor ze vaak worden gebruikt in de utiliteitsbouw.

Sandwichpanelen bestaan uit een aluminium buiten- en binnenplaat en een isolerende kern van PUR, PIR, mineraal wol, EPS of XPS. Ze zijn geschikt voor zowel binnen- als buitentoepassingen en worden vaak gebruikt in grotere projecten. Honingraatpanelen bestaan uit aluminium buiten- en binnenplaten met een aluminium honingraatkern. Deze panelen zijn geschikt voor grote formaten en worden vaak gebruikt in plafonds, vloeren en gevels.

Een alternatief voor ACM-gevels is ook het gebruik van sidings of plankprofielen. Deze worden vaak gebruikt als gevelbekleding en kunnen horizontaal, verticaal of diagonaal gemonteerd worden. Ze zijn eenvoudig te monteren en bieden visuele variatie.

Brandveiligheidsmaatregelen bij ACM-gevelbekleding

Om het risico bij ACM-gevelbekleding te beperken zijn een aantal maatregelen mogelijk:

Gebruik van ACM met een niet-brandbare kern: In plaats van ACM met een LDPE-kern kan gebruik gemaakt worden van ACM met een mineraal of PIR-kern. Dit vermindert het brandrisico aanzienlijk.
Robuuste detaillering: Het ontwerp van de gevelconstructie moet zodanig zijn dat fire blockers functioneel blijven tijdens een brandscenario. Dit betekent dat de detaillering robuust en niet te complex is.
Sprinklerinstallatie: Het gebruik van een sprinklerinstallatie kan de faalkans van brandscheidingen verlagen. In het Haut-project is dit succesvol toegepast.
Brandcompartimentering: Het gebouw moet zodanig compartimenteren dat een brand beperkt kan worden tot één compartiment. Dit vereist een extreem betrouwbare brandcompartimentering.
Regelgeving en normen: Het is essentieel dat de regelgeving en normen op dit gebied duidelijk en strikt worden gehandhaafd. In het Britse Bouwbesluit is het niet verboden om brandbare materialen in de gevelconstructie te gebruiken, zolang de brandklasse is behaald. Echter, zoals het Grenfell-incident heeft aangetoond, is dit niet voldoende om de brandveiligheid te garanderen.

Technische specificaties van ACM

ACM bestaat uit een buiten- en binnenplaat van aluminium en een kunststofkern. De dikte van de platen varieert, maar in architectonische toepassingen is de plaat dikte meestal 0,50 mm. De kern kan bestaan uit LDPE of mineraal/polymeer materiaal. In gevelbekleding wordt ACM vaak gebruikt in combinatie met een lakklaag of digitaal print, waardoor het visueel aantrekkelijk is en geschikt voor diverse ontwerpen.

ACM is verkrijgbaar in diverse vormen en afmetingen. Het kan gebruikt worden als gevelbekleding, raamkaders, boeiboorden en binnenwanden. Het is een licht materiaal, wat het geschikt maakt voor hoge gebouwen.

Conclusie

ACM-gevelbekleding is een veelgebruikt materiaal in de bouwsector vanwege zijn visuele flexibiliteit en technische voordelen. Echter, de toepassing van ACM met een brandbare kern kan leiden tot ernstige brandrisico’s, zoals duidelijk is geworden uit het Grenfell-incident. De detaillering speelt een cruciale rol bij de brandveiligheid van ACM-gevels en moet daarom robuust en niet te complex zijn. Een robuuste detaillering in combinatie met brandcompartimentering en eventueel een sprinklerinstallatie kan de brandveiligheid aanzienlijk verbeteren.

Alternatieve materialen, zoals sandwichpanelen met een mineraal of PIR-kern, kunnen een betere brandveiligheid bieden. Het is essentieel dat regelgeving en normen in dit opzicht duidelijk en strikt worden gehandhaafd. Resiliantie en het stay-in-place-concept zijn toekomstige trends in de bouwsector die een hoger veiligheidsniveau kunnen bieden, met name voor minder mobiele gebruikers.

ACM-gevelbekleding kan veilig zijn, maar het vereist een goed ontwerp, een robuuste detaillering en een verantwoordelijke aanpak van brandveiligheid. Voor bouwprofessionals en gebouweigenaren is het van groot belang om deze aspecten goed in overweging te nemen bij het ontwerp en de constructie van een gebouw.