Asbesthoudende gevelbekleding: herkenning, verwijdering en veiligheidsmaatregelen

Published by Redactie on augustus 24, 2025 | Category gevelbekleding

Asbesthoudende gevelbekleding komt vaker voor dan men zich bewust is, vooral in oude woningen en industriële gebouwen. Asbest is een materiaal dat vroeger veel gebruikt werd vanwege zijn krachtige, hittebestendige en slijtvaste eigenschappen. Toepassingen zoals asbestcementplaten werden in de bouwsector uitgebreid ingezet, waaronder ook gevelbekleding. In dit artikel wordt ingegaan op de eigenschappen van asbesthoudende gevelbekleding, de herkenning ervan, de mogelijkheden voor verwijdering en de veiligheidsmaatregelen die daarbij genomen moeten worden.

Wat is asbesthoudende gevelbekleding?

Asbesthoudende gevelbekleding is een type bouwmaterialen dat vroeger vaak gebruikt werd in de bouwsector, vooral tot het eind van de twintigste eeuw. Het bestond hoofdzakelijk uit een mengsel van cement en asbestvezels, wat het materiaal zowel sterk als duurzaam maakte. Asbestcementplaten werden onder andere gebruikt voor daken, vloeren, wandbekleding en gevelbekleding. Deze materialen werden waardevol geacht vanwege hun lage kosten, eenvoudige verwerking en goede thermische isolatie.

Een bekend voorbeeld van een bedrijf dat asbest gebruikt heeft in bouwmaterialen is Eternit. Tijdens het gebruik van asbest in de jaren zestig en zeventig was men zich niet voldoende bewust van de schadelijke gezondheidsgevolgen van asbestvezels. Eternit stopte pas rond de jaren negentig met het gebruik van asbest in hun producten, naarmate de schadelijke effecten steeds duidelijker werden.

Asbesthoudende gevelbekleding kan in verschillende vormen voorkomen, zoals platen, golfplaten of wandbekledingen. De materialen kunnen verweerd of intact zijn, afhankelijk van hun leeftijd en de omstandigheden waarin ze gebruikt zijn. Het is belangrijk om te weten dat het vrijkomen van asbestvezels een serieus gezondheidsrisico oplevert, vooral bij schade of slijtage van het materiaal.

Hoe herken je asbesthoudende gevelbekleding?

Het herkennen van asbesthoudende gevelbekleding is van groot belang voor de veiligheid van eigenaren en bewoners van oude woningen. Aangezien asbest niet met het blote oog te zien is, is het nodig om te letten op bepaalde kenmerken en aanwijzingen. Hieronder worden enkele methoden en tips besproken die kunnen helpen bij de herkenning van asbesthoudende materialen.

Visuele kenmerken

Asbesthoudende platen, waaronder ook gevelbekleding, kunnen een karakteristieke structuur vertonen. Veel asbestcementplaten hebben een zogenaamde "honingerat" of honingraatstructuur, die zichtbaar is als men van dichtbij kijkt. Deze structuur ontstaat door de verwerking van asbestvezels in het cement. Daarnaast kunnen er witte spikkels of zogenaamde "asbestbloemen" op het oppervlak te zien zijn, die wijzen op de aanwezigheid van asbest.

Bij gebroken of verweerde materialen kunnen asbestvezels loskomen, die zichtbaar zijn als fijne, witte vezels. Dit is een duidelijk signaal dat het materiaal asbest bevat.

Jaartal van productie

Een andere manier om te bepalen of een gevelbekleding asbest bevat, is het jaartal van productie. Oudere platen die vóór het verbod op asbest werden gemaakt, zijn waarschijnlijk asbesthoudend. Het verbod op asbest in Nederland dateert vanaf de jaren negentig, afhankelijk van het type materiaal. Informatie over het productiejaar kan vaak worden gevonden in de bouwhistorie van het pand of bij documentatie die met het pand is geleverd.

Vragen aan de fabrikant

Een betrouwbare methode om te bepalen of een gevelbekleding asbest bevat, is het navragen bij de fabrikant. Sommige producten zijn op de markt gegaan zonder duidelijke aanduiding van asbestgebruik, maar bij kwalitatief betere producten is dit vaak wel duidelijk opgenomen in de technische specificaties. De fabrikant kan uitleg geven over de samenstelling van het materiaal en of het asbest bevat.

Proef met vuur

Een methode die soms wordt voorgesteld is een vuurtest. Asbestplaten smelten niet en geven geen vlam, in tegenstelling tot andere materialen. Echter, dit is geen betrouwbare methode, omdat het resultaat van de test kan worden beïnvloed door andere materialen waarin het asbest verwerkt is. Daarnaast is het uitvoeren van deze test niet zonder risico, aangezien het mogelijk asbestvezels in de lucht kan brengen.

Veiligheidsmaatregelen bij het werken met asbesthoudende gevelbekleding

Wanneer asbesthoudende gevelbekleding wordt verwijderd of behandeld, is het van groot belang om veiligheidsmaatregelen te nemen. Asbestvezels zijn zeer schadelijk voor de menselijke gezondheid, vooral wanneer ze in de ademhalingsweg terechtkomen. Hieronder worden enkele maatregelen besproken die genomen moeten worden om het risico te beperken.

Beschermende kleding en uitrusting

Tijdens het verwijderen van asbesthoudende materialen is het belangrijk om geschikte beschermende kleding te dragen. Dit omvat onder andere een volluchtmasker of een respirator die speciaal ontworpen is voor het filteren van fijne stoffen zoals asbestvezels. Daarnaast moet men zorgvuldig met de materialen omgaan om het loskomen van vezels te voorkomen. Het gebruik van beschermende handschoenen, oogbescherming en een volledige kledinguitrusting is aan te raden.

Stofvrij werken

Het vrijkomen van stof is een belangrijke bron van asbestverontreiniging. Daarom is het belangrijk om het materiaal zo min mogelijk te breken of te slijpen. Het is veiliger om het materiaal in zijn geheel te verwijderen en niet met tools die stof veroorzaken. Het materiaal kan vochtig gemaakt worden om het vrijkomen van stof te beperken.

Na afloop van de werkzaamheden moet de werkplek zorgvuldig worden schoongemaakt. Dit moet gebeuren met water en niet met een stofzuiger, aangezien het gebruik van een stofzuiger asbestvezels kan verspreiden.

Afvoer en opslag

Asbesthoudende materialen die verwijderd zijn, moeten correct worden afgevoerd. Het materiaal moet verpakt worden in stevig, luchtdicht plastic en voorzien van een waarschuwingssticker. De verpakte materialen moeten binnen twee weken worden ingeleverd bij een gemeentelijk milieupark of afvalstation. De gemeente kan eventueel voorwaarden stellen voor het transport van het materiaal.

Sloopmelding

Als asbesthoudende materialen worden verwijderd, is het mogelijk dat een sloopmelding moet worden ingediend bij de gemeente. Dit is verplicht als de verwijderde materialen een oppervlakte van 35 m² of meer bedragen, of als het volume van het afval geschat wordt op 10 m³ of meer. De gemeente kan nadere voorwaarden stellen voor het verwijderen van asbesthoudende materialen.

Wettelijke kaders en verantwoordelijkheden

In Nederland zijn er wettelijke kaders opgesteld voor het verwijderen en afvoeren van asbesthoudende materialen. Het Asbestverwijderingsbesluit 2005 bepaalt dat particulieren slechts beperkt zelf asbest mogen verwijderen. Eigenaars van woningen mogen bijvoorbeeld asbesthoudende platen verwijderen, mits de oppervlakte niet groter is dan 35 m² per kadastraal perceel. Deze beperking geldt ook voor asbesthoudende vloertegels of vloerbedekking. Het is belangrijk om zich bewust te zijn van deze regels, omdat het illegaal is om grotere hoeveelheden asbest te verwijderen zonder toestemming van de gemeente.

De grens van 35 m² is vaak het onderwerp van discussie, aangezien deze grens op basis van oppervlakte is gesteld in plaats van op basis van de kwaliteit van het materiaal (bijvoorbeeld of het verweerd is of niet). In België is een andere aanpak gekozen, waarbij het verwijderen van verweerd asbestmateriaal uitsluitend door professionals mag gebeuren. In Nederland wordt deze aanpak niet gebruikt, wat heeft geleid tot vragen over de veiligheid en het nut van de huidige regels.

Conclusie

Asbesthoudende gevelbekleding is een realiteit in oude woningen en bouwprojecten. Het is belangrijk om de kenmerken van deze materialen te herkennen en te weten hoe veilig en legaal met deze materialen om te gaan. Asbest is een schadelijk materiaal dat niet zonder risico kan worden behandeld. Het is daarom essentieel om veiligheidsmaatregelen te nemen bij het verwijderen van asbesthoudende materialen en zich te houden aan de wettelijke kaders.

Het is verstandig om, indien mogelijk, hulp in te schakelen van een professionele asbestsaneerder, vooral bij grotere projecten of bij materiaal dat verweerd is. Door het correct verwijderen en afvoeren van asbesthoudende materialen kan worden voorkomen dat asbestvezels in de lucht terechtkomen en schadelijk zijn voor de gezondheid.

Bronnen

asbesthoudende