Bamboe gevelbekleding: Duurzaam alternatief of uitdaging in de buitenruimte?

De keuze voor gevelbekleding is een belangrijke beslissing bij bouw- of renovatieprojecten. Naast esthetiek en duurzaamheid zijn factoren als duurzaamheid, onderhoud, brandveiligheid en stabiliteit cruciaal. In dit artikel bespreken we de toepassing van bamboe latjes als gevelbekleding, een materialoptie die in de afgelopen jaren steeds meer aandacht krijgt. Op basis van de voorliggende gegevens, onderzoeken we de voordelen, nadelen en toepassing van bamboe in buitentoepassingen, met een focus op gevelbekleding in de vorm van latjes.

We bekijken hierbij zowel de technische kenmerken van bamboe als de ervaringen van bouwbedrijven en ontwerpers die bamboe gebruiken voor externe gevelbekleding. Daarnaast wordt de rol van verwerking en behandeling van bamboe voor buitentoepassingen besproken, aangevuld met vergelijkingen tot andere materialen zoals hardhout en composietproducten.

Inleiding: Bamboe in de bouwsector

Bamboe is een snelgroeiend, biobased materiaal dat vaak wordt gepresenteerd als een duurzaam alternatief voor hout. Tijdens het laatste decennium is het gebruik van bamboe in de bouwsector wereldwijd sterk toegenomen, vooral in interieurbouw en meubels. De toepassing in externe gevelbekleding is echter nog relatief nieuw en vraagt voor zorgvuldige evaluatie.

De voorliggende informatie laat zien dat bamboe in externe toepassingen zoals gevelbekleding alleen geschikt is als het op een specifieke manier is verwerkt. Onbewerkte bamboe, zoals latjes zonder thermische behandeling, is volgens bron [4] niet geschikt voor buitentoepassingen vanwege snelle verwering en instabiliteit. In tegenstelling hiermee is thermisch gemodificeerde bamboe, zoals het MOSO® Bamboo X-treme® product uit bron [1], ontworpen voor zulke toepassingen en voldoet aan EU-normen voor duurzaamheid en brandveiligheid.

Het doel van dit artikel is om de lezer een overzicht te geven van de voordelen en beperkingen van bamboe latjes als gevelbekleding, inclusief technische kenmerken, duurzaamheid, onderhoud, en praktijkervaringen. Dit artikel is bedoeld voor eigenaren, bouwprofessionals en ontwerpers die overwegen om bamboe te gebruiken voor externe gevelbekleding in Nederland of België.

Technische eigenschappen van bamboe gevelbekleding

1. Biobased materiaal en duurzaamheid

Bamboe is een grassoort, niet een houtsoort, en behoort tot de snelst groeiende planten ter wereld. Volgens bron [1] groeit het in sommige gevallen tot 1 meter per dag, wat het een aantrekkelijke grondstof maakt vanwege zijn snelle hernieuwbaarheid. De productie van MOSO® Bamboo X-treme® gebruikt 90% biobased materiaal, waarvan 50,24% biobased koolstof is. Het materiaal is afkomstig uit China, wat duidt op een internationale keten en logistiek voor distributie in Europa.

2. Thermo-Density® verwerking

De Thermo-Density®-technologie is een sleuteltechnologie voor het gebruik van bamboe in externe toepassingen. Volgens bron [1] worden bamboestrips bij 200°C geperst en gemodificeerd, wat resulteert in een massieve plank met verhoogde dichtheid, hardheid en stabiliteit. Deze behandeling zorgt ervoor dat de planks het hoogste duurzaamheidsniveau volgens EU-normen bereiken. Daarnaast voldoet het aan brandveiligheidsklasse B-s1-d0 (EN 13501-1), wat het geschikt maakt voor toepassingen met hoge eisen aan brandveiligheid, zoals in bebouwde zones of openbare ruimtes.

3. Stabiliteit en duurzaamheid

De behandeling vermindert ook de neiging tot krimp, zwellen en verrotting. Hierdoor is het geschikt voor externe toepassingen, waar het bloot staat aan regen, zon, wind en temperatuurvariaties. Deze eigenschappen maken bamboe geschikt voor gevelbekleding, mits het op de juiste manier wordt verwerkt.

Voordelen van bamboe gevelbekleding

1. Onderhoudsarm

Een van de voornaamste voordelen van MOSO® Bamboo X-treme® is dat het onderhoudsarm is. Na installatie is er bijna geen onderhoud nodig. Dit is een groot voordeel ten opzichte van traditioneel hardhout, dat regelmatig behoefte heeft aan impregneren of lakken. Onderhoudsarmheid is een belangrijke factor bij gevelbekleding, omdat het tijd en geld bespaart op de lange termijn.

2. Esthetiek en designvrijheid

Bamboe gevelbekleding biedt een unieke, natuurlijke uitstraling. Het ontwikkelt in de loop van de tijd een vergrijsde look door blootstelling aan weersinvloeden, wat wordt gezien als een esthetisch voordeel. Daarnaast biedt het designvrijheid in diverse profielen, zoals Varibo, Rhombus, of Rabat-Trapezium (bron [1]). Deze variatie maakt het geschikt voor diverse stijlen van gevelbekleding, van modern tot traditioneel.

3. CO₂-neutraal gedurende de levensduur

Volgens bron [1] is MOSO® Bamboo X-treme® CO₂-neutraal gedurende de levensduur van het product. Dit is een belangrijke factor in het kader van duurzame bouw. Het gebruik van snelgroeiend materiaal, zoals bamboe, helpt bij het verminderen van de CO₂-voetafdruk van bouwprojecten, vooral in vergelijking met langzaam groeiend tropisch hardhout.

4. Brandveilig

De gevelbekleding voldoet aan brandveiligheidsklasse B-s1-d0, wat betekent dat het brandvertragend is en weinig tot geen rook- of druppels produceert. Dit maakt het geschikt voor gebruik in bebouwde zones, waar brandveiligheid hoog in het vaandel staat. Projecten waar brandveiligheid een prioriteit is, zoals in stedelijke omgevingen of bij openbare gebouwen, kunnen hier dus profiteren van.

5. Duurzaam op lange termijn

Hoewel de productie energie en logistiek vereist, is het gebruik van bamboe in combinatie met thermische behandeling een duurzame keuze op lange termijn. Het snelle groeitempo en de biobased aard van het materiaal zorgen voor een lage CO₂-impact in vergelijking met synthetische materialen of langzaam groeiend hout.

Nadelen van bamboe gevelbekleding

1. Beperkte levensduur in buitentoepassingen

Volgens bron [4] is onbewerkte bamboe niet geschikt voor buitentoepassingen. De structuur van bamboe, met lege holen en een hoge porositeit, maakt het vatbaar voor verwering, vocht en schimmel. Zonder verwerking zou het niet bestand zijn tegen de weersinvloeden die gevelbekleding moet weerstaan. Daarom is het essentieel dat bamboe gevelbekleding zoals MOSO® Bamboo X-treme® is verwerkt met thermische en chemische behandelingen.

2. Kosten

Bamboe gevelbekleding is duurder in aankoop dan standaard hardhoutsoorten zoals Ipe of tropisch hout. De verwerking en thermische behandeling van bamboe om het geschikt te maken voor buitentoepassingen leiden tot hogere productiekosten. Voor projecten waar budget een belangrijke beperking is, kan dit een nadeel zijn.

3. Beperkte recyclage en biodegradatie

Hoewel bamboe in principe biologisch afbreekbaar is, is MOSO® Bamboo X-treme® niet biodegraadbaar (bron [1]). De thermische behandeling verandert de chemische samenstelling van het hout, waardoor het niet meer volledig afbreekbaar is. Dit is een belangrijke overweging voor projecten die sterk aandruk leggen op circulaire economie en volledige biodegradatie.

Praktijkervaringen: Gebruik van bamboe in externe gevelbekleding

1. Project: De Groene Boog in Rotterdam

In het project ‘De Groene Boog’ in Rotterdam zijn gevelbekledingen gemaakt van gebrande bamboe (Yoroi, bron [2]). De bamboe is verwerkt met de Shou Sugi Ban-techniek, een traditionele Japanse methode waarbij het hout wordt verbrand om de structuur te versterken en de levensduur te verlengen. Deze gevelbekleding heeft brandklasse B-s1-d0 en is onderhoudsarm. Volgens het bouwteam is het materiaal makkelijk te verwerken en aansluitend bij het ontwerp.

2. Erfaringen van monteurs en hoveniers

Een hovenier die met Shou Sugi Ban werkt, noemt de service en betrokkenheid van de leverancier als een van de voornaamste voordelen. De leverancier geeft niet alleen technische ondersteuning, maar ook sampleboxen met verschillende materialen voor testen. Dit helpt bij het nemen van een beslissing en vergelijking van materialen voor de klant.

3. Alternatieve toepassing: Gevelbekleding met hardhout

In een ander project is Ipé hardhout gebruikt voor gevelbekleding. Het is een duurzaam, hard en onderhoudsarm materiaal dat geschikt is voor externe toepassingen. De klant was tevreden met de esthetiek en het resultaat. De afwerking is geschaafd, wat een natuurlijk uiterlijk geeft. Het product valt onder Country Grade, wat betekent dat het kleine onvolkomenheden kan hebben, zoals pinholes en kleurverschillen. Voor projecten waar een levendig uiterlijk gewenst is, kan dit een voordeel zijn.

Vergelijking: Bamboe vs. Hardhout vs. Composiet

Deze vergelijking laat zien dat bamboe en hardhout vergelijkbare eigenschappen hebben, maar dat composietproducten zoals Millboard Board & Batten een andere benadering kiezen. Composiet is houtvrij, wat het geschikt maakt voor projecten met hoge duurzaamheidseisen, maar het biedt minder biobased kenmerken dan bamboe en hardhout.

Aanbevelingen voor de keuze van bamboe gevelbekleding

1. Kies voor thermisch gemodificeerde bamboe

Als u bamboe als gevelbekleding overweegt, is het essentieel om alleen thermisch gemodificeerde varianten te gebruiken. Onbewerkte bamboe is niet geschikt voor buitentoepassingen en kan snel vervallen. Controleer bij aankoop of het product voldoet aan EU-normen en is ontworpen voor externe toepassingen.

2. Combineer met ventilatie en isolatie

Bamboe gevelbekleding vereist goede ventilatie om vocht en schimmel te voorkomen. Bij externe toepassingen is het aan te raden om verticale ventilatie in te bouwen, bijvoorbeeld met een dubbele laag panlatten. Ook is het aan te raden om zwarte folie achter de gevel aan te brengen om vocht en condens te beperken.

3. Kies voor een profiel dat past bij het ontwerp

Er zijn meerdere profielen beschikbaar, zoals Varibo, Rhombus, of Rabat-Trapezium. Kies een profiel dat past bij het architectonische stijl van het gebouw. Deze profielen zorgen voor een moderne of traditionele uitstraling.

4. Weeg duurzaamheid tegen kost

Hoewel bamboe gevelbekleding duurzaam is, is het duurder in aankoop dan standaard hardhout. Weeg de voordelen van duurzaamheid en onderhoudsarmheid tegen de initiële kosten. In projecten met een langere levensduur kan het de kosten op lange termijn overwegen.

Conclusie

Bamboe gevelbekleding, in de vorm van latjes, biedt een duurzame en onderhoudsarme optie voor externe toepassingen, mits het op de juiste manier is verwerkt. Thermisch gemodificeerde varianten zoals MOSO® Bamboo X-treme® voldoen aan EU-normen en zijn geschikt voor gebruik in gevelbekleding. Het biedt een natuurlijke, esthetische look, is CO₂-neutraal gedurende de levensduur, en voldoet aan hoge eisen aan brandveiligheid.

Tegelijkertijd zijn er ook beperkingen, zoals de hoge aankoopprijs en het feit dat het niet biodegraadbaar is. Daarom is het belangrijk om de toepassing van bamboe te overwegen in het licht van het projectdoel, budget en duurzaamheidsdoelstellingen.

Voor projecten waar esthetiek, duurzaamheid en onderhoudsarmheid een prioriteit zijn, is bamboe gevelbekleding in de vorm van latjes een aantrekkelijke keuze. Voor projecten met budgetbeperkingen of hoge eisen aan biodegradatie kan hardhout of composietproducten beter aansluiten.

Bronnen

1. MOSO® Bamboo X-treme® Gevelbekleding
2. Zwarthout | Shou Sugi Ban Projecten
3. Open Gevelbekleding Latten Ipé Hardhout
4. Bamboe: Goed alternatief voor hardhout?
5. Millboard Board & Batten Gevelbekleding