Riolering in het Kanaalhavengebied: Structuur, functie en impact op de ruimtelijke indeling

Published by Redactie on juli 4, 2025 | Category riolering

In het Kanaalhavengebied van Nijmegen is de riolering een essentieel onderdeel van de infrastructuur, die zowel het afvalwater als het regenwater efficiënt afvoert. De aanleg en het functioneren van het rioleringssysteem bepalen in grote mate de ruimtelijke indeling van het gebied, de bescherming van het milieu en de veiligheid van de inwoners. In dit artikel worden de verschillende aspecten van de riolering in het Kanaalhavengebied, met name in de omgeving van de Kanaalstraat, besproken. De focus ligt op de structuur van het systeem, de functie van de verschillende delen en de impact op de ruimtelijke indeling.

Rioleringssystemen in het Kanaalhavengebied

In het Kanaalhavengebied wordt een verbeterd gescheiden rioleringssysteem toegepast. Dit betekent dat het afvalwater (DWA) en het hemelwater (HWA) apart worden afgevoerd. De DWA wordt via het riool naar een waterzuiveringsinstallatie gestuurd, terwijl het HWA via het hemelwaterstelsel wordt afgevoerd naar oppervlaktewater. Dit systeem zorgt voor een betere afvoer van het afvalwater en vermindert de belasting op de waterzuiveringsinstallaties.

In het plangebied Kanaalhavens worden drie deelgebieden onderscheiden: het binnendijks gedeelte, het buitendijks gedeelte en het industrieterrein. Het binnendijks gedeelte bestaat uit een niet-watergebonden bedrijventerrein en een woon/werkomgeving. Het industrieterrein ligt tussen de Ambachtsweg, de Energieweg en het Maas-Waalkanaal. In deze gebieden is het verbeterd gescheiden rioleringssysteem van toepassing. Hierbij wordt het hemelwater gescheiden afgevoerd van het afvalwater. Bij regenbuien gaat het eerste deel van de bui (first flush) met het vuil dat op de wegen ligt naar de riolering, de rest van de bui gaat naar de watergang langs de Ambachtsweg.

Structuur van het rioleringssysteem

In het plangebied Kanaalhavens is het rioleringssysteem opgebouwd uit meerdere delen. De hoofdriolen lopen via de Kanaalstraat en de Rivierstraat naar het gemaal De Biezen. Dit gemaal heeft een capaciteit van ongeveer 10.000 m³ per uur en verpompt het water via een persleiding naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Als het aanbod van water groter is dan de capaciteit van het gemaal, dan stort het water eerst over naar de Waal.

Bij de A-watergang komen binnen het plangebied nog twee vuilwateroverstorten voor: ter hoogte van de Ambachtsweg en bij de aansluiting op de Neerboscheweg. Deze overstorten zijn bedoeld om overstromingen te voorkomen wanneer de capaciteit van het gemaal niet voldoende is. De drempelhoogte van deze overstort is 8,31 m+NAP. Deze vijver heeft een bergingscapaciteit van ongeveer 5600 m³. Het overstortvolume bedraagt bij een T=1 bui naar grove schatting 6000 m³ en bij een T=10 bui 14.000 m³.

Impact op de ruimtelijke indeling

De aanleg van het rioleringssysteem heeft een grote invloed op de ruimtelijke indeling van het Kanaalhavengebied. In het binnendijks gedeelte is het bedrijventerrein ingeklemd tussen de Energieweg en de Ambachtsweg. Het industrieterrein ligt tussen de Ambachtsweg, de Energieweg en de verlengde Energieweg (de oprit naar de nieuwe stadsbrug). Deze gebieden zijn gecorreleerd met het rioleringssysteem, zodat het afvalwater efficiënt kan worden afgevoerd.

De afvoer van het regenwater gebeurt via het hemelwaterstelsel. Dit stelsel loost op diverse plekken in de kanaalhavens en op de watergang langs de Industrieweg, die uiteindelijk ook weer loost op de havens. De afvoer van het regenwater wordt daarbij grotendeels losgekoppeld van het afvalwater, wat de belasting op de waterzuiveringsinstallaties vermindert.

Beheer en onderhoud van de riolering

Het beheer van de riolering is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. De gemeente is de beheerder van de riolen en zorgt voor het onderhoud ervan. Het rioleringsbeheer kost de Nederlandse gemeenten jaarlijks zo'n 1,4 miljard euro, en dat geld komt meestal uit de rioolheffing. Een gezin betaalt gemiddeld € 177 per jaar aan rioolheffing. De verwachting is dat dit bedrag aanzienlijk zal stijgen, mede door de veroudering van de rioolstelsels.

Het onderhoud van het rioleringssysteem omvat het inspecteren van de leidingen, het opsporen van foutieve aansluitingen en het reinigen van de riolen. Bij inspecties wordt gebruikgemaakt van hulpmiddelen zoals een videocamera of fotocamera, maar ook spiegels en lampen. Alle waarnemingen worden gecategoriseerd volgens de norm NEN-EN13508-2 NEN3399 in een digitaal bestand.

Aanleg van de riolering

De aanleg van de riolering wordt meestal onder een weg gedaan, omdat voor de aanleg behoorlijk veel ruimte (en diepte) nodig is. Een weg is doorgaans de natuurlijke keuze, omdat die grond al in eigendom is van de gemeente. Bij werkzaamheden moet de weg echter opgebroken worden, wat kosten en (verkeers)overlast met zich meebrengt. Bij het aanbrengen van een riool moet vaak bronbemaling worden toegepast. Als er te weinig ruimte is om een sleuf te graven, of als een diepe sleuf nodig is, wordt sleufbekisting of een damwand toegepast.

Bij de aanleg wordt gebruikgemaakt van zwaar materieel (graafmachines, hijskranen) en moderne technieken zoals lasers voor het precies plaatsen van buizen onder afschot. Betonnen rioolbuizen wegen van een paar honderd kilo voor een kleine diameter tot vele tonnen voor de grote buizen. Een betonnen buis met een diameter van 1500 mm weegt ongeveer 5000 kilo.

Conclusie

De riolering in het Kanaalhavengebied is een cruciaal onderdeel van de infrastructuur, die zowel het afvalwater als het regenwater efficiënt afvoert. Het systeem bestaat uit een verbeterd gescheiden rioleringssysteem, dat zorgt voor een betere afvoer van het afvalwater en vermindert de belasting op de waterzuiveringsinstallaties. De aanleg en het functioneren van het rioleringssysteem bepalen in grote mate de ruimtelijke indeling van het gebied, de bescherming van het milieu en de veiligheid van de inwoners. Het beheer en het onderhoud van het rioleringssysteem vallen onder de gemeente, die zorgt voor het inspecteren van de leidingen, het opsporen van foutieve aansluitingen en het reinigen van de riolen. De aanleg van de riolering wordt meestal onder een weg gedaan, omdat voor de aanleg behoorlijk veel ruimte (en diepte) nodig is.