Gevelbekleding schieten: Richtlijnen en aanbevelingen voor restauratie en onderhoud

Published by Redactie on augustus 25, 2025 | Category gevelbekleding

Het onderhouden en herstellen van gevelbekleding is een belangrijk aspect van de restauratie en het beheer van bouwconstructies, met name bij monumentale of historische gebouwen. In dit artikel wordt ingegaan op de richtlijnen en aanbevelingen voor het schieten van gevelbekleding, waarbij aandacht wordt besteed aan technische eisen, materialen, en regelgeving. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen en richtlijnen van relevante instanties, zoals Eternit en lokale regelgeving voor bouwprojecten.

Inleiding

Gevelbekleding speelt een cruciale rol in de sfeer en het behoud van het architectonische karakter van een gebouw. Tijdens renovaties is het vaak nodig om bestaande gevelbekleding te herstellen of te vervangen. Het schieten van gevelbekleding — het aanbrengen van een nieuw laag of de herstelling van een bestaande — vereist echter zorgvuldige voorbereiding en naleving van regelgeving. In de context van monumenten en historische gebouwen zijn er bovendien specifieke eisen inzake materiaalkeuze, kleur en techniek.

Deze richtlijnen zijn bedoeld voor woningeigenaren, bouwvaklieden en beheerders die betrokken zijn bij het herstellen of aanbrengen van gevelbekleding. In het artikel worden de relevante eisen van lokale regelgeving en bouwtechnische standaarden beschreven, met nadruk op het behoud van het oorspronkelijke karakter van de gevel.

Algemene richtlijnen voor gevelbekleding

Het schieten van gevelbekleding is een proces dat zowel esthetische als functionele doeleinden kan dienen. Het kan bijvoorbeeld dienen om een sfeer te herstellen, de structuur te beschermen tegen weersinvloeden, of de warmte-isolatie van het gebouw te verbeteren. Echter, in het kader van monumentenzorg en historisch bewust bouwen zijn er bepaalde richtlijnen die moeten worden gevolgd.

Behoud van bestaande situatie

Een kernprincipe bij het schieten van gevelbekleding is het behoud van de bestaande situatie zo ver mogelijk. Dit betekent dat gevelbekleding die nog in goede staat is, niet moet worden vervangen of herschoten. Wanneer er sprake is van slijtage of beschadiging, moet dit zorgvuldig worden beoordeeld om te bepalen of herstelling voldoende is, of dat vervanging noodzakelijk is.

Volgens de richtlijnen van lokale regelgeving dient bij herstelling van gevelbekleding zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van originele materialen en technieken. Wanneer vervanging noodzakelijk is, dient de nieuwe gevelbekleding qua aard en uitstraling te corresponderen met de bestaande situatie. Dit omvat niet alleen het gebruik van gelijksoortige materialen, maar ook het respecteren van de oorspronkelijke vormgeving, kleur en textuur.

Technische eisen

Bij het schieten van gevelbekleding dient rekening te worden gehouden met de technische aspecten van de gevelconstructie. De keuze voor het type gevelbekleding en de manier waarop deze wordt aangebracht, heeft invloed op de ventilatie, de dampdoorlatendheid en de warmte-isolatie van het gebouw. Bijvoorbeeld, het gebruik van damp-open materialen is essent voor het voorkomen van condensatie en schimmelvorming.

Een relevante richtlijn luidt dat de toe te passen pleisters damp-open moeten zijn, met een Sd-waarde tot 30 cm. Ook dient de verf die wordt gebruikt, damp-open te zijn, bij voorkeur een minerale verf, olieverf of een zuivere siliconenhars-emulsieverf. Het schilderen van gevelstenen met olie- of siliconenemulsieverf wordt aanbevolen, omdat deze verf de stenen beschermen tegen weersinvloeden. Bovendien dient het verfsysteem zonder schade aan de steen te kunnen worden verwijderd.

Het gebruik van mineralogische verven op gevelstenen is niet toegestaan, omdat deze verven een chemische reactie kunnen aangaan met de ondergrond, wat schade kan veroorzaken.

Kleur en materiaalkeuze

De keuze van kleur en materiaal is een belangrijk aspect bij het schieten van gevelbekleding. In het kader van monumentenzorg en historisch bewust bouwen dient de kleur en het type verf te worden bepaald in overleg met de afdeling ROBM (Regionale Omgevingsbeheer en Monumentenzorg). Dit geldt ook voor het hydrofoberen van een gevel of het toepassen van een gevelafwerking die niet aanwezig is in de bestaande situatie.

Bij het gebruik van olie of lijnolie dient met een blanke half rauwe/half gekookte lijnolie te worden gewerkt, zonder siccatieven. Pigment mag alleen toegevoegd worden in overleg met de afdeling ROBM. Geoliede gevels mogen niet geschilderd worden.

Onderhoud en duurzaamheid

Het schieten van gevelbekleding is niet alleen een kwestie van esthetiek, maar ook van duurzaamheid en onderhoud. Eternit, een producent van vezelcement golfplaten, benadrukt de belangrijkheid van een lange levensduur en een minimum aan onderhoud. Vezelcement golfplaten zijn onderhoudsarm en vereisen geen speciale behandelingen. Bovendien zijn deze platen asbestvrij en hebben zij een brandreactieklasse A2-s1,d0, wat betekent dat ze nauwelijks bijdragen aan een brand.

De levensduur van een golfplaten dak is onder normale omstandigheden ongeveer 50 jaar. In situaties waar de golfplaten constant worden blootgesteld aan een agressief milieu, zoals stallen met veel ammoniakuitstoot, kan de levensduur aanzienlijk verkort worden. Daarom is het belangrijk om bij de keuze van gevelbekleding ook rekening te houden met de omgeving waarin het gebouw zich bevindt.

Specifieke richtlijnen voor houten gevelbekleding

In het kader van houten gevelbekleding zijn er specifieke richtlijnen voor de herstelling en het schieten van de gevel. Hout is een gevoelig materiaal dat gevoelig is voor schimmel, insecten en vocht. Bij het schieten van houten gevelbekleding dient men tevens rekening te houden met de structuur en het draagvermogen van het hout.

Herstelling van houten gevelbekleding

In het geval van houten gevelbekleding die zijn aangetast door insecten of schimmels, dient men eerst te beoordelen of vervanging noodzakelijk is. Volgens de richtlijnen is het niet altijd nodig om het aangetaste hout volledig te vervangen. In sommige gevallen kan het voldoen om het vochtgehalte in het hout te verlagen en bestrijdingsmiddelen toe te passen.

Wanneer vervanging noodzakelijk is, dient het hout van dezelfde soort en afmeting te worden gebruikt als in de bestaande toestand. Slechte onderdelen moeten niet in hun geheel worden vervangen, maar afgezaagd tot voorbij het niet aangetaste gezonde hout en aangelast. Indien meer dan 40% van een onderdeel is aangetast, is volledig vervangen toegestaan.

Technische eisen voor houten gevelbekleding

Bij de herstelling of vervanging van houten gevelbekleding dient men tevens rekening te houden met de structuur en het draagvermogen van het hout. Rekentechnisch dient te worden aangetoond of de gerepareerde balk voldoende draagvermogen heeft. Het gebruik van staalconstructies of stalen hulpconstructies is niet toegestaan, omdat dit een aantasting is van de oorspronkelijke constructiemethode.

Het gebruik van epoxyharsen ter vervanging van balkkoppen en dergelijke is toegestaan tot maximaal 1/5e van de overspanning, tot een maximum van 1,20 meter. Indien nodig, zijn verstijvingen toegestaan in overleg met de afdeling ROBM en een constructeur.

Aanvullende richtlijnen voor het schieten van gevelbekleding

Naast de algemene en specifieke richtlijnen zijn er ook aanvullende richtlijnen die van belang zijn bij het schieten van gevelbekleding. Deze richtlijnen betreffen onder meer het gebruik van kabels en leidingen, het behoud van monumenten en de verantwoordelijkheid van de bewoner.

Kabels en leidingen

Bij de aanleg van een geveltuin of andere constructies op of rondom een gevel, dient men rekening te houden met eventuele aanwezigheid van kabels en leidingen. De maximale diepte van grondbewerking is 30 cm, aangezien kabels en leidingen minder diep kunnen liggen. Het is de verantwoordelijkheid van de bewoner om hierop bedachtzaam te zijn.

Bij eventuele aanwezigheid van kabels, leidingen en rioolaansluitingen dient men de nutsbedrijven en de gemeente de gelegenheid te geven om onderhoud te verrichten aan deze kabels en leidingen. Bij de werkzaamheden kan het voorkomen dat de geveltuin verwijderd moet worden of beschadigd raakt. Voor eventuele schade kunnen deze diensten en/of de gemeente niet aansprakelijk worden gesteld.

Verantwoordelijkheid van de bewoner

De houder van de beplanting in een geveltuin is aansprakelijk voor schade die als gevolg van het gebruikmaken van een geveltuin aan de gemeente en/of derden wordt toegebracht. De houder vrijwaart de gemeente van aanspraken van derden.

Bij het beëindigen van een geveltuin is de houder verantwoordelijk voor het verwijderen van de beplanting en eventuele constructies. De gemeente kan eventueel een vergunning verlenen voor het beëindigen van een geveltuin, met specifieke voorwaarden.

Conclusie

Het schieten van gevelbekleding is een proces dat zowel esthetische als functionele doeleinden kan dienen. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de richtlijnen en eisen die van toepassing zijn op het behoud van het oorspronkelijke karakter van het gebouw. Deze richtlijnen omvatten het gebruik van originele materialen, het respecteren van de oorspronkelijke vormgeving en kleur, en het toepassen van damp-open materialen en verfsystemen.

Bij houten gevelbekleding is het bovendien belangrijk om rekening te houden met de structuur en het draagvermogen van het hout, evenals met eventuele schade door insecten of schimmel. Het gebruik van stalen hulpconstructies is niet toegestaan, omdat dit een aantasting is van de oorspronkelijke constructiemethode.

Bij de aanleg van geveltuinen of andere constructies op of rondom een gevel, dient men rekening te houden met eventuele aanwezigheid van kabels en leidingen. De verantwoordelijkheid van de bewoner is hierbij belangrijk, aangezien de gemeente en nutsbedrijven niet aansprakelijk kunnen worden gesteld voor eventuele schade.

In het kader van monumentenzorg en historisch bewust bouwen is het raadzaam om overleg te plegen met de afdeling ROBM, zowel bij de keuze van materialen en kleuren als bij de uitvoering van herstel- of vervangingswerkzaamheden. Het behoud van het oorspronkelijke karakter van het gebouw is van groot belang, en het schieten van gevelbekleding is een cruciale stap in dit proces.

Bronnen

schieten