Gevelbekleding en brandklasse D: wat betekent het voor de brandveiligheid van je gebouw?

Published by Redactie on augustus 26, 2025 | Category gevelbekleding

Wanneer het gaat om de renovatie of nieuwbouw van een woning of gebouw, speelt de keuze van gevelbekleding een cruciale rol in de brandveiligheid. Niet alleen vanwege esthetische overwegingen, maar ook vanwege wettelijke eisen. In Nederland zijn er duidelijke regels opgesteld omtrent de brandklasse van gevelbekleding, waarbij brandklasse D een belangrijke maatstaf is voor de minimale brandveiligheid. Echter, zoals blijkt uit de recente ontwikkelingen en praktijkuitvoering, voldoet niet elk gevelmateriaal of -ontwerp aan deze eisen. In dit artikel bespreken we wat brandklasse D inhoudt, waarom het van belang is en hoe je als bouwer of renovateur ervoor kunt zorgen dat je gevel aan de eisen voldoet.

Wat is brandklasse D?

Brandklasse D is een van de drie hoofdklassen die worden gebruikt in Nederland om te bepalen hoe een gevelbekleding zich gedraagt bij brand. Deze klassen zijn onderdeel van de Europese norm EN 13501-1, die bepaalt hoe bouwmaterialen en bouwdelen worden getest en geclassificeerd op basis van hun brandgedrag. De belangrijkste klassen zijn:

Brandklasse A: Onbrandbaar materiaal, zoals vezelcement, baksteen of metaal. Het meest brandbestendig.
Brandklasse B: Mag niet bijdragen aan brandvoortplanting van de gevel.
Brandklasse D: De minimale wettelijke brandbescherming voor gebouwen. Zou beperkte bijdrage leveren aan een brand.

Brandklasse D is dus de laagste eis die in bepaalde situaties wordt gesteld. Het is echter niet automatisch voldoende. Voor lage gebouwen (minder dan 10 meter hoog) is een gevel in brandreactieklasse D meestal toegestaan. Bij hogere gebouwen (boven 5 meter boven meetniveau) moet de onderste 2,5 meter van de gevel aan brandklasse B voldoen. Bovendien gelden er extra eisen voor gebouwen boven 13 meter, waarbij de gehele gevel aan klasse B moet voldoen. In plasbrandaandachtsgebieden zijn de eisen nog strenger, waarbij brandklasse A2 wordt vereist.

Het belang van brandklasse D ligt dus vooral in de wettelijke eisen die gelden voor gebouwen, afhankelijk van hun hoogte en locatie. Maar er is meer aan de hand: ook de opbouw van de gevel, het gebruik van hout, de eventuele geventilatie en de verfbehandeling spelen een rol in het brandgedrag. Zo blijkt uit diverse bronnen dat veel houten gevelbekleding, zoals Modiwood, weliswaar in principe onder brandklasse D valt, maar dat in de praktijk niet alle toepassingen voldoen aan de eisen.

Waarom voldoen sommige gevelbekledingen niet aan brandklasse D?

Het is niet voldoende om alleen te kijken naar de brandklasse van het gevelmateriaal zelf. Ook de manier waarop het materiaal wordt toegepast – de opbouw, de eventuele luchtlagen, de dikte en de afwerking – bepalen het brandgedrag van de gevel. Dit is vooral van toepassing op houten gevelbekleding.

Hout en brandgevaar

Hout is een natuurlijk materiaal dat inherent brandbaar is. Echter, doordat hout in de bouw wordt verwerkt in vormen zoals laminaat of verwerkt hout (zoals thermisch gemodificeerd hout), kan het brandgedrag aanzienlijk worden beïnvloed. Thermisch gemodificeerd hout wordt bijvoorbeeld verhit en afgekoeld om het resistent te maken tegen vocht, rot en brand. Ook kan het worden afgedekt met verf of impregnering om de brandweerstand te verbeteren.

Toch zijn er problemen. Een artikel van SoulWood wijst erop dat ongeveer 90% van de houten gevels in Nederland niet voldoen aan de brandveiligheidseisen van het Bouwbesluit. Dit heeft te maken met de manier waarop de gevels worden opgebouwd. Zo is het bij open houten gevels – waarbij de lamellen ver uit elkaar zitten – eenvoudiger voor vlammen om zich via de gevel te verspreiden. In tegenstelling tot dichte gevelbekledingen, die vaak wel voldoen aan brandklasse D of B, voldoen open houten gevels vaak niet aan de eisen.

De reden hiervoor ligt in het ontbreken van een zogenaamde "end-use test". Dit is een specifieke test die aantoont hoe een gevel in de praktijk zich gedraagt bij brand. Zonder deze test is het moeilijk te bewijzen dat een gevel aan brandklasse D voldoet. Dit betekent dat ook gevelbekleding die theoretisch onder klasse D valt, in de praktijk niet voldoet aan de eisen.

Geventileerde gevels en brandveiligheid

Een geventileerde gevel is een systeem waarbij een luchtlag tussen de gevelbekleding en het isolatiemateriaal is aangebracht. Deze luchtlaag zorgt voor verbeterde isolatie en ventilatie, maar heeft ook impact op de brandveiligheid. De luchtlaag kan namelijk als brandkanaliseringsroute fungeren, waarbij vlammen zich sneller verspreiden via de luchtlaag.

In het adviesblad van IsoBouw wordt uitgelegd hoe je als bouwer of renovateur dit kunt voorkomen. Er wordt aangeraden om gevelisolatie te combineren met brandwerende materialen en om de opbouw van de gevel zorgvuldig te plannen. Hierbij is het belangrijk om te kijken naar de brandwerendheid van het isolatiemateriaal, de verf, het hout en eventueel de spouwfolie. Ook is het nodig om brandwerende platen toe te passen in de gevelconstructie, vooral bij gebouwen die hoger liggen dan 30 of 50 meter.

Wat zijn de wettelijke eisen?

De wettelijke eisen die gecombineerd worden met de brandklasse, zijn te vinden in het Bouwbesluit en de naderende Wet Kwaliteitsborging. Hierin worden de eisen voor brandveiligheid gedefinieerd, afhankelijk van de hoogte van het gebouw en de locatie. Voor lage woningen (onder 10 meter) is brandklasse D meestal voldoende. Voor gebouwen hoger dan 5 meter boven meetniveau is brandklasse B vereist voor de onderste 2,5 meter van de gevel. Bij gebouwen boven 13 meter boven meetniveau moet de gehele gevel aan brandklasse B voldoen.

Bij de nieuwe eisen in het Bouwbesluit (Bbl) is er ook aandacht voor de brandwerendheid van bepaalde delen van de gevel, zoals ramen, deuren en kozijnen. Deze moeten in bepaalde gevallen aan brandklasse B voldoen, vooral bij hoogbouw. Daarnaast gelden er extra eisen in plasbrandaandachtsgebieden, waar brandklasse A2 wordt vereist. In deze zones is er extra aandacht voor de voortplanting van brand via de gevels.

In de praktijk betekent dit dat het niet genoeg is om alleen te kijken naar de brandklasse van de gevelbekleding. Het complete gevelsysteem, inclusief de opbouw, de isolatie en eventuele brandwerende materialen, moet worden beoordeeld. Hierbij kunnen gevelconstructies met hoge brandwerendheid worden toegepast, zoals gevelplaten die aan EI15 voldoen. Deze platen kunnen worden gebruikt als scheiding tussen houten gevelelementen en de buitenafwerking, waardoor het gehele gevelsysteem aantoonbaar brandwerend is.

Welke gevelbekleding voldoet aan brandklasse D?

Niet alle gevelbekleding voldoet aan brandklasse D. Welke opties zijn er dan voor bouwers en renovateurs die willen voldoen aan de wettelijke eisen?

Vezelcement

Vezelcement is een materiaal dat tot brandklasse A behoort, wat betekent dat het praktisch onbrandbaar is. Gevelbekleding van vezelcement, zoals die van James Hardie of Cedral, is daarom een betrouwbare keuze voor gevels die niet alleen wettelijk voldoen, maar ook extra brandwerendheid bieden. Deze materialen voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit en kunnen in plasbrandaandachtsgebieden worden gebruikt.

Thermisch gemodificeerd hout

Thermisch gemodificeerd hout, zoals dat van Modiwood, is een populair keuze voor gevelbekleding. De verfbehandeling van deze producten is zo ontworpen dat ze aan de eisen van brandklasse D voldoen. Echter, zoals eerder besproken, zijn er veel gevallen waarin de gevelconstructie niet voldoet aan de eisen. Dit heeft te maken met de eventuele geventilatie, de afstand tussen de lamellen en de opbouw van de gevel. Het is daarom belangrijk om bij het gebruik van thermisch gemodificeerd hout te kijken naar de end-use test en eventuele brandwerende maatregelen in de gevelconstructie.

Geventileerde gevels met brandwerende materialen

Bij geventileerde gevels is het essentieel om gebruik te maken van brandwerende materialen in de opbouw. De spouwfolie, de isolatie en de verf moeten allemaal aan bepaalde eisen voldoen. Ook is het verstandig om brandwerende platen te gebruiken in de gevelconstructie, zoals gevelplaten die aan EI15 voldoen. Deze platen kunnen worden gebruikt om houten gevelelementen te isoleren van de buitenafwerking en zo het brandgedrag te beïnvloeden.

Hoe kun je zorgen dat je gevel aan de eisen voldoet?

Het is niet voldoende om alleen een gevelbekleding te kiezen die theoretisch aan brandklasse D voldoet. Het is belangrijk om het complete gevelsysteem te beoordelen en eventuele maatregelen te nemen om de brandveiligheid te verbeteren. Hier zijn enkele stappen die je als bouwer of renovateur kunt ondernemen:

1. Kies voor gevelbekleding met een duidelijke brandklasse

Controleer of de gevelbekleding die je wil gebruiken, voldoet aan brandklasse D. Dit is meestal aangegeven in de productinformatie of op de verpakking. Voor houten gevelbekleding is het ook belangrijk om te kijken of er een end-use test is uitgevoerd.

2. Kijk naar de opbouw van de gevel

De opbouw van de gevel bepaalt mede hoe het zich gedraagt bij brand. Vooral bij geventileerde gevels is het belangrijk om luchtkanalen te vermijden die als brandkanalisatie kunnen fungeren. De dikte van de gevelbekleding, de eventuele spouwfolie en de isolatie moeten goed worden afgestemd.

3. Gebruik brandwerende materialen

Zorg ervoor dat de isolatie, de spouwfolie en eventueel de verf brandwerend zijn. Ook is het verstandig om brandwerende platen te gebruiken in de gevelconstructie. Deze platen kunnen worden gebruikt om houten elementen te scheiden van de buitenafwerking en zo het brandgedrag te beïnvloeden.

4. Volg het Bouwbesluit en eventuele lokaal voorgeschreven eisen

Bij het plannen van een gevel is het belangrijk om te kijken naar de wettelijke eisen. Deze kunnen variëren afhankelijk van de hoogte van het gebouw, de locatie en eventuele plasbrandaandachtsgebieden. Door vooraf te controleren welke eisen er gelden, voorkom je later problemen bij de bouwtoezichtorganen.

5. Werk met experts

Het is verstandig om bij gevelontwerpen te werken met experts in brandveiligheid. Ze kunnen je helpen bij het kiezen van het juiste materiaal en het plannen van de gevelconstructie. Ook kunnen ze je helpen bij het uitvoeren van brandveiligheidstests en het opstellen van een brandveiligheidssysteem.

De rol van het adviesblad van IsoBouw

Het adviesblad van IsoBouw biedt een handig overzicht van de wettelijke eisen en de praktijkuitvoering van gevels. Het bevat stroomschema's die je snel kunnen laten zien welke brandklasse wordt vereist voor je gevel, afhankelijk van de hoogte en locatie van het gebouw. Daarnaast bevat het adviesblad uitleg over hoe je aan de eisen van het Bouwbesluit en de naderende Wet Kwaliteitsborging kunt voldoen.

In het adviesblad wordt ook aandacht besteed aan de praktische uitwerking van gevelconstructies. Hierbij worden diverse geteste opbouwen beschreven, inclusief de behaalde prestaties. Dit biedt bouwers en renovateurs zekerheid over de brandveiligheid van hun gevels.

Conclusie

De keuze van gevelbekleding is niet alleen een esthetische keuze, maar ook een belangrijke factor in de brandveiligheid van een gebouw. Brandklasse D is een belangrijke maatstaf voor de wettelijke eisen, maar het is niet automatisch voldoende om alleen te kijken naar de brandklasse van het materiaal. De opbouw van de gevel, de eventuele geventilatie en de gebruikte materialen spelen een cruciale rol in het brandgedrag.

Bij het kiezen van gevelbekleding is het belangrijk om zowel de brandklasse als de praktijkuitvoering te beoordelen. Houten gevelbekleding, zoals thermisch gemodificeerd hout, kan in principe voldoen aan brandklasse D, maar in de praktijk zijn er veel gevallen waarin de gevel niet aan de eisen voldoet. Daarom is het verstandig om brandwerende materialen te gebruiken, zoals vezelcement of EI15-gevelplaten, en om de gevelconstructie zorgvuldig te plannen.

Door vooraf te controleren welke wettelijke eisen gelden en eventueel te werken met experts, voorkom je later problemen bij de bouwtoezichtorganen. Het adviesblad van IsoBouw en andere bronnen bieden handige informatie over de praktijkuitvoering van gevels en de wettelijke eisen. Met deze kennis kun je ervoor zorgen dat je gevel niet alleen esthetisch aantrekkelijk is, maar ook veilig voor bewoners en omgeving.