Natuurstenen vloer en gevelbekleding: Duurzaamheid, keuze en toepassing volgens WTCB-richtlijnen

Published by Redactie on augustus 27, 2025 | Category gevelbekleding

Inleiding

Natuurstenen vloeren en gevelbekledingen vormen een waardevolle toevoeging aan zowel binnen- als buitenruimten in woningbouw en renovatiewerkzaamheden. Deze materialen zijn gekozen vanwege hun esthetische uitstraling, duurzaamheid en natuurlijke uniekheid. De bronnen geven inzicht in de belangrijkste aspecten van keuze, plaatsing, onderhoud en technische eisen voor natuursteen in de bouw, met een nadruk op richtlijnen van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB). Hoewel de leverancier van natuursteen vaak de aanbevolen producten en methoden aanbeveelt, is het cruciaal om de richtlijnen van het WTCB en andere erkende bouworganisaties te volgen om fouten in de uitvoering te voorkomen. Deze tekst behandelt de kenmerken van verschillende natuurstenen, de vereisten voor plaatsing, het belang van juiste keuze van lijm en voegmaterialen, de invloed van vloerverwarming, en het onderhoud van zowel vloeren als gevelbekledingen. Alle informatie is gebaseerd uitsluitend op de beschikbare bronnen en houdt zich aan de eisen van feitelijke nauwkeurigheid, technische nauwkeurigheid en toepasbaarheid in de praktijk.

Soorten natuurstenen voor vloeren en gevels

Natuursteen is de verzamelnaam voor vloertegels die zijn vervaardigd uit natuurlijke gesteenten, zoals marmer, graniet, basalt, leisteen, zandsteen, kwartsiet en hardsteen. Elk soort heeft unieke kenmerken die de keuze voor een bepaald project bepalen. De keuze wordt beïnvloed door aspecten zoals duurzaamheid, uiterlijk, prijs, en de toepassing, zowel binnen als buiten.

Marmer is een gekristalliseerde kalksteen die al sinds de oudheid wordt ingezet voor vloeren, trappen, gevels en decoratieve elementen. Het materiaal is redelijk hard en straalt luxe uit. Marmer is verkrijgbaar in witte, geelachtige en roodachtige tinten. Door verschillende afwerkingen – zoals hoogglans, matglans, borstelen of branden – kan het oppervlak een uniek patroon krijgen. Zo brengt branden een vlammend effect tot stand, terwijl borstelen een verweerde uitstraling geeft. Marmer is in feite makkelijk schoon te maken, mits agressieve schoonmaakmiddelen of zuren worden vermeden.

Graniet is een zeer harde gesteente dat ontstaat uit gestold magma. Het is zeer bestand tegen zuren, kras- en slijtage, waardoor het ideaal is voor zowel binnen- als buitentoepassing. Graniet is verkrijgbaar in kleuren zoals grijs, zwart, blauw en rood. De prijs is aanzienlijk hoger dan bij veel andere natuurstenen, maar de investering wordt vaak gezien als langdurig rendabel vanwege de levensduur van het materiaal. De prijs van graniet varieert sterk afhankelijk van dikte en vorm: standaardtegels liggen tussen de € 50 en € 75 per m² (excl. BTW), terwijl een dikte van 2 cm tussen de € 150 en € 290 per m² ligt. Een dikte van 4 cm kan tot € 350 per m² kosten.

Hardsteen, ook wel arduin of blauwe hardsteen genoemd, is een kalksteen met een grijze tot blauwachtige uitstraling. De kenmerkende tekens in het gesteente ontstaan uit fossiele restanten. Hardsteen is populair in Europa en Azië, met bronnen in België, India, China en Vietnam. Het materiaal is geschikt voor binnen- en buitentoepassingen, zoals vloeren, aanrechtbladen en vensterbanken. Omdat het duurzaam en slijtagebestendig is, wordt het vaak gekozen voor zowel woningbouw als openbare gebouwen. De prijs ligt tussen de € 35 en € 40 per m².

Leisteen is een gesteente dat bestaat uit lagen van klei, kwarts en andere mineralen. Het wordt meestal in berggebieden gewonnen en wordt vaak gebruikt voor dakbedekkingen, vloeren, gevels en meubels. De vloerherkenbaarheid van leisteen ligt in zijn kenmerkende glans. Kleuren variëren van groen, bruin, grijs tot zwart en okergeel. Het materiaal is relatief goedkoop, met een prijs tussen de € 30 en € 45 per m². Een belangrijk nadeel is dat de bovenlaag op termijn kan afnemen door slijtage. Dit is echter een natuurlijk fenomeen dat bij sommige klanten juist een charme geeft aan het materiaal.

Basalt, een vulkanisch gesteente, is zeer hard en duurzaam. Het is geschikt voor buitentoepassingen en kan worden ingezet voor vloeren, wandbekledingen en terrasverlagingen. De prijs ligt tussen de € 35 en € 40 per m². Zandsteen en kwartsiet zijn vergelijkbaar duurzaam en zijn geschikt voor zowel binnen- als buitengebruik. Zandsteen is verkrijgbaar voor € 35 tot € 45 per m², terwijl kwartsiet iets duurzamer is, met een prijs van € 30 tot € 55 per m².

Alle genoemde soorten zijn unieke natuurproducten. Elke vloertegel is uniek vanwege natuurlijke variaties in structuur, kleur en textuur. Dit maakt een natuurstenen vloer of gevel een exclusief materiaal dat een unieke uitstraling geeft aan een woning. Voor duurzaamheid en milieuvriendelijkheid wordt aangeraden om lokale natuurstenen te kiezen, zoals de Belgische blauwe hardsteen of de lokale leisteen. Dit verminderd de transportkosten en het milieubeeld van het materiaal. In tegenstelling tot goedkope imitaties uit Azië, waar de herkomst en kwaliteit vaak onzeker zijn, bieden lokale bronnen meer zekerheid.

Technische vereisten voor plaatsing en gebruik

De plaatsing van natuurstenen vloeren en gevelbekledingen moet voldoen aan strikte technische eisen om storingen, scheuren of vormveranderingen te voorkomen. De belangrijkste richtlijn is het gebruik van geschikte lijm en voegmaterialen, geselecteerd op basis van de specificaties van het WTCB. De bronnen geven aan dat de keuze voor een geschikt lijmproduct cruciaal is, met name bij het verlijmen van stenen in de gevel of op vloeren.

Voor het verlijmen van stenen, zoals baksteen of betonnen blokken, geldt de Nederlandse richtlijn URL 2826-04 en in België de TVN 271 van het WTCB. Deze richtlijnen geven aan dat een lijm moet voldoen aan de norm BRL 1905 ‘Mortels voor metselwerk’. Deze lijm moet een korrelgrootte van het toeslagmateriaal van maximaal 2 mm hebben en is specifiek bestemd voor het verlijmen van stenen met een lijmvoeg van 3 tot 6 mm. De kleur van de lijm kan worden aangepast aan de kleur van de steen door kleurstoffen toe te voegen. De omschrijving van een lijm is: “Een al dan niet verhard mengsel van fijn toeslagmateriaal, bindmiddel(len) en water, al of niet met toevoeging van hulpstof(fen)”.

Het is belangrijk op te merken dat alleen stenen die voldoen aan bepaalde eisen kunnen worden verlijmd met een dunne lijm. De voegdiepte moet nauwkeurig worden afgesteld, want te dikke of te dunne voegen kunnen leiden tot scheurtjes of instorten. Bovendien moet de ondergrond goed zijn voorbereid: de vloer moet droog zijn en voldoende uitgehard voordat de natuurstenen worden geplaatst. Bij gebruik van vloerverwarming is extra voorzichtigheid geboden. In dat geval moet de plaatsing worden gecoördineerd met de installateur, de leverancier en de persoon die de vloer zal leggen. Voordat de verwarming wordt ingeschakeld, moet er minstens één maand zijn verlopen na de plaatsing van de vloer. Dit is nodig omdat de vloer langzaam moet drogen en de voegen moeten verharden.

Een belangrijk advies is dat natuurstenen nooit bevochtigd mogen worden tijdens of na de plaatsing. Bevochtiging kan leiden tot opstijgend vocht of schade aan het materiaal. Daarnaast moet de voeg na plaatsing minstens dertig dagen open blijven om volledige droging van de voeg te garanderen. De voegen moeten na de plaatsing minstens twee weken open blijven om de vloer goed te laten drogen.

Voor gevelbekledingen geldt hetzelfde principe: de ondergrond moet uitgehard zijn, droog zijn en voldoen aan de eisen van het WTCB. Bij het gebruik van lijm voor gevelbekleding dient ook rekening te worden gehouden met de belasting van wind, regen en temperatuurschommelingen. De keuze voor een geschikt lijmproduct dat voldoet aan BRL 1905 is dan essentieel. Bovendien is het belangrijk dat de afwerking van de voegen en de kleur van de lijm passen bij de kleur van het natuursteen, zodat de afwerking esthetisch aantrekkelijk blijft.

Duurzaamheid, duurzaamheid en duurzaamheid

Eén van de meest overtuigende redenen om voor natuursteen te kiezen is de duurzaamheid van het materiaal. Een natuurstenen vloer of gevelbekleding heeft een levensduur die vaak langer is dan het levensverwachting van een woning zelf. Dit maakt natuursteen een duurzame investering op lange termijn, ondanks de hoge initiële aankoopprijs.

De duurzaamheid van natuursteen komt voort uit de natuurlijke eigenschappen van de gesteentesoort. Graniet en marmer zijn zeer hard en bestand tegen slijtage, terwijl basalt en hardsteen bestand zijn tegen koud en vocht. Zelfs leisteen, dat een lichtere vorm van slijtage toont, behoudt op lange termijn zijn vorm en structuur. De prijs van natuursteen is afhankelijk van de soort, dikte en vorm. Zo liggen de prijzen voor standaardtegels van graniet tussen de € 50 en € 75 per m², terwijl een dikte van 2 cm tussen € 150 en € 290 per m² ligt. Voor marmer zijn de prijzen vergelijkbaar: € 130 tot € 190 per m² voor een dikte van 2 cm.

Hoewel de initiële kosten hoog zijn, is de totale levensduur van natuursteen aanzienlijk langer dan die van kunststof of keramische tegels. Een natuurstenen vloer kan eeuwen meemaken, mits goed onderhouden. Bovendien behoudt het materiaal zijn esthetische uitstraling, wat het onderscheidt van kunstmatige materialen. De unieke structuur en kleurverandering door slijtage geven het een karakter dat geen imitatie kan nemen. Daarnaast is het materiaal milieuvriendelijk, met name wanneer lokale bronnen worden gebruikt zoals Belgische blauwe hardsteen of lokale leisteen.

Vloerverwarming is volkomen compatibel met natuursteen. Het materiaal heeft een hoge warmtecapaciteit, waardoor het langzaam opwarmt en langzaam afneemt. Dit zorgt voor een gelijkmatige temperatuurverdeling en bespaart energie. De combinatie van natuursteen en vloerverwarming wordt daarom vaak aanbevolen voor woningen waar comfort en energiezuinigheid belangrijk zijn. De combinatie is echter alleen mogelijk indien alle voorbereidingen correct zijn uitgevoerd: voldoende droogte na plaatsing, juiste keuze van lijm, en een wachtperiode van minstens één maand voordat de verwarming wordt ingeschakeld.

Onderhoud en keuze van schoonmaakproducten

Onderhoud van natuurstenen vloeren en gevelbekledingen vereist zorgvuldigheid en kennis over het specifieke materiaal. Het belangrijkste advies is om altijd het juiste schoonmaakproduct te gebruiken dat is afgestemd op het soort natuursteen. Gebruik van agressieve chemicaliën of zuren kan leiden tot schade aan het oppervlak, zoals verkleuren of erosie. Bijvoorbeeld bij marmer is het van cruciale zorgvuldigheid: zuren zoals azijn of zoutzuur kunnen het oppervlak aanvallen en het glanzende effect verstoren.

De leverancier van het materiaal dient altijd te worden geraadpleegd voordat een schoonmaakproduct wordt gekocht. Het is aanbevolen om een plan voor regelmatig onderhoud op te stellen dat gebaseerd is op de gebruiksfrequentie en de blootstelling aan vocht, vuil of voetverkeer. Voor binnenruimten is vaak een maandelijks reinigen met een milde zeepoplossing voldoende. Voor buitentoepassingen, zoals gevels of terrassen, is regelmatig reinigen nodig, met name na zomerse regenbuien of sneeuwval. Het gebruik van een hogedrukreiniger is mogelijk, maar alleen met een geschikt reinigingsmiddel en op een veilige manier, want te veel druk kan het oppervlak beschadigen.

Bij het reinigen dient altijd een zachte doek of borstel te worden gebruikt. Schurende middelen of schurende doeken kunnen de oppervlakte beschadigen. Voor gevelbekledingen is het belangrijk om voordat het reinigen begint te controleren of er al dan niet schimmel of algen zijn ontstaan. In dat geval is het aan te raden om een product te gebruiken dat specifiek is ontworpen voor natuursteen en dat biologisch afbreekbaar is. Het gebruik van producten die geen zuren bevatten is verstandig, omdat deze het natuurlijke gesteente kunnen aanvallen.

Bovendien is het belangrijk om na reiniging de oppervlakte goed af te drogen. Vocht dat in de voegen blijft zitten kan leiden tot vormen van schimmel of scheuren door ijsvorming in de wintermaanden. Bij gevelbekledingen is het aan te raden om elke drie tot vier jaar een beschermzorg te plaatsen. Dit beschermt het materiaal tegen vocht, vuil en slijtage. De beschermzorg moet echter ook geschikt zijn voor het specifieke type natuursteen. Sommige producten kunnen het materiaal donkerder maken of een laagje vormen dat na verloop van tijd afbrokkelt. Daarom is het raadzaam om eerst een proefopstelling uit te voeren op een onzichtbaar deel.

Veiligheid en naleving van richtlijnen: WTCB en bouwpraktijk

Veiligheid en naleving van bouwrichtlijnen zijn essentieel bij het plaatsen van natuurstenen vloeren en gevelbekledingen. De belangrijkste bron van richtsnoeren in België is het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB). Het WTCB publiceert technische voorlichtingen (TVN) en richtlijnen die in de praktijk worden gevolgd. Zo is de TVN 271 van het WTCB van toepassing op het verlijmen van gevelstenen en de keuze van materialen, voegdiepten, lijm en afwerking.

Deze richtlijnen zijn van groot belang omdat ze de technische specificaties vastleggen die moeten worden nageleefd om de duurzaamheid en veiligheid van het bouwproject te garanderen. Bijvoorbeeld: de voegdiepte mag niet groter zijn dan 6 mm bij een lijm van 3 tot 6 mm. Bovendien moet de lijm voldoen aan de eisen van de norm BRL 1905, die een maximale korrelgrootte van het toeslagmateriaal van 2 mm vereist. Deze eisen zijn bedoeld om een gelijkmatige, sterke verbinding te waarborgen en om te voorkomen dat het materiaal op de lange duur verschrompelt of loskomt.

Bij het gebruik van vloerverwarming is de naleving van richtlijnen nog belangrijker. Voordat de verwarming wordt ingeschakeld, dient minstens één maand te zijn verlopen na de plaatsing. Dit is nodig omdat de voegmaterialen en de lijm tijd nodig hebben om volledig te verharden. Als de verwarming te vroeg wordt ingeschakeld, kan het opstijgend vocht of temperatuurschommelingen schade toebrengen aan de vloer. Bovendien kunnen de voegen uitzetten of barsten, waardoor de gehele vloer beschadigd raakt.

Het is ook belangrijk om de leverancier, de installateur en de plaatswerker van tevoren in te schakelen. Deze drie partijen moeten samenwerken om eventuele fouten in de voorgeschreven procedures te voorkomen. Bijvoorbeeld: als de vloer wordt gelegd op een dekvloer, moet die voldoende uitgehard zijn voordat het natuursteen wordt geplaatst. Anders is er risico op zinken of ongelijkmatige verlagingen.

Conclusie

Een natuurstenen vloer of gevelbekleding is een duurzame, esthetisch aantrekkelijke en duurzame keuze voor woningbouw en renovatie. De keuze voor natuursteen is gebaseerd op de unieke kenmerken van elke soort: van het luxe uiterlijk van marmer tot de robuustheid van graniet en de duurzaamheid van hardsteen. De kosten zijn opvallend, maar de levensduur en esthetische waarde van het materiaal maken het een waardevolle investering. Het gebruik van vloerverwarming is zonder problemen mogelijk, mits de nodige voorzorgsmaatregelen worden genomen, zoals wachten tot de vloer voldoende is gedroogd.

De veiligheid en duurzaamheid van het project hangen af van de naleving van technische richtlijnen, met name die van het WTCB. De keuze van geschikte lijm, de juiste voegdiepte en het correct voorbereiden van de ondergrond zijn essentieel. Onderhoud is beperkt, maar vereist aandacht voor het juiste schoonmaakproduct en een regelmatig schoonmaakplan. De combinatie van natuursteen en duurzame bouwpraktijk leidt tot een duurzame woning met een unieke uitstraling.