Onbehandeld Gevelbekleding: Duurzaam, Onderhoudsvrij en Milieuvriendelijk

Inleiding

De keuze voor de juiste gevelbekleding is een cruciale beslissing bij de bouw of renovatie van een woning. Deze keuze beïnvloedt niet alleen de esthetische uitstraling en de waarde van het pand, maar speelt ook een belangrijke rol in duurzaamheid, onderhoudsvereisten en energie-efficiëntie. Een sterk groeiend segment binnen de gevelbekleding is het gebruik van onbehandeld materiaal, met name houten gevelbekleding die door een specifieke thermische behandeling is verbeterd. Deze technologie maakt het mogelijk om het natuurlijke karakter van hout te behouden, terwijl het tegelijkertijd de noodzaak tot regelmatig onderhoud vermindert. In dit artikel worden de kenmerken, voordelen en toepassingen van onbehandeld gevelbekledingsmateriaal uitgebreid besproken op basis van betrouwbare bronnen uit de bouw- en woningbouwsector. De focus ligt hierbij op houten gevelbekleding die via een duurzame thermische modificatie (zoals het ‘Thermo D’-proces of thermische behandeling) is verwerkt, waardoor het onderhoudsvrij wordt zonder dat er chemicaliën worden gebruikt. Deze materialen voldullen ook aan hoge eisen aan duurzaamheid, brandveiligheid en esthetiek, en zijn in veel gevallen geschikt voor gebruik zonder extra afwerking.

Kenmerken van Onbehandeld Houten Gevelbekleding

De kern van de moderne ontwikkeling van houten gevelbekleding ligt in de technologie van thermische modificatie. Dit proces verandert de celstructuur van het hout op een manier die zowel duurzaamheid als weerstand tegen vocht, schimmels, houtrot en insecten vergroot. Volgens bronnen wordt het hout tijdens dit proces verhit tot temperaturen boven de 212°C, met gebruikmaking van slechts water en stoom. Hierbij wordt het hout niet blootgesteld aan chemicaliën, wat de milieuvriendelijkheid van het proces aantoont. Het resultaat is een materiaal dat, ondanks zijn oorspronkelijke houtachtige structuur, aanzienlijk betere prestaties levert dan traditioneel hout. De duurzaamheid van dit soort hout wordt aangegeven in de klassificatieklasse I/II, wat aantoont dat het geschikt is voor buitenshuisgebruik zonder extra behandeling. Deze klassificatie is gebaseerd op de duurzaamheid van het materiaal volgens Europese richtlijnen, en duidt op een duurzaamheid van meer dan 25 jaar in het buitengebied, mits correct geïnstalleerd.

Een belangrijk kenmerk van deze gevelbekleding is de verandering in kleur. Het hout krijgt na het thermische proces een diepe, doorlopende bruine of grijsbruine tint, die niet afneemt door zonlicht of regen. Deze kleur is niet door een lak of verf bepaald, maar een natuurlijk gevolg van de verandering in de celstructuur. Het hout wordt daarmee door en door donker, wat het karakteristiek maakt voor zogeheten “thermisch gemodificeerd hout”. Daarnaast is het harsvrij, wat het ongevaarlijk maakt voor gebruik in de woningbouw, vooral in combinatie met andere materialen of in gebieden waar brandveiligheid een rol speelt. Het materiaal is ook vormvast en weersbestendig tegen temperatuurschommelingen, wat leidt tot minder scheidingslijnen of barsten in de planken. Deze eigenschappen zijn essentieel voor de duurzaamheid van een gevel.

Eén van de meest opvallende eigenschappen is dat het hout onbehandeld buiten kan worden toegepast. Dit houdt in dat er geen extra lak, verf of afwerking nodig is voor het behalen van een duurzame afwerking. Dit is een groot voordeel voor zowel bouwers als eindgebruikers, omdat het kostenbesparing oplevert op afwerking en onderhoud. Bovendien houdt dit proces het natuurlijke uiterlijk van het hout behouden, inclusief de natuurlijke houttint, het houtpatroon en de textuur. Bij bepaalde soorten, zoals die van Thermic Wood, kan het hout in iedere RAL-kleur worden geleverd, wat de eisen van architecten of ontwerpers aan esthetiek en kleurcoördinatie vergemakkelijkt. Desondanks is het materiaal van nature niet opgelakt en blijft het in zijn oorspronkelijke vorm van de fabriek. Dit maakt het geschikt voor projecten waarin een natuurlijke, ruige uitstraling wordt gewild, zoals in landelijke of hedendaagse stijlen.

Duurzaamheid, Milieuvriendelijkheid en CO2-voetafdruk

Een belangrijk voordeel van onbehandeld gevelbekledingsmateriaal dat is onderworpen aan thermische modificatie, is de milieuvriendelijke productie en de positieve invloed op de CO2-voetafdruk van een bouwproject. Omdat het proces alleen waterdamp en warmte gebruikt zonder chemische stoffen, is het milieuvriendelijk in de productie. De bronnen benadrukken dat het proces zuiver is en geen schadelijke stoffen vrijmaakt. Dit maakt het geschikt voor duurzaam bouwen en voor projecten die voldoen aan strenge milieueisen, zoals de LEED- of BREEAM-certificering. De gebruikte grondstoffen zijn vaak snelgroeiend hout, zoals Noord-Europees naaldhout, wat de duurzaamheid van het materiaal versterkt.

Bovendien draagt dit materiaal bij aan een negatieve CO2-voetafdruk. Hout is een natuurlijke koolstofopslag: tijdens het groeiproces absorbeert een boom CO2 uit de atmosfeer. Door het hout te verwerken tot gevelbekleding blijft deze koolstof opgeslagen in het materiaal, zolang het niet wordt verbrand of afgebroken. Het gebruik van duurzame houtsoorten in combinatie met een duurzaam productieproces verhoogt de duurzaamheid van het geheel. De combinatie van duurzaamheid, duurzaamheid van het materiaal en milieuvriendelijke productie maakt deze gevelbekleding ideaal voor duurzaam bouwen. Het is een voorbeeld van “natuurlijke bouwmaterialen die presteren als kunststof”, maar dan zonder milieubelastende productieprocessen.

De duurzaamheid wordt ook ondersteund door de hoge duurzaamheid van het materiaal. De klassificatieklasse I/II duidt op een hoge duurzaamheid, wat betekent dat het materiaal in de regel duurt vanwege zijn bestendigheid tegen vocht, rotting en insecten. Dit is een grote verbetering ten opzichte van traditionele houtsoorten, die vaak extra behandeling nodig hebben om buitenshuis te kunnen worden gebruikt. Het feit dat het hout onbehandeld kan worden toegepast, vergroot de duurzaamheid nog verder, omdat er geen afbraak plaatsvindt door afwerkingen of lakken die na verloop van tijd afbladderen of verouderen.

Toepassingen en Uitvoering van Onbehandeld Gevelbekleding

Onbehandeld gevelbekledingsmateriaal is geschikt voor een breed scala aan toepassingen, van traditionele woningen tot moderne architectuur. De meest voorkomende vorm is het aanbrengen van gevelbekleding in de vorm van planken of latten, vaak in horizontale of verticale uitvoering. Dit kan zowel voor de voorgevel als voor zijwanden worden gebruikt. Voor het aanbrengen is een onderbouw nodig, vaak gemaakt van hout, houtvezelplaat of aluminium. De keuze van de onderbouw hangt af van de belasting, het gewicht van de planken en de vereisten aan winddichtheid of isolatie. De planken kunnen zowel worden vastgemaakt met schroeven als met een verlijmingsmethode. De tweede methode leidt tot een schone, vlakke oppervlakte zonder schroefgaten, maar is duurder vanwege de afdichting en de kwaliteit van de lijm. De keuze tussen bevestiging via schroeven of verlijmen is dus een compromis tussen kosten, esthetiek en duurzaamheid.

Een populaire vorm van toepassing is het gebruik van zogeheten “sidings”. Dit zijn vrijstaande gevelbekledingen die aan de zijkant van een woning worden aangebracht, vaak in combinatie met een isolerende onderbouw. Deze vorm van gevelbekleding is goedkoop en stijlvol. De materialen kunnen variëren van vezelcement tot kunststof tot hout. Voor houten varianten is het belangrijk dat het materiaal geschikt is voor buitengebruik. De opgemaakte materialen uit bronnen zoals FalcOnWood, Eden en Thermic Wood zijn daarvoor geschikt en kunnen zonder extra afwerking worden toegepast. Voor een zuivere uitstraling met een natuurlijk houtmatig uiterlijk is dit materiaal ideaal. Bovendien kunnen de planken op maat worden gemaakt, zoals door HIB Gevels die dit diensten aanbieden. De klant kan hiermee afmetingen, bewerking en vormgeving zelf bepalen, wat veel ruimte laat voor een uniek ontwerp.

Bij het ontwerpen van een gevel is ook rekening te houden met de vormgeving van de hoekprofielen, de afwerking van de randen en de afstand tussen de planken. Deze elementen beïnvloeden de einduitstraling aanzienlijk. De afwerking van de randen kan zijn via een gevelplaat of een speciaal profiel, wat zorgt voor een professionele afwerking. Bij een onbehandeld materiaal is het belangrijk dat ook de bevestigingsdelen, zoals schroeven en afdichtingen, passen bij het algemene beeld. Veel leveranciers bieden hiervoor specifieke accessoires aan, zoals schroeven met een donkere kop of afdekplaatjes.

Veiligheid en Brandveiligheid van Onbehandeld Hout

Een veelvoorkomend vooroordeel over hout is dat het brandgevaarlijk is. Dit is echter niet automatisch het geval als geschikt materiaal wordt gekozen. Veel moderne houtsoorten, met name die zijn onderworpen aan een thermische modificatie, kunnen aan hoge eisen aan brandveiligheid voldoen. Zo is de brandklasse van bepaalde soorten hout van de fabrikant aangegeven als B, wat aangeeft dat het materiaal voldoet aan de eisen van het Besluit Bouwwerken Leefomgeving. Dit is essentieel voor nieuwbouwprojecten in woonwijken waar brandveiligheid een rol speelt.

Een bijzonder voordeel is dat bepaalde houtsoorten, zoals die van Veteka, kunnen worden voorzien van een gepatenteerde, 100% biologisch afbreekbare brandvertrager. Deze verf of impregnatie is niet alleen effectief, maar vereist ook geen extra afwerking om uitloging te voorkomen. Het is daarmee geschikt voor zowel binnen als buiten. Het feit dat het hout onbehandeld kan worden toegepast na deze behandeling, betekent dat de natuurlijke uitstraling behouden blijft, terwijl het veiliger wordt. Deze oplossing is ideaal voor mensen die een natuurlijk uiterlijk willen behouden, maar tegelijkertijd voldoen willen aan de wettelijke eisen.

De brandveiligheid is ook relevant bij het kiezen van de juiste onderbouw. Houtvezelplaten of vezelcementplaten zijn vaak brandveiliger dan houten onderbouwen. Vezelcementplaten zijn zelfs brandveilige materialen die vaak worden gebruikt voor gevelbekleding. Deze materialen zijn ook goedkoper dan hout, maar kunnen ook een natuurlijke uitstraling geven. Voor het geheel is het belangrijk om de volledige constructie, inclusief de onderbouw en de afwerking, te beoordelen op veiligheid en brandveiligheid.

Onderhoudsvereisten en Levensduur

Het grootste voordeel van onbehandeld gevelbekledingsmateriaal dat is onderworpen aan thermische modificatie, is dat het onderhoudsvrij is. Dit betekent dat er geen regelmatige lak of verf nodig is. Het materiaal is al van nature bestand tegen de meeste weersomstandigheden, waaronder regen, zon, vorst en vocht. De duurzaamheid van het materiaal is zo hoog dat het tot 25 jaar of langer houdt zonder dat er sprake is van slijtage of rotting. Dit is een groot verschil met traditionele houtsoorten, die vaak elk jaar of om de vijf jaar moeten worden geschilderd of geperforeerd.

De levensduur van dit materiaal is aanzienlijk verlengd door de verandering in de celstructuur. Het hout wordt minder gevoelig voor opzwelling en krimping door vocht, wat leidt tot minder scheuren en barsten. Bovendien is het bestand tegen insecten, zoals de houtwambel of de houtkever, en tegen schimmels en rotting. De combinatie van hoge duurzaamheid, lage vochtgevoeligheid en bestendigheid tegen biologische aanvallen zorgt ervoor dat het materiaal jarenlang zijn uitstraling behoudt zonder dat er actie nodig is. Dit is een groot voordeel voor zowel particulieren als professionele bouwers, omdat het onderhouds- en kostenrisico’s aanzienlijk verlaagd worden.

Het enige wat mogelijk nodig is, is af en toe schoonmaken. Dit kan met een gewone dweil en water, of met een lage drukreiniging met een geschikte reinigingsvloeistof. De meeste leveranciers raden aan om dit om de 3 à 5 jaar te doen, afhankelijk van de blootstelling aan vuil of vocht. Bij het schoonmaken is het belangrijk om een zachte borstel of doek te gebruiken om het oppervlak niet te beschadigen. Het gebruik van zuur of scherpe reinigingsmiddelen moet worden vermeden, omdat dit de natuurlijke structuur kan beschadigen.

Keuzeondersteuning: Samenvatting van Soorten en Leveranciers

Voor een duidelijk overzicht zijn hier de belangrijkste soorten en leveranciers van onbehandeld gevelbekledingsmateriaal samengevat, op basis van de beschikbare bronnen.

Alle genoemde leveranciers bieden houten gevelbekleding aan die geschikt is voor buitenshuisgebruik, met name via thermische modificatie. Sommige leveren ook extra opties zoals kleurkeuze, bewerking (gezamenlijk, gefreesd, geborsteld) of het toevoegen van een brandvertragingslaag. De keuze valt dus niet uitsluitend op prijs of uitstraling, maar ook op duurzaamheid, veiligheid en eisen van het bouwproject.

Conclusie

Onbehandeld gevelbekledingsmateriaal, met name hout dat is onderworpen aan een duurzame thermische modificatie, vormt een krachtige oplossing voor huidige en toekomstige bouwprojecten. Het combineren van natuurlijke schoonheid, hoge duurzaamheid en onderhoudsvrij zijn, gecombineerd met milieuvriendelijke productie en een lage CO2-voetafdruk, maakt dit materiaal uiterst geschikt voor duurzaam bouwen. De toepasbaarheid is breed: van klassieke woningen tot hedendaagse architectuur. De voordelen zijn duidelijk: hoge duurzaamheid, lage onderhoudskosten, veins brandveiligheid via gepatenteerde systemen en een esthetisch uiterlijk dat slechts door natuurlijke eigenschappen wordt bepaald. Leveranciers zoals FalcOnWood, Eden, HIB Gevels, Veteka en Bouwmaat bieden betrouwbare oplossingen die voldoen aan hoge kwaliteitsnormen en vaak ook een lange garantie. Voor zowel particulieren als professionele bouwers is onbehandeld gevelbekledingsmateriaal een verantwoorde keuze die zowel esthetische als duurzame voordelen biedt.

Bronnen

1. Bouwmaat - Duurzame en milieuvriendelijke gevelbekleding
2. FalcOnWood - Houten gevelbekleding met garantie
3. Gevel-Werken - Gevelplaten en sidings
4. GAMMA - Houten en kunststof gevelbekleding
5. Eden BV - Onderhoudsvrije houten gevelbekleding
6. HIB Gevels - Thermic Wood en maatwerk
7. Veteka - Brandveilige houten gevelbekleding