Lichte en Duurzame Oplossingen voor Open Gevelbekleding in Huidige Bouwpraktijk

Published by Redactie on augustus 27, 2025 | Category gevelbekleding

De vraag naar duurzame, esthetisch aantrekkelijke en functionele geveloplossingen neemt toe in de Nederlandse bouwsector. Een opvallende ontwikkeling is de groeiende populariteit van open gevelbekleding, een systeem dat niet alleen een moderne uitstraling geeft, maar ook functionele voordelen biedt op het gebied van ventilatie, warmteregulatie en duurzaamheid. Deze vorm van gevelbekleding, gekenmerkt door open voegen tussen de bekledingsdelen, is niet langer alleen een keuze voor commerciële kantoorgebouwen, maar vindt ook toenemend toepassing bij woningbouw en renovaties. Het doel van dit artikel is een uitgebreide en feitelijke beoordeling van open gevelbekleding, met focus op lichtgewicht oplossingen, materialen, voordelen, installatiepraktijken en duurzaamheidseigenschappen, op basis uitsluitend van de beschikbare bronnen.

Kenmerken en Principes van Open Gevelbekleding

Open gevelbekleding, ook wel bekend als een open gevelsysteem of open gevelbekledingsysteem, is een bouwmethode waarbij tussen de bekledingselementen voegruimtes zijn gelaten. Deze voegen zijn geen gebrek, maar een essentieel onderdeel van het systeem. De belangrijkste functie van deze open structuur is het mogelijk maken van continue luchtcirculatie achter de bekleding. Dit is cruciaal voor de vochtregulering van de gevelconstructie. Door een continue stroom lucht achter de bekleding te laten lopen, wordt vocht dat uit de onderliggende muur of door condensatie ontstaat, efficiënt afgevoerd. Dit helpt aanzienlijk bij het voorkomen van vochtproblemen zoals schimmelvorming, vochtinfiltratie en structurele schade aan de ondergrond. Het systeem is derhalve een actieve maatregel tegen vochtbeschadiging, vooral in combinatie met een goede afwatering en een geschikte ventilatielattenconstructie.

Vanuit esthetisch oogpunt biedt open gevelbekleding een strak, modern en luchtig uiterlijk. De visuele diepte die ontstaat door de afwisseling van licht en schaduw in de voegen geeft de gevel een dynamisch en architectonisch gevoel. Deze esthetische eigenschap wordt vaak gekozen in woningbouwprojecten met een hedendaagse of minimalistische architectuur. Het systeem kan zowel verticaal als horizontaal worden toegepast, wat ruimte biedt voor creatieve oplossingen in ontwerp en afwerking. De keuze voor een open systeem impliceert ook een bewuste keuze voor een bepaalde esthetiek: het ontbreken van een gladde, gesloten oppervlakte benadrukt de ruimtelijke indeling en het gebruik van materiaal. Belangrijk is om te benadrukken dat het systeem niet alleen esthetisch is, maar ook functioneel is, doordat het een actieve rol speelt in de luchtcirculatie van de gevelconstructie.

De toepassing van open gevelbekleding is niet beperkt tot bepaalde gebouwtypen. Het wordt vooral populair in de moderne architectuur wegens zowel esthetische als functionele voordelen. In de praktijk wordt het zowel toegepast bij nieuwbouw als bij renovaties van bestaande panden. Voor renovaties is het een aantrekkelijke optie, omdat het een snelle wijziging van de uitstraling van de gevel mogelijk maakt zonder de bestaande muurstructuur volledig te moeten vervangen. De toevoeging van een lichtgewicht gevelbekledingssysteem kan de energie-efficiëntie van een oude woning aanzienlijk verbeteren, vooral wanneer het systeem wordt aangelegd met een goede isolatieslaag. De combinatie van een lichtgewicht bekledingsysteem met een hoge isolatiewaarde is dus een veelbelovende oplossing voor zowel nieuwbouw als renovatie.

Materiaalkeuze voor Lichtgewicht Open Gevelbekleding

De keuze van materiaal voor open gevelbekleding is uiterst divers, waarbij elke optie unieke kenmerken en voordelen heeft. De beschikbare bronnen benoemen duidelijk drie hoofdmaterialen: hout (met name thermogewijzigd hout), kunststof en samengestelde materialen op basis van natuurlijke grondstoffen. Elk materiaal biedt een unieke combinatie van uiterlijk, duurzaamheid en onderhoudsvereisten.

Hout, en met name thermisch gemodificeerd hout, is een populaire keuze voor open gevelbekleding vanwege de warme uitstraling die het geeft aan de gevel. Thermisch gemodificeerd hout wordt verkregen door hout op een bepaalde manier te verhitten, waardoor de structuur van het hout verandert. Dit proces verhoogt de duurzaamheid van het hout, vermindert de neiging tot kromtrekken en verlengt de levensduur aanzienlijk. De meest gebruikte houtsoorten voor deze toepassing zijn Padouk, Bankirai, Ipé, Cambara en Cumaru, die allemaal tot de duurzaamheidsklasse 1 behoren. Deze houtsoorten zijn uiterst bestand tegen vocht, schimmelvorming en houtrot. De gebruikte houten planken kunnen in verschillende vormen worden aangeboden, zoals het rhombusprofiel (met twee diagonale kanten) of vlakke planken (met vier rechte zijden). Deze vormgeving bepaalt de einduitstraling van de gevel. Voor een robuust en stijlvol uiterlijk wordt vaak het rhombusprofiel gekozen, dat een duidelijke speling van licht en schaduw creëert. De plaatsing van houten gevelbekleding gebeurt vaak op ventilatielatten of panlatten, wat de luchtcirculatie achter de bekleding verzekert. Om de duurzaamheid te verhogen, wordt aangeraden om zwarte UV-werkende folie achter de planken te plaatsen, zowel bij de plaatsing als bij de herstelling. De bevestiging van houten planken geschiedt met RVS bolkopnagels, die niet te strak worden aangezet, zodat het hout kan uitzetten en krimpen zonder barstjes te veroorzaken.

Een alternatief materiaal is kunststof, dat wordt aangeboden in de vorm van composietplanken, vaak gemaakt van gerecyclede houtvezels en kunststof. Dit materiaal wordt voorgesteld als een duurzame optie met een uiterst lange levensduur. Een voorbeeld is de Keralit gevelbekleding, die extreem kleurvast is en bestand tegen alle weersomstandigheden, inclusief zonlicht, regen en vorst. Het materiaal is lichtgewicht, betaalbaar en eenvoudig te plaatsen, wat het ideaal maakt voor zowel professionele installatie als voor DIY-projecten. Het is eveneens een optie voor mensen die een houtachtige uitstraling willen zonder het onderhoud van echt hout. Andere materialen zijn zinken gevelbekleding, die een tijdloos en modern uiterlijk geeft en die met de jaren een prachtige patina ontwikkelt. Deze patina beschermt de ondergrond tegen corrosie en geeft de gevel een unieke karakteristieke uitstraling. Zink is daarnaast 100% recyclebaar en heeft zelfherstellende eigenschappen, waardoor kleine krassen na verloop van tijd vanzelf verdwijnen. De combinatie van esthetiek en duurzaamheid maakt zink tot een duurzame keuze voor de toekomst.

Een derde categorie vormen samengestelde materialen die zijn gebaseerd op natuurlijke grondstoffen. Een voorbeeld hiervan is RIWOOD CP, een biobased gevelbekleding gemaakt van rijstvliescomposiet. Dit materiaal is gemaakt uit reststromen zoals gerecycled PVC, rijstvliezen en calciet, wat bijdraagt aan de afbouw van de afvalberg. RIWOOD is uiterst duurzaam en heeft een extreem lange levensduur. De profielen zijn tot wel 90% herbruikbaar, wat het 100% circulair maakt. Alle RIWOOD profielen zijn in de massa gekleurd, met een kleurwattering van minder dan 5 op de delta EAB schaal, wat betekent dat ze kleurecht zijn en nauwelijks verbleken. Het materiaal heeft een natuurlijk houtachtig uiterlijk en gevoel, maar vereist nauwelijks onderhoud. Voor een extra laag brandgevaar is er ook een uitvoering beschikbaar met een END-USE brandklasse van B-s3-d0 (horizontaal) of C-s3-d2 (verticaal), wat een belangrijke voorwaarde is voor veel bouwprojecten. Deze eigenschappen maken het ideaal voor toekomstbestendige bouwpraktijken.

Voordelen en Toepassingsmogelijkheden van Open Gevelbekleding

Open gevelbekleding biedt een unieke combinatie van functionele voordelen, duurzaamheidseigenschappen en esthetische voordelen, gecombineerd met praktische toepassingen in de bouw. De voordelen zijn niet beperkt tot het uiterlijk; ze zijn diep verankerd in de fysieke werking van het systeem en de duurzaamheid van de constructie.

Het meest duidelijke voordeel is de verbeterde luchtcirculatie. Door open voegen tussen de bekledingselementen ontstaat er een continue luchtstroom achter de gevel. Deze luchtvoer helpt bij het afvoeren van vocht dat uit de onderliggende muur of door condensatie ontstaat. Door dit vocht effectief af te voeren, wordt het risico op schimmelvorming en vochtbeschadiging van de constructie aanzienlijk verkleind. Dit is een fundamenteel voordeel voor de duurzaamheid van het pand, omdat vochtproblemen vaak de oorzaak zijn van structuurbeschadiging en hoge onderhoudskosten. Bovendien draagt de luchtcirculatie bij aan een betere warmteregulatie van de gevel. De luchtlaag tussen de bekleding en de muur werkt als een extra isolerende laag, waardoor de warmte- en koudeoverdracht via de gevel wordt beperkt. Dit kan leiden tot lagere energiekosten voor verwarming en koeling, wat bijdraagt aan een betere energieprestatie van het gebouw.

Vanuit duurzaamheidsoogpunt draagt open gevelbekleding op meerdere manieren bij aan een duurzame bouwpraktijk. Het systeem beschermt de onderliggende constructie door vochtproblemen te minimaliseren, wat de levensduur van de gevel aanzienlijk verlengt. Bovendien is het materiaal zelf vaak duurzaam en herbruikbaar. Bijvoorbeeld RIWOOD is 100% circulair vanwege de hoge mate van hergebruik en duurzaamheid. Ook houtsoorten als Padouk en Ipé zijn duurzaam en kunnen lang meegaan zonder te vervangen. Voor de afwerking van houten gevelbekleding is het essentieel dat er zwarte UV-werkende folie achter wordt geplaatst, wat voorkomt dat het hout door zonlicht te snel vergrijs of vergrijsd. Dit is een voorbeeld van een eenvoudige maatregel die de levensduur van het materiaal aanzienlijk verlengt. De keuze voor een duurzaam materiaal zoals zink of composiet draagt ook bij aan de circulaire economie, omdat deze materialen 100% recyclebaar zijn of uit gerecyclede grondstoffen bestaan.

De esthetische voordelen zijn even belangrijk. Open gevelbekleding geeft een modern en luchtig uiterlijk, wat populair is in hedendaagse architectuur. Het systeem creëert een visuele diepte door de afwisseling van licht en schaduw in de voegen, waardoor de gevel levendig en dynamisch overkomt. Deze esthetiek wordt vaak gekozen voor woningen en kantoorgebouwen waar een strakke, moderne uitstraling gewenst is. De keuze voor het materiaal bepaalt de einduitstraling: hout geeft een warme uitstraling, zink een koudere, edelere uitstraling, en composiet een moderne, zuivere uitstraling. Deze flexibiliteit in ontwerp en materiaal maakt het mogelijk om een uniek en persoonlijk ontwerp te realiseren. Bovendien kan het systeem worden toegepast op een breed scala aan oppervlakken, zoals gevels van woningen, schuren, schuttingen en wanden voor overkappingen.

Installatiepraktijken en Technische Overwegingen

De juiste installatie van open gevelbekleding is cruciaal voor de duurzaamheid en de functionele prestaties van het systeem. De beschikbare bronnen geven duidelijke richtlijnen over de plaatsingsmethodiek en technische vereisten.

De basis voor een goed functionerend systeem is een goede ondergrond en een geschikte constructie. Voor open gevelbekleding is het belangrijk om de bekleding op ventilatielatten of panlatten te plaatsen. Deze latten zorgen ervoor dat er voldoende ruimte is tussen de onderliggende muur en de bekleding, zodat de luchtcirculatie achter de bekleding vrije baan kan hebben. Zonder deze ventilatie ruimte wordt het doel van het open systeem, namelijk het afvoeren van vocht, onmogelijk. Bij houten gevelbekleding wordt expliciet aangeraden om zwarte UV-werkende folie achter de planken te plaatsen. Deze folie beschermt het hout tegen schadelijk zonlicht, wat voorkomt dat het te snel vergrijsd of barstjes krijgt. Dit is een essentiële maatregel voor de langdurige duurzaamheid van de bekleding.

De bevestiging van de bekledingsdelen gebeurt op verschillende manieren, afhankelijk van het materiaal en het ontwerp. Voor houten gevelbekleding wordt aangeraden om RVS bolkopnagels te gebruiken. Deze nagels moeten niet te strak worden aangezet, zodat het hout kan uitzetten en krimpen zonder dat barstjes ontstaan. De nagels moeten op het hout zelf komen te liggen, niet op de ondergrond. Voor andere materialen, zoals kunststof en composiet, zijn er meestal specifieke bevestigingsoplossingen beschikbaar, zoals speciale schroeven of bevestigingsprofielen. Het is belangrijk om te controleren of de gebruikte bevestigingsmiddelen geschikt zijn voor het gekozen materiaal en de omstandigheden. Bij zware materialen of in windbelaste gebieden kan een extra ondersteuningsconstructie nodig zijn.

Voor de keuze van het juiste systeem is het belangrijk om rekening te houden met de duurzaamheid van het materiaal. Duurzame houtsoorten zoals Padouk, Bankirai, Ipé, Cambara en Cumaru behoren tot de duurzaamheidsklasse 1, wat betekent dat ze uiterst bestand zijn tegen vocht, schimmel en houtrot. Voor composietmaterialen zoals RIWOOD zijn de eigenschappen van de massa gekleurde kleur en de lage kleurwattering (delta EAB <5) belangrijk, omdat dit aantoont dat het materiaal weinig verbleekt en dus lange tijd zijn oorspronkelijke kleur behoudt. Voor bouwprojecten met hoge eisen aan brandveiligheid is het belangrijk om naar eindgebruikscertificaten te vragen. Zo is RIWOOD beschikbaar in een uitvoering met END-USE brandklasse B-s3-d0 (voor horizontale oriëntatie) of C-s3-d2 (voor verticale oriëntatie), wat de toepasbaarheid van het materiaal voor diverse bouwprojecten vergroot. Deze certificaten zijn essentieel voor de bouwvergunning en de veiligheid van het gebouw.

Duurzaamheid en Energie-efficiëntie in de Bouwpraktijk

Duurzaam bouwen is een centraal thema in de hedendaagse bouwsector, en open gevelbekleding speelt hier een belangrijke rol in. Het combineren van een lichtgewicht systeem met hoge isolatiewaarden en duurzame materialen draagt bij aan een lagere CO2-uitstoot en lagere energie kosten. De keuze voor een open gevelbekleding is dus niet alleen een esthetische keuze, maar ook een duurzame keuze.

Het gebruik van duurzame materialen is een essentieel onderdeel van circulair bouwen. Materialen zoals RIWOOD zijn gemaakt van reststromen zoals gerecycled PVC, rijstvliezen en calciet, wat bijdraagt aan het verminderen van afval en de CO2-uitstoot. Het feit dat de profielen tot wel 90% herbruikbaar zijn, maakt het systeem 100% circulair. Dit is een belangrijke voorwaarde voor duurzame bouwprojecten. Ook houtsoorten als Padouk en Ipé zijn duurzaam en worden vaak uit duurzame bossen geleverd, wat de duurzaamheid van het materiaal versterkt. Zelfs bij kunststof en composietmaterialen zoals Keralit of RIWOOD is er sprake van duurzaamheid, omdat deze materialen vaak gemaakt zijn van gerecyclede grondstoffen of zijn ontworpen voor een hoge levensduur en een laag onderhoud, wat de totale duurzaamheid van het project verhoogt.

De energie-efficiëntie van een gevel is sterk afhankelijk van de isolatie en de luchtdichtheid. Bij open gevelbekleding wordt vaak een hoge kwaliteit isolatiesysteem gebruikt, zoals het Thermosteen systeem dat wordt aangeboden door HTS Gevelwerken. Dit systeem gebruikt PUR-isolatieschuim en zorgt voor een hoge thermische isolatie. Omdat de gevelbekleding licht van gewicht is, is het vaak mogelijk om de bestaande fundatie niet aan te passen, wat kostenefficiënt is en de bouwverschijning minimaliseert. Het combineren van een lichtgewicht bekledingssysteem met een hoge isolatiewaarde leidt tot een aanzienlijke vermindering van de energiebehoeften voor verwarming en koeling. Dit draagt bij aan een lagere energierekening en een lagere CO2-uitstoot.

Bovendien speelt de levensduur van de constructie een cruciale rol in de duurzaamheid. Een goed geïnstalleerd en onderhouden systeem kan tientallen jaren meegaan zonder dat er herstellingen nodig zijn. Zelfs bij materialen als hout is de levensduur lang wanneer het goed wordt geïnstalleerd en onderhouden. Bij zinken gevelbekleding ontwikkelt zich een patina die de ondergrond beschermt tegen corrosie. Dit betekent dat het materiaal na jaren nog steeds als nieuw uitziet en dat er nauwelijks onderhoud nodig is. Deze eigenschappen zijn cruciaal voor het behalen van hoge duurzaamheidscertificeringen zoals BREEAM of HQE.

Conclusie

Open gevelbekleding vormt een krachtige, moderne oplossing voor zowel nieuwbouw als renovatie van woningen en gebouwen. Het systeem combineert esthetische kracht, functionele voordelen en hoge duurzaamheid in een unieke manier. De voordelen van verbeterde luchtcirculatie, die leidt tot minder vochtproblemen en lagere energiekosten, zijn fundamenteel voor de duurzaamheid van de gevel. De keuze voor duurzame materialen als thermisch gemodificeerd hout, composietmaterialen zoals RIWOOD of kunststof als Keralit, versterkt dit voordeel verder. Deze materialen zijn niet alleen esthetisch aantrekkelijk, maar ook langdurig en vereisen weinig onderhoud. Het gebruik van materialen met een hoge mate van hergebruik, zoals RIWOOD, draagt actief bij aan circulair bouwen en CO2-afbraak.

De technische uitvoering is cruciaal voor het succes van het systeem. De plaatsing op ventilatielatten of panlatten, de juiste bevestiging met bijvoorbeeld RVS nagels en het plaatsen van zwarte UV-werkende folie bij hout zijn essentiële stappen voor een langdurige prestatie. De beschikbaarheid van eindgebruikscertificaten, zoals brandklasse B-s3-d0 of C-s3-d2 voor bepaalde materialen, verhoogt de toepasbaarheid in diverse bouwprojecten. De combinatie van lichtgewicht constructie en hoge isolatiewaarden, zoals bij het Thermosteen systeem, maakt het mogelijk om de energie-efficiëntie van een pand aanzienlijk te verbeteren zonder de onderliggende structuur te moeten veranderen. Deze eigenschappen maken open gevelbekleding tot een toekomstbestendige oplossing voor duurzame en esthetisch aantrekkelijke gebouwen.