Innovatieve Open Gevelsystemen: Duurzaamheid, Ontwerp en Techniek in Hout, Metaal en Glasvezelversterkt Polyester

De bouwsector is in een diepgaande evolutie. Traditionele geveloplossingen maken plaats voor innovatieve, duurzame en esthetisch opvallende systemen. De afgelopen jaren zijn er aanzienlijke vooruitgangen geboekt op het gebied van gevelontwerp, materialenkeuze en bouwtechnieken, vooral in de richting van open gevelstructuren. Deze ontwikkeling is gedeeltelijk aangedreven door een toenemende vraag naar architectuur die zowel esthetisch als functioneel hoog op de schaal staat. De bronnen leveren waardevolle inzichten in de huidige toestand van de kunst van de gevel, met een focus op materialen als glasvezelversterkt polyester, hout en specifieke foliesystemen voor open gevels. Deze artikelen beschrijven niet alleen de technische specificaties en voordelen van deze materialen, maar ook de impact van nieuwe ontwikkelingen op het ontwerpproces en de bouwpraktijk.

De kern van de innovatie ligt in het combineren van vormvrijheid, duurzaamheid en functionele eisen. Glasvezelversterkt polyester (GVP) is hierbij een cruciaal speler. Dit materiaal, dat wordt geproduceerd door glasmatten en hars te combineren, is opmerkelijk licht, maar tegelijkertijd zeer sterk en vormbaar. Het proces lijkt op dat van beton, waarbij het materiaal vloeibaar is en de vorm aannemen van een mal. Dit maakt het mogelijk om complexe, organische vormen en dubbelgekromde elementen te produceren, die met traditionele materialen zoals metaal of hout vaak extreem moeilijk of onmogelijk zijn te realiseren. Bovendien is GVP zeer geschikt voor renovaties, omdat het licht van gewicht is en dus eenvoudig kan worden bevestigd aan een bestaand gebouwcasco. De mogelijkheid om een geheel nieuwe gevel of zelfs een buitenruimte uit te werken in GVP, gecombineerd met staalstructuren, biedt nieuwe mogelijkheden voor architecten en ontwikkelaars. Deze materialen zijn bovendien an sich duurzaam en vrij makkelijk te recyclen. Recente ontwikkelingen tonen aan dat de duurzaamheid nog verder kan worden versterkt door het deel van de hars te vervangen door een biopolymeer, suikers of moleculen die op suikers lijken, en het glas te vervangen door vlasvezel of biovezel. Deze stappen zijn een duidelijk signaal van de industrie om haar ecologische voetafdruk te verkleinen.

Parallel aan deze technologische vooruitgang is er een duidelijke trend zichtbaar in het ontwerp van gevels. Er wordt steeds vaker gekeken naar open gevelstructuren, vooral in combinatie met materialen als metaal, hout, glas of composiet. Deze opzet is niet alleen esthetisch aantrekkelijk, maar maakt ook ruimte voor innovatieve oplossingen op het gebied van licht, ventilatie en klimaatbeheersing. Het uiteindelijke doel is om het binnenleven van een gebouw te verbeteren door natuurlijk licht en ventilatie te maximaliseren, terwijl tegelijkertijd de bescherming tegen weersinvloeden blijft waarborgen. De uitvoering van dergelijke systemen vereist echter een zorgvuldige combinatie van vormgeving, materialenkeuze en technische uitvoering. De uitvoering moet zorgen voor een functionele gevel, die waterdicht, dampopen, UV-stabiel en in sommige gevallen zelfs brandwerend is. Deze vereisten moeten in de achterliggende constructie worden gegarandeerd.

Een cruciaal onderdeel van deze innovatie is het gebruik van specifieke foliesystemen voor open gevels. Deze folies fungeren als een soort “regenjas” voor het gebouw. Ze zijn ontworpen voor een openheid in de gevel tot 50 millimeter of 50 procent, wat betekent dat er ruimte is tussen de buitenlaag van de gevel en de onderliggende constructie. Dit zorgt voor een ademende gevel, maar ook voor een effectieve afweer van regenwater. De folie is opgebouwd uit een combinatie van polyester en/of glasvlies, voorzien van een polyacrylaatcoating. Deze coating geeft het materiaal veel flexibiliteit, waardoor het makkelijk in hoeken en in raamspouwen (de zogenaamde “negge”) kan worden aangebracht. De vormgeving van de folie maakt het mogelijk om het te bevestigen met RVS-nootjes of door middel van een specifiek lijmsysteem. Dit zorgt voor een duurzame en waterdichte afdichting op cruciale plekken. Daarnaast is er een duidelijke groei in vraag naar folies die ook een esthetische bijdrage leveren. Het is steeds vaker wenselijk dat de folie in een bepaalde RAL-kleur is uitgevoerd. Dit zorgt er namelijk voor dat de gevel ’s avonds, wanneer deze wordt verlicht, een prachtig en diep effect geeft. Dit toont aan dat de keuze van een folie niet alleen functioneel is, maar ook een belangrijke rol speelt in het eindbeeld van een gebouw.

Deze innovatieve benadering vereist een nauw samenwerkingsverband tussen de verschillende spelers in de bouwketen. Omdat de folie slechts een onderdeel vormt van het totale geheel, is het essentieel dat de leverancier van de folie nauw samenwerkt met zowel de gevelbouwer als de houtskeletbouwer. Alleen door deze samenwerking kan gegarandeerd worden dat alle vereisten voor waterafstoting, dampdoorlaatbaarheid, UV-bestendigheid en eventueel brandwerendheid worden nagekomen. Deze geïntegreerde aanpak is cruciaal voor de kwaliteit en duurzaamheid van het eindproduct.

Bij de keuze voor gevelmaterialen wordt ook duidelijk dat duurzaamheid en kwaliteit centraal staan. Bij houten gevelbekleding wordt bijvoorbeeld uitgegaan van houtsoorten zoals vuren, grenen, Afrikaans Ayous, Western Red Cedar en Afrikaans padoek. Deze materialen worden vaak gecombineerd met aluminium, en in sommige gevallen voorzien van een poederlak of in de toekomst mogelijk geanodiseerd. De natuurlijke uitstraling van het hout blijft behouden, wat een belangrijk kenmerk is voor vele klanten die een warme en natuurlijke sfeer willen creëren. Bovendien wordt er aandacht besteed aan duurzaamheid. Bijvoorbeeld bij Western Red Cedar wordt een groot deel van de houtafvalproductie gebruikt door middel van vingerlassen om lange lengtes te verkrijgen. Dit proces helpt niet alleen bij het beperken van verspilling, maar vermindert ook de kosten. Daarnaast is het bedrijf FSC® en PEFC® gecertificeerd, wat aantoont dat er aandacht is voor duurzame bosbouwpraktijken. Dit is een belangrijk argument voor klanten die voorkeur geven aan duurzame bouwmaterialen.

De uitvoering van dergelijke systemen is niet alleen een kwestie van esthetiek of duurzaamheid, maar ook van functionele prestaties. Het is van cruciale betekenis dat de afwerkingskwaliteit, de montage en de technische uitvoering van de gevel goed zijn. Isolatiefabrikanten spelen hier een belangrijke rol door systemen te ontwikkelen die zorgen voor een eenvoudige montage en een hoge mate van integratie van functies. Zo is het doel van vele leveranciers om het werk voor de verwerker en de aannemer zo eenvoudig mogelijk te maken. De kwaliteit van de gevel hangt immers in grote mate af van de kwaliteit van de uitvoering door de verwerker, maar ook van het gekozen systeem. De ontwikkelaar van een systeem moet dus zorgen voor een systeem dat zowel technisch robuust als bouwvaardig is.

Buiten de hoofdmaterialen zijn ook toevoegingen zoals zonweringen belangrijk. Zonweringen, zoals zonneschermen en markiezen, spelen een belangrijke rol in het beheersen van zonlicht en hitte in een gebouw. Zonneschermen zijn meestal opgerold of opgetrokken en bestaan uit een met textiel gespannen metalen raamwerk. Ze kunnen worden aangedreven met kinkarmen, schaararmen of telescooparmen. De stoffen zijn vaak gemaakt van polyacrylaat-, polyester- of glasvezeldoek. Een nadeel van een klassiek zonnescherm is de zogeheten “hoekzon”, waarbij bij bepaalde zonnestanden licht schuin onder het scherm naar binnen valt. Dit probleem wordt opgelost met de markisolette, een vorm van zonwering met een verticaal scherm en een uitstaand deel aan de onderzijde. Dit ontwerp beperkt de hoekzon aanzienlijk. De markisolette wordt meestal opgerold in een metalen kastje boven het kozijn en is van binnen af bediend. De markies, een uitgebreidere vorm van een markisolette, bestaat uit meerdere portaalvormige raamwerken, vaak van hout of metaal. Het schermdoek is hierbij ook aan de zijkanten bevestigd. Deze oplossingen zijn meestal opvouwbaar en vallen in opgetrokken toestand binnen een aan de gevel bevestigde randomlijsting. Er is ook een petvorm beschikbaar, waarbij het laatste raamframe iets hoger op het voorlaatste frame wordt bevestigd om zo een hogere doorloophoogte te verkrijgen.

Samenvattend tonen de beschikbare bronnen een duidelijk beeld van de huidige ontwikkelingen op het gebied van gevelsystemen. Er is sprake van een sterke focus op innovatie, duurzaamheid en functionele kwaliteit. De keuze voor materialen als glasvezelversterkt polyester, hout, metaal en specifieke foliesystemen laat zien dat ontwerpers en bouwers op zoek zijn naar oplossingen die zowel vormgevend als functioneel zijn. De combinatie van technische uitvoering, duurzaamheid en esthetiek vormt de basis voor de toekomst van de gevel. De toekomst ligt niet in het kiezen van één materiaal, maar in het slim combineren van materialen, technieken en samenwerkingsvormen om een duurzame, esthetisch waardevolle en functionele gevel te creëren.

Conclusie De huidige ontwikkelingen op het gebied van gevelsystemen tonen een duidelijke evolutie richting innovatie, duurzaamheid en functionele hoogstand. Het gebruik van materialen zoals glasvezelversterkt polyester, hout en specifieke foliesystemen voor open gevels toont hoe technische uitvoering, esthetiek en duurzaamheid samensmelten tot een hoogwaardig geheel. De focus op lichte, vormbare materialen die kunnen worden aangepast aan complexe vormen, maakt het mogelijk om architectuur te realiseren die met traditionele materialen vaak niet te halen was. Tegelijkertijd blijft de nadruk op duurzaamheid hoge prioriteit hebben, zowel op het niveau van grondstoffen als op het niveau van het geheel van het bouwproces. De samenwerking tussen leveranciers, ontwerpers en uitvoerders is essentieel om de eisen van waterafstoting, dampdoorlaatbaarheid, UV-bestendigheid en eventueel brandwerendheid te garanderen. De keuze voor duurzame materialen zoals FSC® en PEFC®-gcertificeerd hout of duurzame alternatieven zoals biobaseerde harsen en vlasvezel tonen aan dat de bouwsector zich bewust is van haar ecologische verantwoordelijkheid.

Bovendien speelt het ontwerp van zonweringen een belangrijke rol in het beheersen van zonlicht en hitte. Oplossingen zoals markisoletten en markiezen zijn niet alleen functioneel, maar dragen ook bij aan het uiteindelijke uiterlijk van een gebouw. De combinatie van vorm, materiaalkeuze en functionele prestatie is essentieel voor een geslaagde uitvoering. De toekomst van de gevel ligt niet in het kiezen van één materiaal of oplossing, maar in het slim combineren van technische kennis, esthetiek en duurzaamheid om een gevel te creëren die zowel functioneel als mooi is.

Bronnen

1. Innovatieve gevelconcepten
2. Innovatieve gevelconcepten
3. Zonwering