Nieuwe richtlijnen en normen voor gevelbekleding: Waar moet u rekening mee houden?

Published by Redactie on augustus 27, 2025 | Category gevelbekleding

De bouwsector in Nederland ondergaat op dit moment een aanzienlijke evolutie op het gebied van normering en kwaliteit, met name op het vlak van gevelbekleding en constructieve veiligheid. De uitgifte van nieuwe richtlijnen, actualisaties van bestaande normen en een duidelijke richting voor toekomstige ontwikkelingen maken het voor bouwers, ontwikkelaars en adviseurs essentieel om de actuele regelgeving nauwkeurig te volgen. Dit artikel is opgesteld vanuit een deskundige visie op de bouwpraktijk en richt zich op professionals in de bouwnijverheid, woningbouwers en adviseurs die betrokken zijn bij het ontwerpen, bouwen of onderhouden van gevelsystemen. De kern van het artikel is gebaseerd op actuele bronnen uit het Nederlandse bouwlandschap, met name de NEN-EN-normen, de Europese Eurocodes en nationale richtlijnen voor kwaliteit en veiligheid.

Nieuwe en herziene normen voor het ontwerp van constructies

De bouwsector in Europa is aanzienlijk gestandaardiseerd door de invoering van de Eurocodes, een reeks van 59 normen die de algemene richtsnoeren vormen voor het ontwerpen van bouwwerken op het gebied van constructieve veiligheid. Deze normen zijn wereldwijd erkend als de meest complete en integrale reeks normen op dit terrein. In Nederland is de focus op dit moment gevestigd op de herziening van deze normen, een proces dat sinds 2015 actief wordt voortgezet. De herziening van de Eurocodes is een uitgebreid en complex proces, waarbij technische innovaties, nieuwe wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen worden geïntegreerd. Volgens Mark Lurvink is het een 'pittige klus', wat aantoont dat de herziening niet louter een technische actualisatie is, maar een diepgaande heroverweging van het bouwpraktijkmodel.

Eén van de belangrijkste ontwikkelingen die opvallen, is de nieuwe versie van de Eurocode 2, die vanaf maart 2028 in werking treedt. Deze herziening brengt ingrijpende veranderingen met zich mee, vooral op het vlak van rekenregels en de manier waarop de veiligheid van betonconstructies wordt beoordeeld. De aanpassingen zijn vooral gericht op het versterken van de nauwkeurigheid van berekeningen, het versterken van de veiligheid en het beter aansluiten op de werkelijke belastingen die op een constructie worden uitgeoefend. De Betonvereniging heeft daarom een specifieke cursus georganiseerd om professionals te helpen wegwijs te worden in deze veranderingen. Dit duidt erop dat er een sterkere noodzaak is om kennis bij te schaven, omdat de nieuwe regels complexer zijn en meer aandacht vragen aan het analyseren van belastingen, materiaaleigenschappen en veiligheidsmarges.

Deze evolutie is niet beperkt tot de Eurocode 2. Andere belangrijke normen die actief worden geactualiseerd, zijn de NEN-EN 1992-1-1 (Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betonconstructies - Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen) en de NEN-EN 1990 (Eurocode 0: Grondslagen van het constructief ontwerp). Deze normen zijn niet alleen operationeel voor de ontwerpfase, maar vormen ook de basis voor de bepaling van nationale parameters via nationale bijlagen. Zo zijn in de nationale bijlage bij NEN-EN 1992-1-1+NBN/C2/NB/A1:2020 de voor Nederland geldende waarden voor nationaal bepaalde parameters vastgelegd. Deze waarden zijn essentieel voor het aantonen van de voldoende constructieve veiligheid van een bouwwerk, zoals vereist in de Nederlandse bouwregelgeving.

Daarnaast wordt er op een ander terrein actief gewerkt aan normatieve versterking. De NEN-9997-1:2025 is recent gepubliceerd en bevat gewijzigde paalklassefactoren voor verschillende paaltypen. Deze aanpassingen zijn gebaseerd op recente proefbelastingen en zijn gericht op een nauwkeuriger inpassen in de praktijk. Dit is van groot belang voor projecten waarbij grondverharding een cruciale rol speelt, zoals bij nieuwbouw of verbouw van woningen. De huidige versie van de norm is een verbetering ten opzichte van eerdere uitgaven, omdat er rekening wordt gehouden met actuele geotechnische gegevens en gedrag van paalmaterialen onder belasting.

Toepassing van Europese normen op gevels en glasdaken

Hoewel er een duidelijke richting is in de normering van constructieve elementen, zijn er bepaalde producten waarvoor nog steeds tekortkomingen zijn in de Europese normen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het ontbreken van een specifieke Europese norm voor "Glasdaken", in tegenstelling tot bijvoorbeeld vliesgevels (NEN-EN 13830) of ramen en deuren (NEN-EN 14351-1). Dit leidt tot een complexe situatie waarin de juiste toepassing van normen niet altijd eenduidig is. Glasdaken met een stalen of aluminium draagconstructie vallen echter onder de categorie van constructieve elementen die voornamelijk worden belast door statische krachten. Daardoor is de Europese norm NEN-EN 1090, die betrekking heeft op de uitvoering van stalen constructies, van toepassing op deze elementen.

Deze toepassing van NEN-EN 1090 is cruciaal omdat deze norm een CE-markering en een Prestatieverklaring (DoP) vereist voor de productie van constructieve elementen. Dit betekent dat bij het bouwen van een glasdak dat onder de NEN-EN 1090 valt, een erkende instantie (Notified Body) het productieproces moet certificeren. Dit is een belangrijke zekerheid voor de veiligheid van het bouwproject. Toch zijn er belangrijke uitzonderingen. De Vereniging van Nederlandse Bouwondernemers (VMRG) stelt in haar standpunt dat gevels en gevelelementen, met uitzondering van specifieke gevallen zoals serres, geen rol spelen bij de constructieve eigenschappen van een gebouw. Daarom acht zij de NEN-EN 1090 niet op de gevel van toepassing. Bovendien zijn producten die onder een andere geharmoniseerde Europese norm vallen, zoals vliesgevels (NEN-EN 13830), uitgesloten van toepassing op NEN-EN 1090, omdat deze producten geen dragende functie vervullen.

Voor glasdaken geldt echter een uitzonderingsregeling: indien het glas of het dakonderdeel een constructieve functie heeft, zoals in het geval van een serre of een zonwering met draagconstructie, dan valt het onder de NEN-EN 1090. Dit betekent dat het niet alleen om een afdekmateriaal gaat, maar dat het als onderdeel van het draagplatform wordt beschouwd. Hierdoor is het essentieel om vanaf het ontwerp te bepalen of het glasdak een constructieve rol vervult. Dit heeft gevolgen voor de keuze van materiaal, het ontwerp van de bevestiging en het certificeringsproces.

De toepasbaarheid van NEN-EN 1090 op glasdaken wordt ondersteund door een duidelijk toepassingsgebied in de richtlijnen van de VMRG. Volgens deze richtlijn zijn het de achteroverhullende uitwendige scheidingsconstructies met een hellingshoek van 0 tot 80 graden die als glasdak worden beschouwd. Bij lagere hellingshoeken wordt gesproken over glasdaken, bij hogere hellingen over schuine glasgevels. Voor alle gevallen geldt dezelfde benaming: glasdaken. Belangrijk is ook dat kunststof lichtstraten (onder NEN-EN 14963) en dakramen (onder NEN-EN 14351-1) niet onder deze categorie vallen, maar onder aparte normen.

Veiligheid, belastingen en het belang van kwaliteitsnormen

Veiligheid is het hoofddoel van elke bouwvoorschrift. De veiligheid van gevelbekledingen en glasdaken hangt af van meerdere factoren, waaronder het juiste ontwerp van de constructie, de juiste keuze van materialen en de juiste uitvoering. De richtlijnen van de VMRG geven daarom een uitgebreid kader voor de beoordeling van de constructieve veiligheid van bestaande en nieuwe constructies. Dit kader is opgesteld op basis van meerdere Europese en nationale normen, zoals NEN-EN 1990 (Eurocode 0), NEN-EN 1991-1-1 (belastingen op gebouwen), NEN-EN 1991-1-4 (windbelastingen) en NEN-EN 1991-1-3 (sneeuwbelastingen).

De belastingen die op een gevel of een glasdak worden uitgeoefend, zijn meervoudig. De belangrijkste zijn: eigen gewicht, windbelasting, sneeuwbelasting en bijzondere belastingen zoals aardbeving of stootbelasting. Deze zijn allemaal gedefinieerd in de Eurocodes. Bovendien zijn er specifieke richtlijnen voor het bepalen van de belastingen op constructies. Zo is NEN-EN 1991-1-1 van toepassing op volumieke gewichten, eigengewicht en opgelegde belastingen voor gebouwen. Voor windbelastingen geldt NEN-EN 1991-1-4, terwijl NEN-EN 1991-1-3 de regels voor sneeuwbelastingen bevat. Deze normen zijn essentieel voor het bepalen van de veiligheidsmarge van een constructie.

Bij de uitvoering van een glasdak of gevel zijn er ook risico’s verbonden aan transport, opslag en verwerking. De VMRG geeft daarom duidelijke richtsnoeren: sandwichconstructies mogen niet boven op elkaar worden gelegd en mogen nimmer over elkaar worden geschoven. Bij het afstapelen mag de constructie niet worden “gesleept”, omdat dit kan leiden tot beschadiging of krasvorming. Deze maatregelen zijn cruciaal om de integriteit van het materiaal te behouden voordat het op de bouwplaats wordt geïnstalleerd.

De constructieve veiligheid wordt ook beïnvloed door het gebruik van geschikte materialen. Voor glas wordt in de richtlijnen verwezen naar NEN 2608, die specifieke eisen stelt aan glas dat is bedoeld voor constructieve doeleinden. Dit is belangrijk omdat niet elk glas geschikt is voor het dragen van belasting. Bovendien moet er rekening worden gehouden met het feit dat glas een brede verscheidenheid aan eigenschappen heeft, zoals sterkte, elasticiteit en breukgedrag. De keuze van het juiste type glas is daarom essentieel voor de veiligheid van het geheel.

Kwaliteit, onderhoud en duurzaamheid in de praktijk

Kwaliteit is niet alleen een kwestie van materiaalkeuze, maar ook van voortdurend onderhoud. In de richtlijnen van de VMRG wordt onderdeel 10.7 uitgebreid behandeld: Onderhoud. Hoewel er geen Europese norm bestaat voor glasdaken, worden er wel richtlijnen gegeven voor het onderhoud van dergelijke constructies. Dit omvat het controleren van de voegdichtheid, de staat van de bevestigingen en het schoonmaken van het oppervlak. Onderhoud is essentieel om de levensduur van een constructie te verlengen en te voorkomen dat kleine schade groter wordt.

Bij het onderhoud van gevelbekledingen en glasdaken moet rekening worden gehouden met de gevolgen van weersinvloeden zoals regen, sneeuw en UV-straling. Materialen zoals kunststof en glas zijn gevoelig voor veroudering, en regelmatig onderhoud kan het verschijnsel van vervaging, barstjes of vochtinfiltratie voorkomen. De VMRG benadrukt dat het belangrijk is om de juiste schoonmaakmethodes te gebruiken, zodat de oppervlakte niet beschadigd raakt.

Daarnaast speelt duurzaamheid een grotere rol. In de richtlijnen wordt ook aandacht besteed aan energiezuinigheid, die wordt beoordeeld via de thermische isolatie en de luchtdoorlatendheid. Voor het bepalen van de isolatie-eigenschappen van een gevel of glasdak wordt verwezen naar NEN-EN 1992 en NEN-EN 1996, afhankelijk van het gebruikte materiaal. De luchtdichtheid is cruciaal voor het voorkómen van warmteverlies en vochtproblemen. In de richtlijnen wordt aangegeven dat de luchtdoorlatendheid van een constructie getoetst moet worden aan de hand van gestandaardiseerde methoden.

De VMRG richt zich daarom niet uitsluitend op de constructieve veiligheid, maar ook op de leefomgeving. Zo is er een richtsnoer voor het voorkómen van vochtinfiltratie, dat de toetsingsmethode voor waterdichtheid en mogelijke aandachtspunten beschrijft. Deze richtsnoeren zijn gebaseerd op de beste praktijk en zijn bedoeld om een hoge mate van betrouwbaarheid te waarborgen.

Toekomstperspectieven en actuele ontwikkelingen

De bouwsector staat voor een belangrijke overgang. De invoering van de nieuwe versie van Eurocode 2 in 2028 is een duidelijk signaal dat de normen zich voortdurend ontwikkelen. Deze evolutie is niet alleen technisch, maar ook gericht op duurzaamheid, veiligheid en duurzaamheid in de praktijk. De Betonvereniging heeft daarom reeds in 2024 een cursus georganiseerd voor professionals om zich voor te bereiden op deze verandering. Dit toont aan dat het niet alleen om een technische omzetting gaat, maar ook om een culturele verandering binnen de beroepsgroep.

Andere belangrijke ontwikkelingen zijn het uitbreiden van de kennis van de praktijk. Zo is er een nieuw jaarlijkse congres van het COBc (Centrale Organisatie Bouw en Bouwkunde) gepland, dat in november 2024 in Tilburg wordt gehouden. Dit evenement biedt ruimte voor uitwisseling van kennis, nieuwste ontwikkelingen en praktijkervaringen. Ook de herziening van de NEN 9997-1:2025 is een belangrijke stap, omdat de nieuwe paalklassefactoren gebaseerd zijn op actuele proefbelastingen. Dit zorgt voor een nauwere afstemming op de werkelijke belastingen in de praktijk.

Daarnaast is er actie op het gebied van gelijkwaardigheden. De commissie Harmonisatie verwacht in april 2024 de eerste resultaten te kunnen delen van het ‘project gelijkwaardigheden’. Dit project heeft tot doel om verschillen in erkenningspraktijken tussen landen te verkleinen, waardoor het makkelijker wordt om bouwprojecten te vergelijkbaar te maken binnen de EU.

Conclusie

De huidige ontwikkelingen in de Nederlandse bouwsector tonen duidelijk dat er een sterke nadruk is op veiligheid, kwaliteit en duurzaamheid. De invoering van nieuwe normen zoals de herziene Eurocode 2 vanaf 2028, de actualisatie van NEN-9997-1:2025 en de verdere ontwikkeling van kwaliteitsrichtlijnen voor gevels en glasdaken, geven duidelijke richtsnoeren voor de bouwpraktijk. Hoewel er nog steeds onduidelijkheden zijn, zoals het ontbreken van een Europese norm voor glasdaken, zijn er duidelijke richtlijnen beschikbaar via de NEN-EN 1090 en nationale richtlijnen. De toepassing van deze normen is cruciaal voor het waarborgen van de constructieve veiligheid. Bovendien is het belangrijk om te letten op onderhoud, materiaalkeuze en duurzaamheid. De bouwwereld is in beweging, en professionals moeten actief zijn om op de hoogte te blijven.