Gevelontwerpen met MD Formatura: Duurzaamheid, Dynamiek en Vormgeving in de Bouw

Published by Redactie on augustus 27, 2025 | Category gevelbekleding

De architectuur van vandaag de dag is niet meer voor te stellen zonder innovatieve oplossingen die vormgeving, functionele prestaties en duurzaamheid combineren. Een opvallend voorbeeld hiervan is het gebruik van gevelontwerpen zoals MD Formatura, een systeem dat zowel esthetisch als functioneel inzetbaar is in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Deze technologie, ontwikkeld door Metadecor in samenwerking met ontwerper Chris Kabel, biedt een unieke combinatie van lichtspel, schaduwbeheersing en windafremming, gecombineerd met een hoge mate van vormgevingsvrijheid. Dit artikel verkent de kernprincipes van MD Formatura op basis van de beschikbare bronnen, met een focus op technische specificaties, toepassingsmogelijkheden, regelgeving rondom openbare ruimtes en de impact van zon- en windbelasting op het ontwerp. De informatie is gebaseerd uitsluitend op de geleverde bronnen en is beperkt tot de feitelijke gegevens die daarin worden verstrekt.

Ontstaan en ontwikkeling van MD Formatura

Het concept achter MD Formatura is voortgekomen uit een eenvoudig, maar krachtig idee: het perforeren van een plat vel papier met een naald, wat resulteerde in een textuur die herkenbaar was als een levendig beeld dat door veranderend licht werd beïnvloed. Dit concept werd geëvalueerd en verfijnd tot een duurzaam en duurzaam oplossing voor gevelbekleding. Het originele project dat dit idee tot leven riep, was het pand Tussen de Lakens in Amsterdam, ontstaan in 2012. Voor dit project moest een uniek patroon worden ontwikkeld voor een metaalgevel, waarbij het doel was om een dynamisch beeld te creëren dat voortdurend veranderde door het invallende zonlicht. De ontwikkeling van dit patroon leidde uiteindelijk tot het ontstaan van het MD Formatura-systeem, dat vandaag de dag wordt toegepast in diverse architecturale toepassingen in Nederland.

Het systeem is ontwikkeld op basis van drie hoofdcategorieën patronen: Eenvoud, Gaaf en Vindingrijk. Elk patroon heeft een specifieke functie en vormgevingsmogelijkheid. Patroon Eenvoud wordt gekenmerkt door figuren met gelijke vorm en dezelfde richting. De stansvormen kunnen in elke vorm worden uitgevoerd – vierkant, rond, driehoekig, zeshoekig of vrij vormgegeven – en worden in een vaste zettingshoek omgezet. Deze vorm van patroon is geschikt voor toepassingen waar een consistente, gestroomlijnde uitstraling gewenst is. Patroon Gaaf daarentegen gebruikt figuren met gelijke vorm, maar met verschillende richtingen. De vormen kunnen in meerdere zettingshoeken worden gebogen, wat zorgt voor een meer dynamisch effect en verbetert de functionaliteit bij het beheersen van zonlicht en wind. Dit type patroon biedt dus zowel esthetische als functionele voordelen, met name in gebieden waar zonnestraling en windbelasting een rol spelen. Patroon Vindingrijk omvat figuren met verschillende vormen en richtingen. Hierbij worden meerdere figuren in het materiaal gestanst, waarna door het spelen met de zettingshoek van de losse delen een uniek patroon ontstaat dat de gevel een eigen karakter geeft. Deze vorm van ontwerp is ideaal voor gebouwen die aandacht moeten trekken of een unieke identiteit moeten verkrijgen.

Toepassingen van MD Formatura in architectuur

MD Formatura is in diverse architectuurprojecten toegepast, waarbij zowel esthetische als functionele doelstellingen zijn benaderd. Een voorbeeld is het pand aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam, waar het systeem werd ingezet voor een optopverdieping op het platte dak van Pancakes Amsterdam. Hier fungeerde de gevelbekleding niet alleen als sier- en scheidingsmuur, maar ook als zonwering, wat zorgde voor transparantie van binnen naar buiten. Het ontwerp past in de architecturale traditie van de Amsterdamse School, gekenmerkt door sculpturale vormen, krachtige vormgeving en een sterke relatie met het metselwerk. De keuze voor MD Formatura was dus zowel functioneel als esthetisch geïnspireerd door de bestaande architecturale stijl. Het gebruik van het systeem zorgde voor een levendig beeld dat zich voortdurend veranderde door het licht van de zon, wat het gebouw dynamisch en levend maakte.

Een ander voorbeeld is het winkelcomplex Kalanderstraat in Enschede. Voor de gevel in de kaders is MD Formatura toegepast met een herhalend patroon dat een bloemvorm vormt. Door de afstand tussen de bloemen en de specifieke omzetting van de panelen is er een dieptewerking ontstaan, waardoor de bloemen beter zichtbaar zijn. Bovendien zorgt het patroon voor stabiliteit van het paneel, wat een belangrijke technische eis is bij buitengevels. De keuze voor een figuurmaat tussen circa 50 en 120 mm is projectspecifiek, en hangt af van de schaal van het gebouw. Voor kleinere interieurtoepassingen wordt vaak een fijner patroon gekozen, terwijl grootschalige gevels grotere figuren vereisen om een sterke visuele impact te creëren. Deze aanpassing aan de schaal van het project zorgt ervoor dat het eindresultaat optimaal tot zijn recht komt.

De dynamiek van het systeem blijkt vooral bij het spelen met het zonlicht. Aangezien het patroon uit losse delen bestaat die in verschillende zettingshoeken kunnen worden geplaatst, kan het systeem worden afgestemd op de zonstand gedurende de dag. Hierdoor wordt het licht effectief gevangen, wordt schaduw geworpen en ontstaat diepte in het oppervlak. Deze eigenschappen zijn essentieel voor het verbeteren van het binnenklimaat, omdat de hoeveelheid zonlicht die binnenkomt wordt beheerst, wat warmteopbouw kan voorkomen. Bovendien helpt het systeem bij het verminderen van de windbelasting, vooral op plekken waar de wind krachtig is. Door de losse panelen op een bepaalde manier te plaatsen, kan de wind worden afgeremd, wat zorgt voor een betere windverdeling langs de gevel.

Technische specificaties en ontwerpparameters

Het ontwerp van MD Formatura is sterk afhankelijk van de keuze van de figuurmaat, het patroontype en de zettingshoek van de losse delen. De figuurmaat, die varieert van ongeveer 50 tot 120 mm, is een cruciale parameter. Deze keuze is project-specifiek en hangt af van de schaal van het gebouw en het gewenste visuele effect. Voor interieurtoepassingen wordt vaak voor een fijnere, kleinere figuur gekozen, terwijl grootschalige gevels grotere figuren nodig hebben om een krachtig effect te geven. Deze aanpassing zorgt ervoor dat het patroon zowel in het verre zichtbaar is als een nauwkeurige structuur toont bij nabijheid.

De drie patronen die beschikbaar zijn, zijn niet alleen esthetisch, maar ook functioneel onderscheiden. Patroon Eenvoud, met gelijke vormen en één zettingshoek, zorgt voor een consistente uitstraling. Het is geschikt voor toepassingen waar stabiliteit en eenvoud belangrijk zijn. Patroon Gaaf, met gelijke vormen maar meerdere zettingshoeken, biedt daarentegen meer controle over licht- en windverdeling. Dit maakt het geschikt voor gebouwen met hoge zonnestraling of winderige locaties. Het systeem kan dus zowel dienen als zonwering als windafremming, wat essentieel is voor het verbeteren van het binnenklimaat zonder extra energie te verbruiken.

Patroon Vindingrijk, met verschillende vormen en richtingen, is het meest complex en biedt de grootste vormgevingsvrijheid. Het is geschikt voor gebouwen die een unieke identiteit moeten verkrijgen of een architecturale aandacht moeten trekken. Door met de zettingshoek van de losse delen te spelen, ontstaat er een patroon dat zowel van bovenaf als van opzij een uniek beeld geeft. Dit patroon kan ook dienen als verticale zonwering, omdat het wordt afgestemd op de zonstand. Op plaatsen waar de windbelasting groot is, kunnen de losse delen worden omgezet om de wind af te remmen, wat zorgt voor een betere luchtcirculatie langs de gevel.

De stabiliteit van het paneel wordt zowel door het patroon als door de afstand tussen de figuren beïnvloed. In het voorbeeld van Kalanderstraat in Enschede is de afstand tussen de bloemen zorgvuldig bepaald om zowel esthetische als technische doelen te dienen. Door de bloemen op afstand te plaatsen en hun richting te variëren, ontstaan er tussenruimtes die als kubussen worden ervaren, wat de diepte van het geheel versterkt. Deze diepte geeft het paneel een ruimtelijke eigenschap die opvallend is in zowel daglicht als schemer.

Regulering rondom winkeluitstallingen en terrasopstellingen

Bij het ontwerpen van gevels, met name in binnenstedelijke gebieden, is het belangrijk om rekening te houden met lokale regelgeving, zoals de voorschriften rondom winkeluitstallingen en terrassen. Volgens de voorschriften in bron [2] zijn er duidelijke eisen aan winkeluitstallingen. Zo dient de uitstalling direct tegen de gevel geplaatst te zijn, maar moet er altijd minimaal 2 meter afstand worden gehouden tot verschillende objecten, waaronder bomen, straathoeken, elektriciteitsvoorzieningen en brandkranen. Daarnaast moet er een minimum afstand van 1,5 meter zijn tot de gevel bij een hellingbaan, mits de uitstalling verrijdbaar is. Voor ambulances en hulpdiensten moet er minstens een doorrijbreedte van 3,50 meter en een hoogte van 4,20 meter vrij blijven. Deze eisen zijn bedoeld om de toegang tot het pand te waarborgen en te voorkomen dat uitstallingen een belemmering vormen voor noodhulpmiddelen.

In sommige gevallen zijn afwijkingen toegestaan. Zo mag op de Van Limburg Stirumstraat, indien er een arcade is, een kleine uitstalling van maximaal 1,25 meter hoog, 75 cm breed en 50 cm diep worden geplaatst tussen de pilaren, mits er een reclamebord langs de gevel is geplaatst op maximaal 50 cm afstand van de gevel. Andere opties zijn één reclamebord tussen de pilaren en een reguliere winkeluitstalling langs de gevel. Deze afwijkingen zijn geregeld in afwijking van het algemene regelgeving en zijn alleen toegestaan indien aan alle voorwaarden wordt voldaan.

Bij de opstelling van terrassen zijn er eveneens strikte eisen. Volgens bron [3] gelden bepaalde regels voor terrassen bij openbare inrichtingen. Terrassen mogen alleen van 07.00 tot 02.00 uur open zijn, en winterterrassen zijn niet toegestaan. Zomerterrassen mogen alleen worden geplaatst binnen de maatvoering zoals vastgelegd in bijlage 2. Bovendien mag een terras niet hinderlijk zijn voor de omgeving of schade toebrengen aan de weg. De horeca-exploitant is verantwoordelijk voor het schoonmaken van het terras en het verwijderen van afval binnen een straal van 15 meter rondom het terras. Het is niet toegestaan om obstakels te plaatsen buiten terrasmeubilair, parasols, terrasverwarming en reclameborden. Deze voorwerpen mogen ook geen deuren, vluchtwegen of toegangswegen blokkeren.

Terrassen mogen geen belemmering vormen voor hulpdiensten of het bevoorradingsverkeer. Verhogingen zoals houten vloeren of vloerbedekking zijn uitgesloten. Tussen de rijvloer en het terras moet minimaal 1,5 meter ruimte blijven voor wandelaars en rolstoelgebruikers. Bovendien mag er geen vaste buitentap worden geplaatst op het terras. Muziek, ook onversterkt, mag niet worden afgespeeld. Deze regels zijn bedoeld om het gebruik van terrassen te reguleren en te voorkomen dat ze een bron van storing of gevaar worden.

Samenvatting en toepassingsaanbevelingen

MD Formatura is een geavanceerd systeem voor gevelontwerp dat zowel vormgeving als functionaliteit integreert. Het systeem is ontstaan uit een eenvoudig idee – het perforeren van een vel – en heeft zich ontwikkeld tot een flexibel, duurzaam en esthetisch krachtig systeem voor buitengevels. Het is toegepast in verschillende architecturale projecten, zoals Tussen de Lakens in Amsterdam en Kalanderstraat in Enschede, waar het zowel esthetisch als functioneel is ingezet. De drie patronen – Eenvoud, Gaaf en Vindingrijk – bieden een scala aan mogelijkheden, van consistente uitstraling tot dynamisch, uniek ontwerp. De keuze voor figuurmaat, vorm en zettingshoek is project-specifiek en hangt af van de schaal van het gebouw en de gewenste impact.

Bij het ontwerpen van zulke systemen is het cruciaal om rekening te houden met lokale regelgeving. Winkelaanbouw en terrasopstellingen zijn onderworpen aan strikte voorschriften, zoals een minimale afstand tot brandkranen, een voldoende ruimte voor hulpdiensten en beperkingen ten aanzien van afval, muziek en obstakels. Deze eisen zijn bedoeld om de veiligheid, toegankelijkheid en leefbaarheid van openbare ruimtes te waarborgen.

Voor professionals in de bouw en renovatie is MD Formatura een aanrader voor projecten waar een uniek, dynamisch ontwerp nodig is, waarbij de balans tussen schoonheid, functionaliteit en duurzaamheid wordt gevonden. Door de keuze van het juiste patroon, de juiste figuurmaat en de juiste zettingshoek te combineren, kan het systeem zowel als zonwering als als windafremming fungeren, terwijl het tegelijkertijd een levendig beeld creëert dat zich voortdurend verandert door het licht. Dit maakt het ideaal voor zowel nieuwbouw als renovatie, met name in binnenstedelijke omgevingen waar architectuur, duurzaamheid en leefbaarheid samenkomen.

Bronnen

open
stand