De Geschiedenis van Varossieau en de Invloed op de Nederlandse Bouwsector: Van Fabriek tot Merknaam

Published by Redactie on augustus 27, 2025 | Category gevelbekleding

Inleiding

De naam Varossieau is nauw verbonden aan de Nederlandse geschiedenis van verfproducten, met name het succesvolle merk Histor. Hoewel het bedrijf zelf in 1993 zijn deuren sloot in Alphen aan den Rijn, heeft het een diepgaande invloed gehad op de ontwikkeling van de Nederlandse verfindustrie en de bouwsector. Het bedrijf, opgericht in 1899 langs de Rijn in Alphen aan den Rijn, groeide uit tot een van de toonaangevende merken op de markt voor doe-het-zelfverf, met name door de strategische ontwikkeling van het merk Histor onder leiding van Albert van Wersch. Deze biografische en bedrijfsgeschiedenis is niet alleen van historisch belang, maar biedt ook nuttige lessen voor huidige en toekomstige bouwprojecten, zowel op woon- als professioneel niveau. Dit artikel verkent de geschiedenis van Varossieau, het rol van Albert van Wersch als grondlegger van het merk Histor, de technische en commerciële innovaties die het bedrijf kenmerkten, en het erfgoed dat tot vandaag doorwerkt in bouwmaterialen, ontwerpen en plaatsnamen, zoals het huidige woonproject VAROSSIEAU in Alphen aan den Rijn.

Oorsprong en Oprichting van Varossieau Verffabriek

Het verhaal van Varossieau begint in 1899, toen het bedrijf werd opgericht langs de Rijn aan de Julianastraat in Alphen aan den Rijn, in de huidige wijk die bekend staat als het “Oud-Of”-gebied. Vanaf de oprichting tot 1900 vond de productie plaats op deze locatie, gelegen aan de rand van de stad, waar de nabijheid van de Rijn gunstige transportmogelijkheden bood. Het bedrijf, oorspronkelijk opgericht onder de naam Varossieau Verffabrieken N.V., groeide snel uit tot een belangrijke speler in de Nederlandse verfindustrie. De naam "Varossieau" wordt in meerdere bronnen geassocieerd met een familie of een grondlegger, maar in de beschikbare bronnen wordt geen specifieke oorsprongsverklaring van de naam gegeven. Wel wordt duidelijk dat het bedrijf in 1899 opgericht werd en in 1900 verhuisde naar de Emmalaan, een locatie die zich op het grensgebied van de stad en het havengebied van Alphen aan den Rijn bevond.

Vanaf 1900 tot 1970 was het hoofdkantoor en de productie van Varossieau gevestigd aan de Emmalaan. De overgang van de Julianastraat naar de Emmalaan was niet alleen een fysieke verhuizing, maar ook een symbolische stap: van een klein bedrijf in een dorpseilandomgeving naar een grotere, industriële vestiging in een groeiend economisch centrum. De locatie aan de Emmalaan was strategisch gelegen voor het vervoer van grondstoffen en de distributie van eindproducten, vooral in het kader van de groeiende exportactiviteiten. In de loop van de jaren vijftig en zestig werd de fabriek uitgebreid en kreeg de vestiging een centrale rol in de productie van zowel woon- als industrielakken. De fabriek had een belangrijke positie in de economie van Alphen aan den Rijn en was een belangrijke werkgever in de regio.

Albert van Wersch en de oprichting van het merk Histor

Een van de meest beslissende momenten in de geschiedenis van Varossieau kwam in 1946, toen Albert van Wersch, een ingenieur en zakenman met een sterke band met de familie van zijn vader, benaderd werd met de vraag om directeur te worden van de Verffabriek Varossieau in Alphen aan den Rijn. Van Wersch was toen 32 jaar oud en had al ervaring opgedaan in de verffabriek van zijn broer Guus te Amsterdam. Hij had ook een eigen laboratorium gerund, waar hij nieuwe muurverven ontwikkelde, en had al ervaring opgedaan in zowel technische als commerciële aspecten van de verfproductie. De afdeling productie telde op dat moment 13 personeelsleden, met een gemiddelde leeftijd van 60 jaar. De fabriekschef was 78 jaar, en de verfmengers was 71 jaar – een duidelijk beeld van een ouder wordende beroepsgroep. Van Wersch zorgde voor een vernieuwingsimpuls door jong personeel aan te trekken en de organisatie te moderniseren.

In 1949 lanceerde Van Wersch als directeur het merk Histor, een naam die hij zelf bedacht heeft. De naam is afgeleid van het Latijnse woord historia, wat “geschiedenis” of “verhaal” betekent, en is ook een spelwoord op “historia exit”, wat “het verleden heeft afgedaan” betekent. Deze dubbele betekenis was bedoeld als symbolische verwijzing naar een nieuw begin in de verfmarkt: een product dat niet alleen kwalitatief hoogwaardig was, maar ook een verandering in beeld en identiteit van het merk vertegenwoordigde. De introductie van het merk Histor vond plaats op de markt voor doe-het-zelfverf, waar het sneltijdproduct van hoge kwaliteit een snelle opmars maakte. Het merk werd binnen enkele jaren een van de meest gevraagde merken in Nederland.

Van Wersch had een sterke visie op marktcommunicatie en merkwaarde. Hij zorgde ervoor dat het merk Histor niet alleen technisch betrouwbaar was, maar ook zichtbaar en herkenbaar in de ogen van de consument. In samenwerking met kunstenaar Dick Elfers ontwikkelde hij een nieuwe huisstijl rond het thema kleur, die een sterke visuele identiteit gaf. Later werd de vormgeving aangepast door professor Jan van Keulen, die de drie primaire kleuren (rood, geel, blauw) en het rode o in het woord “Histor” introduceerde. Deze kleurencombinatie werd tot een iconische merkkenmerk en zorgde voor hoge herkenbaarheid op de markt.

Strategische samenwerkingen en groei tot een nationaal merk

Tijdens de jaren zeventig en tien jaren voordat het bedrijf in de problemen raakte, groeide het merk Histor uit tot het grootste A-verfmerk in Nederland. Dit succes was het gevolg van een combinatie van technologische innovatie, sterke marktcommunicatie en strategische samenwerkingen. In 1969 besloot het bestuur van Varossieau samenwerking te zoeken met N.V. Vernis- en Verffabriek voorheen Vettewinkel & Zonen. Deze stap was strategisch bedoeld om de productiecapaciteit te verhogen, de distributie te optimaliseren en de concurrentiepositie te versterken op de binnenlandse en internationale markt. Uit deze samenwerking ontstond in 1970 I.C.M. (International Coating Materials), een gezamenlijke onderneming die de krachten van drie belangrijke verfdochters combineerde.

In 1971 werd I.C.M. overgenomen door Petrofina, een Belgische groep die reeds de verffabriek Pieter Schoen bezat. Deze stap zorgde voor verdere groei en internationalisering. In 1972 werd een nieuw bedrijf opgericht onder de naam Sigma Coatings in Uithoorn, waarbij de merknaam “Sigma” – afgeleid van het woord “soma”, de som van alles – als merknaam werd ingevoerd. De naamverandering van Varossieau naar Sigma Coatings betekende het einde van de onafhankelijke identiteit van het oude merk, maar niet van zijn invloed. Het merk Histor bleef bestaan onder de nieuwe merknaam en werd een van de kernproducten van Sigma Coatings.

Tijdens deze periode, van 1970 tot 1975, was Albert van Wersch lid van de Raad van Bestuur van Sigma Coatings. Hij bleef actief in de bedrijfsvoering tot 1975, toen hij met pensioen ging. Tijdens zijn leiding groeide het personeel van Varossieau van ongeveer 410 werknemers tot meer dan tweeduizend werknemers na de fusie met andere bedrijven. De omzet van Varossieau bedroeg in de jaren zeventig ongeveer 25 miljoen gulden, wat op dat moment een aanzienlijk bedrag was. Het bedrijf was ook actief op het gebied van industrielakken, wat aantoont dat het niet uitsluitend gericht was op de consumentenmarkt.

Internationale expansie en de rol van Suriname

Buitenlandse markten speelden een cruciale rol in het succes van Varossieau en het merk Histor. Van Wersch reisde regelmatig naar buitenlandse markten om de export van Histor te bevorderen. Hij bezocht zelfs elke jaar zijn eigen fabriek in Suriname, waar het bedrijf in 1959 een vestiging had opgericht. De vestiging in Suriname was een belangrijk onderdeel van het strategische plan van Varossieau om de productie van verf in het Caraïbisch gebied te centraliseren. In plaats van vanuit Nederland te leveren, zou nu de productie in Suriname plaatsvinden, wat de kosten verlaagde en de levering versnelde.

In 1959 werd een nieuw bedrijf opgericht onder de naam Varossieau Suriname, met als doel de productie van verf voor het Caribisch gebied. De oprichting vond plaats in een periode van groeiende economische samenwerking tussen Nederland en zijn koloniën, en Suriname was op dat moment nog geen onafhankelijk land. De oprichting werd gesteund door de Surinaamse overheid, die bij de vestiging actief meewerkte. Voor het kapitaal werden aandelen met een nominale waarde van 100 gulden uitgegeven. Er werd ook een Surinaams lid van de commissie benoemd, en er werd gepland om enkele Surinamers in Nederland te laten opleiden om later in de leiding van het bedrijf te worden betrokken.

Deze vestiging was meer dan alleen een productieplaats. Het was een symbool van lokale verantwoordelijkheid en economische integratie. Van Wersch bracht na elk bezoek aan Suriname cadeautjes mee voor zijn gezin, zoals houtsnijwerk van bosneger. Deze gebouwen en objecten zijn niet alleen historisch belangrijk, maar tonen ook de menselijke kant van de onderneming. Het feit dat er nog kilometers aan filmarchief bestaan van deze reizen, toont aan dat het bedrijf zeer zorgvuldig documenteerde en waarde hechtte aan zijn geschiedenis.

Erfgoed en herbezielde herinneringen: Van kunst tot woonwijk

Het erfgoed van Varossieau leeft tot op heden voort in verschillende vormen, van kunstwerken tot woonwijken. In 2023 werd in Alphen aan den Rijn besloten om een nieuw woonwijkproject te bouwen op het voormalige terrein van Sigma Coatings BV, dat gelegen was aan de Emmalaan. Het project, ontwikkeld door Raadhuizen te Deventer, zal ongeveer 80 woningen omvatten. Als er een band met de historische identiteit van de plek moet worden gelegd, werd besloten om het project te noemen naar de voormalige fabriek: VAROSSIEAU.

Een belangrijk onderdeel van dit project is een kunstwerk dat oorspronkelijk op het terrein van Varossieau stond. De metershoge sculptuur, ontworpen door de overleden kunstenaar Dick Elfers, werd in 1975 aangekocht door het personeel en geschonken aan de directie ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van het bedrijf. Het kunstwerk, dat oorspronkelijk op de Emmalaan stond, is tijdelijk opgeslagen op gemeentelijke terreinen aan de Herenstraat, totdat het op een nader te bepalen plek in de nieuwe wijk zal worden geplaatst. Deze herbevoogding van het kunstwerk is een herinnering aan de culturele en economische betekenis van het voormalige bedrijfsterrein.

De naam “Varossieau” is dus niet alleen een historische herinnering, maar wordt actief gebruikt in de huidige stadsontwikkeling. Het is een voorbeeld van hoe plaatselijke geschiedenis en stadsontwikkeling kunnen samensmelten. De keuze om het project te noemen naar het oude bedrijf, is niet alleen een eerbetoon aan het verleden, maar ook een manier om de identiteit van de wijk te versterken. De combinatie van historisch erfgoed en duurzame woningbouw vormt een sterke grondslag voor een duurzame en betekenisvolle woonomgeving.

Technische innovaties en kwaliteitsgarantie

De groei van het merk Histor was niet alleen het gevolg van sterke marketing, maar ook van technologische innovatie. Van Wersch had een sterke band met de kwaliteit van de producten. Hij zorgde ervoor dat de producten werden ontwikkeld in nauwe samenwerking met het laboratorium van het moederbedrijf in Alphen aan den Rijn. Dit zorgde voor een hoge mate van consistentie en betrouwbaarheid. De verf werd niet alleen getest op haardvastheid, verdroogtijd en kleurnauwkeurigheid, maar ook op duurzaamheid en milieuvriendelijkheid.

Het feit dat het bedrijf in 1993 zijn deuren sloot, was geen gevolg van tekortkomingen in kwaliteit of innovatie, maar van een veranderende markt. De verfindustrie werd in die jaren geconfronteerd met groeiende concurrentie uit het buitenland, veranderende richtlijnen op het gebied van milieu en een vermindering van het aantal kleinere fabrieken. Toch bleef het merk Histor in de jaren tachtig en negentig actief, vooral binnen het Sigma-Coatings-netwerk.

De technische specificaties van de oorspronkelijke Histor-verf zijn niet in de beschikbare bronnen opgenomen. Er is geen informatie beschikbaar over de exacte samenstelling van de verf, de dekkkracht of de toepassingsduur. De beschikbare bronnen benadrukken alleen de hoge kwaliteit en de marktacceptatie. De productie vond plaats in een moderne fabriek met gespecialiseerde machines voor mengen, schilderen en afvullen. De inzet van jong personeel, die geïntroduceerd werd door Van Wersch, zorgde voor een continue verbetering van de productieprocessen.

Conclusie

Het verhaal van Varossieau is een voorbeeld van duurzaam ondernemerschap, innovatie en nationaal erfgoed. Vanuit een klein bedrijf in 1899 groeide het uit tot een van de meest gevraagde merken in Nederland, met name door het succes van het merk Histor onder leiding van Albert van Wersch. Zijn visie op merkwaarde, kwaliteit en internationale marktwerking heeft het bedrijf in de jaren zeventig en tachtig tot topprestaties gebracht. Hoewel het bedrijf in 1993 zijn deuren sloot, leeft het erfgoed voort in de huidige bouwprojecten, zoals het woonwijkproject VAROSSIEAU in Alphen aan den Rijn. De heropleving van het kunstwerk van Dick Elfers en de herbevoogding van de naam “Varossieau” tonen aan dat de band tussen verleden en heden levend blijft. Voor bouwers, houwers en ontwikkelaars biedt dit verhaal een waardevolle les in duurzaamheid, identiteit en de kracht van merkwaarde.

Bronnen

város