Warmtepomp op de gevel: Een duurzame oplossing met aandacht voor geluid, isolatie en ruimte

Published by Redactie on augustus 28, 2025 | Category gevelbekleding

De transitie van aardgas naar duurzame verwarmingstechnologieën is een kernthema in de Nederlandse woningbouw. Een van de meest toonaangevende oplossingen is de warmtepomp. Tijdens het verbouwen of renoveren van woningen komt steeds vaker de vraag naar de plaatsing van de buitenunit van deze warmtepomp. De gevel wordt daarbij vaak genoemd als mogelijke locatie. Dit artikel verkent de haalbaarheid, voorwaarden en implicaties van het plaatsen van een warmtepomp aan de gevel, op basis van de beschikbare bronnen. Het richt zich op het begrijpen van technische aspecten zoals geluidsoverlast, isolatie, ruimtegebruik en de keuze tussen verschillende soorten warmtepompen.

De basis van de lucht-lucht warmtepomp: Principe en toepassing

Een lucht-lucht warmtepomp, ook wel een airco-installatie genoemd, is een vorm van warmtepomp waarbij warmte uit de buitenlucht wordt onttrokken en via een binnenluchtinstallatie aan de binnenruimte wordt afgegeven. Het principe is gebaseerd op een gesloten kringloopproces waarbij een koelvloeistof (koudemiddel) via een reeks fysieke veranderingen energie overbrengt. Tijdens het verdampingsproces van vloeistof naar damp wordt warmte uit de omgeving onttrokken, wat leidt tot afkoeling van de omgeving. Tijdens het omgekeerde proces, de condensatie van damp naar vloeistof, wordt warmte vrijgemaakt en aan de omgeving afgegeven. Deze basiswerking is hetzelfde als bij een airco, maar de richting van warmtetransport wordt omgekeerd bij verwarming.

Deze toestellen zijn tegenwoordig meestal omkeerbaar, wat betekent dat dezelfde installatie zowel voor verwarming als voor koeling kan worden ingezet. In de koelmodus werkt de unit als een koelinstallatie: warmte wordt uit de binnenruimte onttrokken en aan de buitenlucht afgegeven. In de verwarmingsmodus werkt het systeem als een warmtepomp: warmte wordt uit de buitenlucht onttrokken en aan de binnenruimte afgegeven. De kernonderdelen van zo’n systeem zijn de verdamper (waar de warmte wordt opgenomen), de condensator (waar de warmte wordt afgegeven), de compressor (die druk verhoogt om de kringloop in stand te houden) en een expansie- of vernauwingsvoorziening (die drukverlaging teweegbrengt).

Hoewel de werking gelijk is aan die van een airco, is het gebruik van lucht-lucht warmtepompen in Nederland beperkter dan in warmere landen. In zuidelijkere landen is de behoefte aan koeling groter, wat de toepassing van dit systeem logischer maakt. In Nederland wordt het systeem echter ook toegepast, vooral in gebouwen met een beperkte of tijdelijke bezetting, zoals hotelkamers of kantoorgebouwen. Hier is de eis aan comfort minder hoog, waardoor de luchtstroom die door het systeem wordt gegenereerd, vaak acceptabel is. Toch wordt het lucht-lucht systeem over het algemeen als minder comfortabel ervaren dan vloerverwarming, omdat de directe luchtstroming snel een gevoel van trek of tocht kan geven.

De toekomst van de gevel: Ingebouwde warmtepompen en gevelsystemen

Er is een opkomend idee dat een warmtepomp niet als aparte unit aan de gevel of op het dak hoeft te worden geplaatst, maar dat het systeem geïntegreerd kan worden in de gevel zelf. Dit concept wordt voorgesteld als een evoluerende vorm van het lucht-lucht systeem, waarbij elke ruimte of elke woning een aparte unit met een kleine compressor, een buitendeel en een binnendeel krijgt, vaak onder het raam geplaatst. Dit idee is gebaseerd op het idee van een gescheiden systeem, waarbij de buitencondensor en binnenverdampingsdelen gescheiden zijn, maar tegelijkertijd een optimaal geluidsniveau en een efficiënte warmteoverdracht nastreven.

Een belangrijk aspect hiervan is de mogelijkheid om de verse luchtvoorziening, nodig voor ventilatie, te integreren in het systeem via een afzonderlijke afsluitbare sectie. Dit zou zorgen voor een geïntegreerde oplossing waarbij ventilatie, verwarming en koeling gecombineerd worden in één unit. Hoewel dit op dit moment nog niet commercieel beschikbaar is in Nederland, wordt het als toekomstvisie beschouwd. Het idee is vergelijkbaar met het oude systeem van de aardgasgevelkachel, waarbij de verbrandingsgassen via een pijp door de gevel naar buiten gingen. Dat systeem is allang verdwenen, maar de innovatieve benadering van een geïntegreerde warmtepomp op de gevel lijkt een logische stap voor duurzame woningbouw.

Deze oplossing zou het nadeel van een losstaande buitenunit kunnen verminderen. De gevel wordt dan niet alleen een bouwelement, maar ook een technisch onderdeel. Het idee is dat het systeem efficiënter werkt bij lagere temperatuurverschillen, omdat de lucht die door de gevel stroomt, sneller warmte kan afgeven aan de binnenruimte. Bovendien kan de gevel zelf als isolatielaag fungeren, wat de prestatie van de warmtepomp verhoogt.

Geluidsoverlast en plaatsingsbeperkingen: Hoe zorg je voor een stil systeem?

Een groot nadeel van buitenunits van warmtepompen is het geluid dat ze produceren. Volgens het bouwbesluit mag een warmtepomp of airco-unit, die op meer dan één meter boven het maaiveld is geplaatst, niet meer dan 40 dB(A) aan geluid uitstralen. Dit is een strenge eis, en er zijn weinig commerciële units die aan deze specificatie voldoen. Daarom wordt vaak een geluidskast of afdekking rond de unit aangelegd om de geluidsemissie te verlagen.

Er zijn echter ook andere factoren die invloed hebben op het geluidsniveau dat binnen de woning wordt ervaren. De afstand tot de woning zelf en tot buren speelt een grote rol. Hoe verder de unit van het huis en de ramen verwijderd is, hoe lager de kans op geluidsoverlast is. Echter, een grotere afstand vereist ook langere leidingen, wat het rendement van de warmtepomp verlaagt. Er is dus een evenwicht te vinden tussen geluidsoverlast en energie-efficiëntie.

Andere factoren zijn de constructie van de ondergrond en de trillingsisolatie. Een buitenunit is zwaar en moet op een stabiele, stevige ondergrond worden geplaatst. Wanneer de unit op een plat dak wordt geplaatst, is het belangrijk om trillingsdempende voetstukken of voegen te gebruiken om trillingen van de unit naar het dak te voorkómen. Dezelfde maatregelen zijn nodig wanneer de unit aan een gevel of op een balkon wordt bevestigd. Zonder goede demping kunnen trillingen via de constructie doorgedragen worden en zelfs bij een afstand van 2 meter nog overlast geven binnen de woning.

Andere factoren zijn ook belangrijk. Vloeren en muren die uit tegels of steen zijn gemaakt, kunnen geluid weerkaatsen. Daardoor is het belangrijk dat de unit niet op een plek staat waar het geluid wordt gereflecteerd. Bovendien kunnen planten in de tuin of een gevel die vrijer is van harde oppervlakken, het geluidsoverlastniveau verlagen. Het verwijderen van tegels in de directe omgeving van de unit en het plaatsen van planten in plaats daarvan kan helpen om geluid te dempen.

Isolatie, efficiëntie en het belang van een bufferreservoir

Eén van de belangrijkste manieren om de werking van een warmtepomp te optimaliseren, is door het huis goed te isoleren. Een goed geïsoleerd huis vereist minder energie om op temperatuur te houden. Daardoor werkt de warmtepomp efficiënter en is het geluidsniveau lager. Bij een goed geïsoleerde woning kan de warmtepomp met lage temperatuurverwarming, zoals vloerverwarming, werken. Dit is efficiënter dan het gebruik van hoge temperatuurbronnen, zoals radiatoren.

Daarnaast is het belangrijk om voor een buffervat te kiezen. Door warmte op te slaan in een bufferreservoir kan de warmtepomp langer op een laag toerental draaien, in plaats van telkens op vol vermogen aan te zetten en uit te zetten. Dit vermindert niet alleen de geluidsproductie, maar verhoogt ook de levensduur van het apparaat. Een dergelijk systeem helpt ook bij het gelijkmatig verspreiden van warmte, wat comfortabeler is voor de bewoner.

Een belangrijke aanvulling op dit punt is het gebruik van nachtinstellingen. Wanneer de warmtepomp ’s nachts op een lager vermogen draait, produceert hij minder geluid. Dit is vooral nuttig bij woningen met een hoge geluidscategorie of bij bewoners die gevoelig zijn voor lawaai.

Kiezen tussen soorten warmtepompen: Hybride of volledig elektrisch?

Bij het kiezen van een warmtepomp is het belangrijk om te bepalen of u voor een hybride of een volledig elektrische oplossing kiest. Een hybride warmtepomp werkt samen met een bestaande cv-ketel. De warmtepomp neemt het grootste deel van de verwarmingslast over, terwijl de cv-ketel als back-up dient wanneer de temperatuur extreem laag is. Dit is handig in huizen met minder goede isolatie of bij hoge verwarmingsbehoeften.

Een volledig elektrische warmtepomp vervangt de cv-ketel geheel. Deze oplossing is duurzaam en maakt volledig gebruik van hernieuwbare energie. Wanneer u zonnepanelen op het dak heeft, kunt u zelf energie opwekken en deze gebruiken om de warmtepomp te drijven. Dit vermindert niet alleen uw energieafhankelijkheid, maar helpt ook om de energierekening te verlagen.

De keuze tussen de twee soorten hangt af van de isolatiesituatie van het huis. Als het huis goed geïsoleerd is, werkt een volledig elektrische warmtepomp efficiënter en duurzamer. Bij minder goede isolatie kan een hybride oplossing beter werken, omdat de cv-ketel in koudere perioden kan inschakelen.

Ruimtegebruik en het belang van ruimte in huis

Een warmtepomp en haar onderdelen nemen ruimte in huis in beslag. Zowel een hybride als een volledig elektrische warmtepomp heeft een buitenunit nodig. Deze unit moet op een plek worden geplaatst die voldoet aan de eisen van het bouwbesluit. Daarnaast moet er voldoende ruimte zijn voor de leidingen, de verwarmingssystemen en eventueel een bufferreservoir.

Bij het plannen van een verbouwing of renovatie is het belangrijk om rekening te houden met de ruimte die nodig is voor de installatie. Dit geldt zowel voor de binnenruimte als voor de buitenruimte. De ruimte in het huis moet voldoende zijn voor de installatie van de warmtepomp en de eventuele buffer. Bovendien moet er ruimte zijn voor de ventilatie en het afvoeren van condensaat.

Conclusie

Het plaatsen van een warmtepomp aan de gevel is een haalbare en duurzame oplossing voor woningen die overstappen op gasvrije verwarming. Het idee van een geïntegreerde warmtepomp in de gevel zelf is nog in ontwikkeling, maar biedt veel potentieel voor toekomstige woningbouw. Belangrijke factoren die bepalen of dit systeem geschikt is, zijn de isolatie van het huis, de afstand tot buren, het geluidsniveau van de unit en de ruimte die beschikbaar is. Door aandacht te besteden aan geluidsisolatie, goede plaatsing en het kiezen van een geschikt type warmtepomp, zoals een volledig elektrische of hybride oplossing, kan een woning duurzaam en efficiënt worden verwarmd.

Bronnen

warmtepomp