Hoeveel voegzand per m² metselwerk: berekening en richtlijnen

Wanneer het gaat om het leggen van metselwerk, zoals bestrating of metselen met stenen, is het correcte gebruik van voegzand essentieel voor de stabiliteit, duurzaamheid en esthetiek van het eindresultaat. Het aantal benodigde kilogram voegzand per vierkante meter (m²) hangt af van meerdere factoren, zoals de voegbreedte, de voegdiepte en de dichtheid van het voegzand. In dit artikel bespreken we de theorie achter de berekening van voegzandhoeveelheden, geven we een praktische formule om de benodigde hoeveelheid te bepalen en geven we richtlijnen voor het kiezen van het juiste materiaal en het voorkomen van onkruidgroei.

Wat is voegzand en waarvoor wordt het gebruikt?

Voegzand is een fijnkorrelmateriaal dat wordt gebruikt om de voegen tussen bestratingsstenen of metselstenen op te vullen. Het heeft als functie om de bestrating of metselwerk stevig te maken en tegelijkertijd de voegen te vullen zodat er geen luchtruwheid of losse stenen ontstaan. Voegzand is doorgaans een mengsel van fijne korrels, zonder grof materiaal, en is vaak speciaal voorzien van kleur om esthetische effecten te creëren.

De keuze van het juiste voegzand is belangrijk, niet alleen vanwege de stabiliteit van het werk, maar ook vanwege de onderhoudsbehoeften. Voegzand dat te veel organisch materiaal bevat, kan bijvoorbeeld leiden tot onkruidgroei. Daarom wordt aanbevolen om schoon, goed gedraineerd zand te gebruiken, dat speciaal voor bestrating is ontwikkeld, zoals straatzand of vloerenzand.

Hoeveel voegzand is nodig per m²?

De hoeveelheid voegzand die nodig is per m² metselwerk of bestrating, is afhankelijk van drie hoofdparameters:

1. Voegbreedte: de afstand tussen de stenen in millimeters.
2. Voegdiepte: de diepte tot waar het voegzand moet worden aangebracht in millimeters.
3. Dichtheid van het voegzand: meestal tussen 1500 en 1700 kg/m³.

Een algemene formule om de benodigde hoeveelheid voegzand te berekenen is:

Hoeveelheid voegzand (in kg) = Oppervlakte (in m²) × Voegbreedte (in m) × Voegdiepte (in m) × Dichtheid (in kg/m³)

Als voorbeeld:
- Oppervlakte: 20 m²
- Voegbreedte: 4 mm = 0,004 m
- Voegdiepte: 2 cm = 0,02 m
- Dichtheid: 1600 kg/m³

Berekening:
20 × 0,004 × 0,02 × 1600 = 6,4 kg

Dit betekent dat je in dit geval ongeveer 6,4 kilogram voegzand nodig hebt voor het hele oppervlak. Het is echter altijd aan te raden om een kleine buffer van 10-15% extra te bestellen, omdat kleine variaties in voegbreedte of diepte kunnen optreden of er verlies kan zijn tijdens het werk.

Richtlijnen voor voegbreedte en -diepte

De voegbreedte en diepte zijn cruciale parameters bij de berekening van het benodigde voegzand. In standaard situaties wordt vaak een voegbreedte van 3 tot 5 mm aangenomen. De voegdiepte ligt meestal tussen 1 en 2 cm. Echter, afhankelijk van de steensoort en de gewenste stabiliteit, kan deze waarde variëren.

De volgende tabel geeft een overzicht van standaard voegbreedtes en de bijbehorende benodigde hoeveelheden voegzand per m², op basis van een gemiddelde dichtheid van 1600 kg/m³.

Deze waarden zijn ruwe schattingen en kunnen variëren afhankelijk van de werkwijze en het type voegzand dat wordt gebruikt. Bijvoorbeeld, bij het gebruik van polymeerzand of epoxyvoeg kan het verbruik licht afwijken. Daarom is het aan te raden om een voegencalculator te gebruiken, zoals die op het website van GSBTuinmaterialen beschikbaar is, om een nauwkeuriger schatting te maken.

Voegzand versus zandbed onder de bestrating

Het zandbed onder de bestrating is een afzonderlijke laag die vooraf wordt aangebracht voordat de stenen worden gelegd. Het zandbed dient als ondergrond om de bestrating stabiel te maken en eventuele ongelijkheden in de ondergrond op te vullen. De hoeveelheid zand voor het zandbed wordt berekend met een eenvoudige formule:

Hoeveelheid zand (in kg) = Oppervlakte (in m²) × Zandbeddikte (in m) × Dichtheid (in kg/m³)

Als voorbeeld:
- Oppervlakte: 10 m²
- Zandbeddikte: 8 cm = 0,08 m
- Dichtheid: 1600 kg/m³

Berekening:
10 × 0,08 × 1600 = 1280 kg

De zandbeddikte ligt meestal tussen 5 en 10 cm, afhankelijk van de ondergrond. Het zandbed en het voegzand zijn dus twee aparte materialen met elk hun eigen berekening en toepassing.

Welk zand gebruiken om onkruid te voorkomen?

Hoewel er geen zand is dat volledig onkruidbestendig is, kun je de groei van onkruid beperken door het gebruik van schoon, goed gedraineerd zand. Onkruid kan namelijk groeien in vrijwel elk type zand, zolang er voedingsstoffen en vocht aanwezig zijn.

Het voorkomen van onkruidgroei hangt meer af van het correcte aanleggen van de bestrating en het toepassen van preventieve maatregelen. De volgende stappen kunnen helpen bij het voorkomen van onkruid:

• Gebruik schoon, fijnkorrel zand zonder organisch materiaal.
• Zorg voor een goed gedraineerde ondergrond.
• Voeg zand met een verhoogde dichtheid aan.
• Voeg een zandbed aan voordat de stenen worden gelegd.
• Gebruik een zandbed van minstens 5 cm dik.
• Vergeet niet regelmatig onderhoud te doen.

Richtlijnen voor het leggen van metselwerk

Het leggen van metselwerk, zoals bestrating, vereist niet alleen de juiste hoeveelheid zand en voegzand, maar ook een correcte werkwijze. Hieronder zijn enkele richtlijnen die je kunt volgen:

• Voorbereiding van de ondergrond:
  De ondergrond moet droog, vlak en goed gedraineerd zijn. Eventuele onregelmatigheden moeten worden opgevuld met een zandbed of kruimgras.

• Aanbrengen van het zandbed:
  Voordat de stenen worden gelegd, wordt een zandbed aangebracht. Dit zandbed moet goed worden verdicht en eventueel opnieuw aangevuld.

• Leggen van de stenen:
  De stenen worden op het zandbed gelegd en moeten op een gelijke afstand van elkaar staan. Gebruik een niveautang om de stenen goed te nivelleren.

• Invullen van de voegen:
  Voegzand wordt aangebracht in de voegen en verwerkt met een voegenroller of trilplaat. Bij kleinere stenen is een trilplaat aan te raden. Bij het gebruik van polymeerzand of epoxyvoeg kan een rubberen trekker worden gebruikt.

• Afwerken van de voegen:
  Na het invullen van de voegen, dient het oppervlak te worden afgeveegd met een zachte bezem. Eventueel kan het oppervlak worden besproeid met water om de voegen te activeren.

Verbruik van mortel in metselwerk

Naast voegzand wordt ook mortel gebruikt bij het leggen van metselwerk, vooral bij het leggen van muurstenen of andere zwaardere elementen. Het verbruik van mortel per m² hangt af van het type mortel, de dikte van de voegen en de manier waarop het mortel wordt aangebracht.

De volgende verbruikstabel geeft een indicatieve hoeveelheid mortel per m², afhankelijk van het formaat van de stenen:

Let op: Dit zijn richtlijnen en het daadwerkelijke verbruik kan variëren afhankelijk van de werkwijze van de metselaar en eventueel verlies tijdens het proces. Bijvoorbeeld, stenen met een 'frog' of perforatie kunnen tot 30% extra mortel nodig hebben. Bij dunbedmetselen is het verbruik circa 30-35% lager, terwijl het verbruik bij doorstrijken ongeveer 20% hoger kan zijn.

Kwaliteit en toepassing van mortel

Mortel wordt vaak gebruikt voor het leggen van metselwerk of voor het bevestigen van dakbekleding, zoals lood of zink. De kwaliteit van de mortel is belangrijk voor de duurzaamheid en stabiliteit van het werk. In sommige regelgevingen wordt bepaald dat de mortel een bepaalde dichtheid moet hebben. Bijvoorbeeld:

• Loodwerk dient in minimaal 20 kg/m² (NHL 20) te worden uitgevoerd.
• Koperen goten en hemelwaterafvoeren dienen volgens specifieke richtlijnen te worden uitgevoerd, zoals beschreven in het infoblad van de Monumentenwacht Gelderland.
• PVC is in veel regelgevingen niet toegestaan, met uitzondering van ondergrondse aansluitingen op het riool.

Het is daarom essentieel om de juiste mortel te kiezen en deze correct te toepassen, zowel qua dikte als qua dichtheid.

Conclusie

Het berekenen van de benodigde hoeveelheid voegzand en mortel per m² is essentieel voor een succesvolle uitvoering van metselwerk of bestrating. Door de juiste parameters zoals voegbreedte, voegdiepte en dichtheid in overweging te nemen, kan een nauwkeurige schatting worden gemaakt. Het gebruik van een voegencalculator kan helpen bij het bepalen van de benodigde hoeveelheid en zorgt voor een efficiënter proces.

Daarnaast is het kiezen van het juiste materiaal even belangrijk. Het gebruik van schoon, goed gedraineerd zand en het nemen van preventieve maatregelen zorgen ervoor dat de bestrating of het metselwerk zowel stabiel als duurzaam is. Het voorkomen van onkruidgroei is mogelijk door het correcte aanleggen van het zandbed en het regelmatig onderhouden van de bestrating.

Door de richtlijnen en berekeningsmethoden hierboven te volgen, kan ieder project, of het nu een klein DIY-klusje is of een professionele renovatie, worden uitgevoerd op een betrouwbare en efficiënte manier.

Bronnen

1. Het Monumenten Depot – Leggen van bestrating
2. Bruil – Voegmortel
3. Lokale regelgeving – CVDR40755
4. GSB Tuinmaterialen – Voegencalculator